evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Evolutie

                      Lesdoelen

Na deze les:

1. Weet je wat verwantschappen zijn
2. Weet je wat evolutie is
3. Weet wie de evolutie theorie heeft bedacht

Wat is een soort

Een soort zijn organismen die onderling vruchtbare nakomelingen krijgen.

Hoewel zebra's en paarden nauw verwant zijn en tot dezelfde geslachtengroep behoren, hebben ze verschillende chromosoom- aantallen en genetische kenmerken.  De nakomelingen zijn onvruchtbaar.

Wat is een ras

Een ras behoort tot dezelfde soort maar heeft duidelijk andere fenotypische kenmerken. Veroorzaakt door mutaties en specifieke fokprogramma's of kruisingen.

Denk aan hondenrassen en  tomatenrassen.

Populatie

Een groep organismen van dezelfde soort in een bepaald gebied die onderling kunnen voortplanten.

Bijv alle konijnen op Texel.

Een berkenbos.

Grondlegger van de evolutietheorie

Charles Darwin 1809 - 1882

Wat is evolutie?

• Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.

Evolutie van een paard

Hoe werkt evolutie

verandering in genotypen (door mutaties)

natuurlijke selectie (voortplantingsdruk door voedselschaarste, nieuwe omgevingsfactoren en predatie, vijanden)

ontstaan van nieuwe soorten (wanneer er langdurig isolatie van een populatie van een andere populatie is. De isolatie wordt veroorzaakt door geografische factoren en of verandering in taal door)

Mutaties

Verandering in allelenfrequenties die te zien zijn in het fenotype

Voorbeelden van erfelijke mutaties zijn bijvoorbeeld:

hemofilie, albinisme, verschillende hondenrassen en variaties in het Coronavirus.

Variaties in het genotype en fenotype

Natuurlijke selectie

Survival of the fittest

De best aangepaste organismen hebben een betere overlevingskans en krijgen meer nakomelingen.

De berkenspanner. De donkere versie te zien op de berk wordt eerder opgegeten dan de lichte versie. Deze valt bijna geheel weg. Camuflage.

van evolutie

Eind 19e eeuw was er veel luchtvervuiling door het stoken op kolen. Berken werden zwarter door de hoeveelheid roet. Dit zorgde voor natuurlijke selectie bij de berkenspanner

Hoe ontstaat een nieuwe soort

Natuurlijke selectie is niet voldoende. Er moet langdurig scheiding zijn van andere populaties dezelfde soort.

Zoals een nieuw vulkanische eiland.

Is de aarde veel veranderd?

Verstedelijking van de Aarde

Merels uit de stad zingen complexer, hoger en harder.

Daarbij zijn deze merels groter en zwaarder. Ze zijn

genetisch anders dan hun soortgenoten uit het bos. 

De leefomgeving van merels is bepalend voor hun zang. 

De merels die in het bos leven, vermengen zich niet meer 

met de merels van de stad. 

De merels begrijpen elkaar niet meer. 

Er is sprake van langdurige isolatie 

Een nieuwe soort kan ontstaan

Volgende les

Argumenten voor evolutie

Dezelfde bouwstenen

Overeenkomsten in de hoeveelheid van het  DNA

DNA-onderzoek kan vaak vrij nauwkeurige analyses opleveren over de evolutie van een bepaalde diergroep.

Homologe evolutie

Embyonale ontwikkeling gewervelden

Analoge evolutie

Het krijgen van poten en vleugels bijvoorbeeld

Fossiele vondsten

Hoe ontstaat een fossiel?

Door plotselinge gebeurtenissen waardoor een organisme onder modder of gesteente komt te liggen. De weke delen rotten nog weg maar de harde delen kunnen verstenen door te reageren met de mineralen in de klei, modder, gesteente.

Het aflezen van evolutionaire stambomen