H3.3 deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

 §3.3 Europa en de wereld

3.3 deel 1

Lesdoel;

Aan het einde van de les weet je

- hoe de handel tussen alle werelddelen groeide in de 17e eeuw.

- hoe Europeanen activiteiten in Azië en Oost-Afrika uitbreidden.

-Je kan uitleggen hoe Europeanen hun activiteiten uitbreidden in Amerika en West-Afrika.

Herhaling 3.2 'Nederland en Europa'
Amsterdam werd een stapelmarkt van geheel Europa.
Leg uit dat dit goed paste bij het kapitalisme.

Herhaling 3.2 'Nederland en Europa'
1672 wordt het Rampjaar genoemd omdat:

1. De Nederlanden Amsterdam verloren als stapelmarkt van de wereld.
2. de Nederlanden werden aangevallen door Frankrijk, Engeland, Keulen en Münster.
3. De Nederlanden werden aangevallen door Duitsland, Rusland en Italië.
4. De Nederlanden de godsdienstige oorlog tegen de Rooms-Katholieke kerk leken te verliezen.

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Herken jij deze VOC producten?

Koffie

Gember

Foelie

Kruidnagel

Nootmustkaat

kaneel

Peper

Op welke plek werden al deze specerijen geruild en verhandeld?

1. De stapelmarkt
2. In Azië
3. De Rotterdamse haven
4. Aan boord van de schepen van de VOC

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse bedrijven (compagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

De VOC (verenigde Oost-Indische Compagnie)

• Gericht op de handel in Zuidoost-Azië; handel in specerijen.

• De VOC krijgt het monopolie (alleenrecht) op de handel met Zuidoost-Azië.
  

• Ook bevoegdheden om oorlog te voeren en verdragen sluiten in naam van de staat.
  

Waar had de VOC een monopolie op?

1. De handel in specerijen
2. De handel in slaven
3. De handel met Zuidoost-Azië
4. De handel met Indonesië

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

VOC

2000 Schepen en 30.000 man personeel

Eerste multinational van de wereld

Wat maakte de VOC zo ontzettend rijk en machtig?

1. Alle schepen met soldaten
2. Ze waren het snelst bij Azië
3. De handel in kruiden en specerijen
4. De hulp van het Nederlandse leger

Welk begrip past het beste bij de bron?

1. Concurrentie
2. Factorij
3. Gouverneur-generaal
4. Monopolie

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan

1

2

3

4

De Portugezen handelden in specerijen in Europa

Nederlanders wilden een eigen route naar Indië

De VOC werd opgericht en werd erg machtig, het werd een multinational

De route leidde tot wildgroei aan handelaren

Atlas Major

1662

Joan Blaeu brengt een grote hoeveelheid kaarten

en tekeningen uit, gebundeld in een serie boeken: de Atlas Major

Atlas Major

De atlas werd door rijke burgers, edelen en vorsten gekocht als pronkstuk.

01:46

Waar diende deze atlas voor?

lokaal bestuur VOC

• Eerst factorijen (handelsposten), later kolonisatie.

• VOC wordt bestuurd door een gouverneur-generaal; bijv. Jan Pieterszoon Coen stichter Batavia.

• Meewerken en anders dwang: Genocide Ambon.
  

Kijk de opdrachten van 3.2 na.

01:01-01:03

Nutmeg = nootmuskaat

03:13

Hoe veranderde de houding van de VOC jegens de Banda eilanden ten opzichte van eerder ontmoetingen?

04:16

Probeer je in te leven als inwoner van de Nederlandse Republiek. Zijn de acties van Jan Pieterszoon Coen gerechtvaardigd?

Ja

Nee

02:35

Hoe moeten wij omgaan met dit soort historische personen? Wat moet volgens jou met dit soort beelden/straatnamen/gedenkplekken gebeuren?

Hoe moeten wij omgaan met dit soort historische personen? Wat moet volgens jou met dit soort beelden/straatnamen/gedenkplekken gebeuren?

Nutmeg = nootmuskaat

Hoe veranderde de houding van de VOC jegens de Banda eilanden ten opzichte van eerder ontmoetingen?

Probeer je in te leven als inwoner van de Nederlandse Republiek. Zijn de acties van Jan Pieterszoon Coen gerechtvaardigd?

Ja

Nee

Hoe moeten wij omgaan met dit soort historische personen? Wat moet volgens jou met dit soort beelden/straatnamen/gedenkplekken gebeuren?