H1 Wat is criminaliteit? BB

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Criminaliteit

H1 Wat is criminaliteit?

Na deze les kun jij...

... vertellen wat waarden en normen zijn

... vertellen welke soorten regels er zijn.

... vertellen wat er wordt bedoeld met criminaliteit.

... vertellen welke wetten of wetboeken er zijn.

Waarden

Ideeën die je belangrijk vindt.

Normen

Gedragsregels die bij de waarden horen.

voorbeeld

gezondheid, eerlijkheid, veiligheid, duurzaamheid

voorbeeld

Je moet veel groenten eten. Je mag niet liegen. Niet appen op de fiets. Minder spullen kopen. 

Normen: regels

Er zijn twee soorten regels

- Ongeschreven regels: deze staan nergens op papier. Ze worden ook wel fatsoensnormen genoemd.

- Geschreven regels: regels die zijn vastgelegd op papier, zoals wetten. We noemen de regels die in wetten staan rechtsregels.

Criminaliteit

Als je je niet aan de wet of rechtsregels houdt, kun je opgepakt en bestraft worden. Als je de wet overtreedt, pleeg je een strafbaar feit (delict).

Criminaliteit is al het gedrag dat door de overheid strafbaar is gesteld.

wetten / wetboeken

Strafbare feiten staan vastgelegd in wetten en wetboeken:

• Wetboek van Strafrecht. Hierin staan strafbare feiten zoals moord, diefstal, mishandeling, fraude,       witwassen     , belastingontduiking       en wildplassen.
• Opiumwet. Hierin staan strafbare feiten die met drugs te maken hebben.
• Wegenverkeerswet. Hierin staan strafbare feiten die te maken hebben met het verkeer; rijden onder invloed, doorrijden van een ongeval, joyriding         , gevaarlijk rijgedrag, zonder helm op bromfiets)
• Wet Wapens en munitie. Hierin staan strafbare feiten die te maken hebben met wapens (vuurwapens, messen)

fraude is een vorm van bedrog. Daarbij worden personen of zaken anders voorgesteld dan ze zijn, door op papier of digitaal een onjuiste weergave te geven van de werkelijkheid.

witwassen is illegaal verkregen geld legaal maken.

belastingontduiking is opzettelijk geen of minder belasting betalen

Joyriding is het rijden in/op andermans motorvoertuig, zonder dat de eigenaar hiervoor toestemming heeft gegeven.

Principes of uitgangspunten die je belangrijk vindt in het leven zijn:

1. Normen
2. Gedragsregels
3. Waarden
4. Rechtsregels

In welke wet staat dat drugs verboden zijn?

1. Opiumwet
2. Anti-drugswet
3. Wietwet
4. Wet op de restrictie van het gebruik van verdovende middelen (WRVM).

Weet je nog?

Wat is een delict?

Wat zijn rechtsregels?

In welke wet staat dat harddrugs verboden zijn?

Na deze les kun jij...

... voorbeelden van overtredingen noemen

... voorbeelden van misdrijven noemen

... vertellen wat de verschillen zijn tussen een overtreding en een misdrijf.

... kenmerken van veelvoorkomende criminaliteit noemen.

Voorbeelden van overtredingen:

- wildplassen

- openbare dronkenschap

- burenoverlast

Voorbeelden van misdrijven:

- moord

- doodslag 

- mishandeling

- verkrachting

- inbraak

- vernieling

- diefstal

- heling

kopen of verkopen van gestolen goederen

Er is sprake van moord als het met voorbedachte rade is gedaan; je hebt dus het plan om iemand te doden.

Als je iemand doodt zonder dat je dat van te voren van plan was

Overtreding of misdrijf?

Overtreding

• minder ernstige strafbare feiten
• maximale vrijheidsstrafstraf is 1 jaar in hechtenis (in een Huis van Bewaring)
• Meestal geen strafblad (uittreksel justitiële documentatie).
• Als je voor een rechter moet verschijnen, kom je voor een kantonrechter.

Misdrijf

• ernstige strafbare feiten, poging tot en medeplichtigheid is ook strafbaar
• maximale vrijheidsstrafstraf is levenslang in een gevangenis  
• Je krijgt een strafblad (uittreksel justitiële documentatie).
• Als je voor een rechter moet verschijnen, kom je voor een politierechter of de meervoudige kamer

Oefening: Gaat het in de tekst over een overtreding of een misdrijf?

Een 22-jarige man uit Harderwijk zou in een appgroep hebben aangespoord om een plaatselijke pizzeria te vernielen. Daarmee maakte hij zich schuldig aan opruiing. De politierechter legt een werkstraf van 60 uur op met daarbij een voorwaardelijke celstraf van 2 weken. Deze straf is gelijk aan de eis van officier van justitie.

Veelvoorkomende criminaliteit

Voorbeelden van veelvoorkomende criminaliteit zijn:  winkeldiefstal, vandalisme       , fietsendiefstal, zakkenrollerij.

Kenmerken van veelvoorkomende criminaliteit:

• Het gaat om massaal voorkomende strafbare feiten
• Het veroorzaakt veel schade (reparatie, vervangen goederen, inzet politie).
• Erg hinderlijk voor de samenleving en het bevordert gevoelens van onveiligheid.

Veelvoorkomende criminaliteit wordt in het algemeen licht bestraft, zeker bij een eerste keer.

Vandalisme is het opzettelijk beschadigen of vernietigen van objecten die van iemand anders zijn of openbaar bezit zijn (bijvoorbeeld een bushokje).

Beeld van criminaliteit

Via de media kunnen criminele daden heel snel over de hele wereld worden verspreid en dus een groot bereik krijgen (veel mensen lezen/zien/horen erover).

Vooral criminaliteit met geweld en andere opvallende vormen van criminaliteit zie je vaak in de media. Dit komt omdat het de media veel aandacht (en dus geld) kan opleveren.

Doordat er veel aandacht in de media voor criminaliteit is, kan de beeldvorming (de manier waarop je ergens naar kijkt) over de omvang van criminaliteit flink verschillen met de daadwerkelijke criminaliteit. Mensen kunnen zich dan ook onveilig gaan voelen.

Mensen denken bijvoorbeeld dat er steeds meer criminaliteit is omdat ze het vaak horen in de media, terwijl de cijfers juist een daling laten zien. 

VRAAG: Hoeveel mensen zitten er op dit moment een levenslange gevangenisstraf uit?

www.rtlnieuws.nl

Aan de slag!

Basis maken vraag 5, 6, 7, 8, 9 en de begrippen

Wat is NIET waar over veelvoorkomende criminaliteit?

1. Het gaat om strafbare feiten die massaal voorkomen
2. Het gaat om strafbare feiten die veel schade veroorzaken
3. Het gaat om strafbare feiten die relatief zwaar bestraft worden
4. Het gaat om strafbare feiten die onveiligheid veroorzaken

Een studente van 23 heeft voor 5 euro een fiets gekocht van een junk en is daarvoor aangehouden.

1. Kantonrechter
2. Politierechter
3. Meervoudige kamer

Stel, je rijdt door rood en betaalt je boete niet... Bij welke rechter kom je terecht?

1. Bij de kantonrechter
2. De politierechter
3. De meervoudige kamer

Wegen
verkeers
wet

Opiumwet

Wetboek

van

Strafrecht

Wet wapens en munitie

Hoeveelheid wiet op zak

doorrijden na een ongeluk

witwassen

vlindermes