4V 6.3 H6 koolstofchemie

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

6.3 karakteristieke groepen (I)

4V 

vandaag:

start karakteristieke groepen

halogenen, ethers, alcoholen

Wat hebben we al geleerd?

• Alkanen / alkenen / alkynen
• Alifatisch / aromatisch / cyclisch
• Vertakt / onvertakt
• Basisregels naamgeving: hoofdketen, nummering

Wat is de naam van dit molecuul?
(maak op je eigen blad!)

Wat is de naam van dit molecuul?

• Stamnaam: hexaan
• Ondanks dat het de stamnaam gebogen is, is het wel de langste onvertakte keten.
• 2 zijgroepen:
  L → R: 3,5
  R → L: 2,4
• 2,4-dimethylhexaan 

Wat is de naam van
dit molecuul?
(maak op je eigen blad!)

Wat is de naam van dit molecuul?

• Stamnaam: hexeen
• Dubbele binding is geen zijgroep!
• Dubbele binding bepaalt richting van nummeren: hex-2-een
• Methylgroep op C₃
• 3-methylhex-2-een

Wat is de naam van dit molecuul?

Wat is de naam van dit molecuul?

• Stamnaam: cyclohepteen
• drie zijgroepen:
  - 2x  methyl
  - 1x  ethyl
• Dubbele binding bepaalt C₁
• Rechtsom nummeren:
  6-ethyl-2,4-dimethylcyclohept-1-een
• Linksom nummeren:
  4-ethyl-1,6-dimethylcyclohept-1-een
• Linksom nummeren = laagste nummering
  4-ethyl-1,6-dimethylcyclohept-1-een

6.3 karakteristieke goepen (I)

karakteristieke groep is een atoom of zijgroep aan een koolwaterstof met een specifieke eigenschap

halogenen als zijgroep:

Broom, Chloor, Jood, Fluor 

aan een C i.p.v. een H

halogeenverbinding

Halogeen zit in een koolwaterstof, op de plek van een ‘H’ atoom, naam: halogeen altijd als voorvoegsel

1. langste: 1 C dus methaan

2. geen c=c

3. er zit een Broom aan de C

4. naam = broommethaan

naam ? (denk aan
di, tri en lokatie!)

tip

1. langste keten (meth, eth, prop, but, ...)
2. hoeveel Cl (di, tri, ...)
3. op welke C's zit een Cl (geef alle lokaties)

naamgeving halogeenalkanen

2,2-dichloorpropaan

1,1,1,2-tetrachloorethaan

- en ,

komma tussen getallen, streepje tussen letter en getal

hoe heet 'ie?

1. 1-broomprop-3-een
2. prop-1-een-3-bromide
3. 3-broomprop-1-een
4. 3-broompropeen

dubbele binding krijgt laagste nummer (C₁)

wat is de juiste naam?

1. 1,1,1-trifluor-2-chloor-ethaan
2. 2-chloor-1,1,1-trifluor-ethaan
3. 2,2,2-trifluor-1-chloor-ethaan
4. 1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

1. stamnaam = 2 x C = ethaan
2. 3 x fluor = trifluor, 1 x chloor
3. nummering? Bij halogenen (allemaal gelijkwaardig) kijken we eerst naar alfabet, daar volgt de nummering dan op
4. alfabetische volgorde: chloor vóór fluor
5. 1-chloor-2,2,2-trifluor-ethaan

alfabetisch

Bij halogenen volgt de nummering op de alfabetisch volgorde...

ether

kenmerkende groep is : C-O-C

naamgeving: alkoxyalkaan:

methoxyethaan (langste keten krijgt stamnaam)

methoxy

ethaan

een ether kan ook
met een vertakking.
wat is de naam?

1. methylethoxymethaan
2. ethylmethoxymethaan
3. 2-methoxypropaan
4. methoxy-2-propaan

2-methoxypropaan

1. langste keten = 3 x C = propaan
2. op de 2e C zit een CH3-O- (methoxy)

methoxy

propaan

2

1

3

alcohol

alcohol = verbinding met een -OH groep als karakteristieke groep. Naam krijgt achtervoegsel -ol 

naam

2xC = ethaan, -OH groep noem je -ol (achtervoegsel) = ethanol

hydroxy?

als er al een achtervoegsel is, dan moet je het voorvoegsel hydroxy- gebruiken.

Bijvoorbeeld bij hydroxy-butaanzuur. Komt later.

hoe heet deze alcohol?
(denk aan de lokatie)

1. butaan-oh
2. butol
3. butaan-2-ol
4. butaan-3-ol

hoe heet deze alcohol?
...denk aan het aantal
èn de lokatie(s)

1. propaantriol
2. trihydroxypropanol
3. 1,2,3-diolpropaan
4. propaan-1,2,3-triol

aromatisch... altijd bijzonder: fenol

fenyl-ol wordt fenol genoemd

Binas tabel 66D: prioriteiten 

NB: alkylvertakkingen staan niet in tabel, die zijn altijd voorvoegsel in naam!

HW 

lees 6.3

maak opgaven 24 t/m 29