signaalwoorden opsomming, tijd, voorbeeld,tegenst,oorz-gev,conclusie mei '25

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Welkom

Ga rustig zitten.

Pak je spullen: NN, leesboek, schrift, pen.

Telefoon thuis of in de kluis.

Wacht rustig tot de les begint.

Een vernieuwde Canon van Tiel en 3D-tekeningen op de straat, stad viert 6000-jarige geschiedenis

Nergens in Midden-Nederland leven al zo lang mensen bij elkaar als in Tiel. Al zeker 6000 jaar wordt er gewoond, gewerkt, geleefd. Tiel is daar trots op en wil inwoners bewuster maken van die rijke geschiedenis.

lingecollege.sharepoint.com

lingecollege-my.sharepoint.com

• Lezen 
• Woorden van de week
• Lessenserie begrijpend lezen: signaalwoorden en tekstverbanden
• Doelen van de les
  
• Uitleg
• Oefenen
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

10 minuten in stilte zelfstandig lezen.

1

Planning 3Kader

Week	Wat?
maandag 30 juni 2025	Filmverslag inleveren
vrijdag 13 juni 2025	Toets Lezen paragraaf 2, 5, 6, 7.
vrijdag 20 juni 2025	Toets Artikel schrijven
vrijdag 27 juni 2025	Leestoets + examenbegrippen
4 juli 2025 moeten de cijfers ingeleverd zijn!	Dus, geen toetsen missen!

vernieuwenderwijs.nl

voorkennis activeren

denken-delen-uitwisselen

1. De leraar stelt één of meerdere vragen aan de gehele groep. (timer aanzetten)

2. De leerlingen krijgen een paar minuten de tijd om in stilte over het antwoord na te denken (denken).

3. De leerlingen bespreken met elkaar de antwoorden (delen) en formuleren een gezamenlijk antwoord.

4. De leraar vraagt aan één van de leerlingen uit het groepje om hun antwoorden met de klas te delen (uitwisselen).

Vul het juiste woord in op de .........

De kat sprong uit het raam, .........hij op vier poten landde en .........wegrende.

Ik ga elke zondag wielrennen, ...........als het hard waait.

.........hield ik niet van lasagne, maar .........ben ik er dol op.

Volgens mij doet hij dat gewoon ............ ons te stimuleren.

.......op tijd begin met leren, ........is de kans groot dat ik een voldoende haal.

Hoe noem je de woorden die je hebt opgeschreven?

voorkennis activeren

denken-delen-uitwisselen

1. De leraar stelt één of meerdere vragen aan de gehele groep. 

2. De leerlingen krijgen een paar minuten de tijd om in stilte over het antwoord na te denken (denken).

Vraag die ik stel: 

Extra vraag voor de snelle lln:

voorkennis activeren

denken-delen-uitwisselen

3. De leerlingen bespreken met elkaar de antwoorden (delen) en formuleren een gezamenlijk antwoord.

Tijdens deze fase is het erg rumoerig.

Trap als docent niet in de valkuil om het juiste antwoord in deze fase weg te geven. Stel leerlingen vragen als zij vastlopen; hoe komt het dat jullie antwoorden verschillen? Wat voor informatie / hulp heb je nodig? Welke feedback kun je elkaar geven? Het gaat immers niet alleen om het juiste antwoord, maar vooral ook om het proces.

Vaak grijpen leerlingen naar aantekeningen of boek om hun gelijk te bewijzen. Daar wordt dus geleerd!

Tijdens het ‘denken’ en ‘delen’ heb je als docent waardevolle informatie verkregen waarmee jij je vervolgstap kunt bepalen.

voorkennis activeren

denken-delen-uitwisselen

4. De leraar vraagt aan één van de leerlingen uit het groepje om hun antwoorden met de klas te delen (uitwisselen).

Gebruik bij het bespreken eventueel een (digitaal) hulpmiddel waarmee je leerlingen willekeurig een beurt kunt geven. Als leerlingen weten dat zij gezamenlijk verantwoordelijk en individueel aanspreekbaar zijn, wordt de fase van delen nog belangrijker. 

Lesdoelen komende lessen

1. Ik kan uitleggen wat signaalwoorden zijn.
2. Ik kan uitleggen wat een tekstverband is.
3. Ik kan minimaal 4 signaalwoorden van opsomming, tijd en voorbeeld noemen.
4. Ik kan signaalwoorden in een tekst herkennen en zeggen wat hun functie is.

Schrijf deze doelen in je schrift, zodat je aan het eind van de les kan controleren of je de doelen hebt behaald.

vernieuwenderwijs.nl

vernieuwenderwijs.nl

Ken je dat gevoel wanneer je een appje leest en niet goed snapt wat iemand bedoelt? Of als je een YouTube-video kijkt en de uitleg springt van het ene onderwerp naar het andere zonder duidelijke lijn? Dat komt doordat de verbanden ontbreken! 

In teksten zijn er trucjes die schrijvers gebruiken om jou als lezer te helpen: tekstverbanden en signaalwoorden. Vandaag duiken we erin, zodat jij teksten straks makkelijker begrijpt én beter zelf kunt schrijven.

Introductie

Startvraag klassengesprek:

• Wat kan er gebeuren als je niet duidelijk zegt wat er moet gebeuren?
•  Wat kan er gebeuren als je niet in de goede volgorde zegt/ schrijft dat iets moet gebeuren?

Bespreek voorbeelden uit bijbaantje, thuis. 

Maak duidelijk waarom signaalwoorden belangrijk zijn.

Een signaal (een teken of een seintje geven)

Veel verschillende signalen

Wat zijn tekstverbanden?

Een tekstverband is de manier waarop zinnen en alinea's met elkaar verbonden zijn. Tekstverbanden zorgen ervoor dat de tekst logisch en duidelijk is.

Voorbeeld:

"Ik was te laat voor school, daarom moest ik nablijven."

Hier zie je een oorzaak-gevolg-verband. Het woord daarom is een signaalwoord.

Wat zijn signaalwoorden?

Signaalwoorden zijn woorden die aangeven welk tekstverband er is tussen zinnen of alinea's. Ze geven jou als lezer een seintje over hoe de tekst in elkaar zit.

Wat zijn signaalwoorden (verbindingswoorden)?

Waar denk je aan bij het woord 'signaal'?

Uitleg en voorbeelden

Bespreek de zes tekstverbanden: opsomming, tijd, voorbeeld, tegenstelling, oorzaak-gevolg, conclusie.

Gebruik herkenbare voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen.

Maak een tabel op het bord of presenteer deze visueel.

02:44

Welk signaalwoord in deze zin zegt iets over 'TIJD'?

1. Pinkpop
2. sinds
3. 1970
4. popfestival

03:15

Noem 2 signaalwoorden van het tekstverband Opsomming uit deze zin

03:20

Hoeveel festivals worden er opgesomd in de tekst?

03:53

Welke signaalwoorden horen bij het tekstverband Tegenstelling?

1. maar, echter, dus, daarentegen
2. hoewel, maar, en, ook
3. maar, echter, daarom, hoewel
4. maar, echter, daarentegen, hoewel

05:15

Welk signaalwoord voor het tekstverband Conclusie staat er in de zin?

06:11

Wat is in deze zin de oorzaak en wat is het gevolg? Aan welk woord zie je dat?

Welk signaalwoord hoort bij tekstverband voorbeeld?

1. denk aan
2. maar
3. en
4. dus

Wat is een signaalwoord voor het tekstverband tijd?

1. of
2. kortom
3. toen
4. daarom

Welke signaalwoorden horen bij het tekstverband opsomming?

1. echter
2. vroeger
3. ook
4. omdat

Tekstverband: Tegenstelling

 Signaalwoorden: maar, echter, toch, daarentegen, hoewel

Voorbeeld: "Iedereen weet dat vapen slecht is, toch doen veel mensen het."

Tekstverband: Oorzaak-gevolg

 Signaalwoorden: doordat, daarom, daardoor, zodat, want

Voorbeeld: "Ik heb 2 bijbaantjes, want ik wil een fatbike kopen."

Tekstverband: Conclusie

 Signaalwoorden: dus, concluderend, al met al

Voorbeeld: "Ik heb goed geleerd voor de toets, dus is de kans groot dat ik een voldoende haal."

tekstverband	opsomming	tijd	voorbeeld	tegenstelling	oorzaak-gevolg	conclusie
signaalwoorden	en, ook, of, verder, bovendien	eerst, daarna, later
voorbeeldzin	Vandaag ga ik voetballen. Ook heb ik nog een verjaardag.

Werkvorm: Mix & Ruil 

Leerlingen maken zelf een zin waarin een signaalwoord staat. Docent neemt de kaartjes in en verdeelt ze.

Leerlingen krijgen een kaartje met een zin waarin een signaalwoord staat.

Ze lopen rond, lezen elkaar de zin voor en benoemen het tekstverband.

Daarna ruilen ze van kaartje.

Bingo

Hele les goed luisteren welke signaalwoorden er gezegd worden.

Kwartet

kwartet met signaalwoorden

Werkvorm: Signaalwoorden in jouw leven 

Leerlingen vullen een schema in met situaties uit hun dagelijks leven waarin ze signaalwoorden gebruiken.

In groepjes van drie bespreken ze hun voorbeelden.

Werkblad 1: Signaalwoorden in jouw leven

1. Situatie
2. Wat zei je / schreef je? 
3. Signaalwoord
4. Tekstverband

Werkvorm: Samen een instructie schrijven

In groepjes schrijven leerlingen een korte instructie voor een alledaagse taak.

Ze gebruiken minimaal één signaalwoord van elk tekstverband.

Andere groepjes raden de verbanden.

Werkblad 2: Instructie schrijven met signaalwoorden

1. Kies een taak (zoals dweilen, iets bakken, iets repareren).
   
2. Gebruik minimaal één signaalwoord van elk type: opsomming, tijd, voorbeeld.
   
3. Schrijf hier je instructie:
   

Afsluiting & Exit-ticket

Bespreek klassikaal: wat hebben we geleerd? Wanneer kun je dit gebruiken?

Laat leerlingen een korte zin schrijven met elk tekstverband.

Differentiatie

- Gebruik pictogrammen bij uitleg voor visuele ondersteuning.

- Sterke leerlingen maken extra zinnen of een quiz.

- Gebruik foto's of filmpjes voor beelddenkers.

Aan de slag

Ik doe nog eens voor hoe het stappenplan Lezen toegepast kan worden op tekst 6 (p. 99) 

Lees mee!

• Gezamenlijk maken: 
• Zelfstandig maken: 

3. Samenwerkingsopdracht 1: Zinnen Verbinden (15 minuten)

Opzet:

Geef elke groep een set kaarten met zinnen en een set met signaalwoorden.

De leerlingen werken samen om de zinnen te verbinden met de juiste signaalwoorden.

Voorbeeld: "Het sneeuwde hard." / "De straten waren glad." De leerlingen verbinden deze zinnen met het signaalwoord "daardoor".

Variatie: Laat elke groep hun combinaties uitleggen aan de klas en bespreek de verschillende tekstverbanden die gebruikt zijn.

5. Samenwerkingsopdracht 2: Tekstverbanden Bouwen (10 minuten)

Opzet:

Geef elke groep een kort verhaal zonder signaalwoorden.

Laat de groepen samenwerken om de juiste signaalwoorden toe te voegen en het verhaal samenhangend te maken.

Laat elke groep hun verhaal presenteren aan de klas en uitleggen waarom ze bepaalde signaalwoorden hebben gekozen.

4. Bewegende Oefening 2: Tekstverband Lichaamstaal (10 minuten)

Opzet:

Kies vier signaalwoorden en wijs elk een lichaamsbeweging toe (bijv. springen voor "daarom", armen kruisen voor "maar").

Lees een zin voor met een tekstverband, en de leerlingen doen de beweging die past bij het signaalwoord dat in de zin thuishoort.

Samenwerkingsopdracht 1: Tekstverbanden Puzzel (15 minuten)

Opzet:Geef elke groep een set van 5 korte zinnen die door elkaar zijn gehusseld.

De opdracht is om deze zinnen op de juiste manier aan elkaar te koppelen door het juiste tekstverband te herkennen.

Zodra ze klaar zijn, moeten ze aangeven welke signaalwoorden hen geholpen hebben bij het herkennen van het verband.

Voorbeeld: Zinnen:

"Het regende heel hard."

"Ik had geen paraplu bij me."

"Daarom bleef ik thuis."

"Maar mijn vriend ging wel naar buiten."

Bewegende Oefening 2: Levend Tekstverband (10 minuten)

Opzet:

Iedere leerling krijgt een kaart met een signaalwoord of een stukje tekst.

Ze moeten door het lokaal bewegen en iemand vinden met wie ze een logisch tekstverband kunnen vormen.

Wanneer ze iemand hebben gevonden, vormen ze een koppeltje en lezen ze hun zinnen voor aan de rest van de klas, met uitleg over het verband en het gebruikte signaalwoord.

Samenwerkingsopdracht 2: Tekstverband Bingo (10 minuten)

Opzet:

Geef elke groep een bingokaart met verschillende tekstverbanden en signaalwoorden.

Lees een zin voor, en de groepen moeten snel overleggen welk tekstverband er wordt gebruikt en dit afstrepen op hun kaart.

De eerste groep die een rij vol heeft, roept "Bingo!" en wint.

Voorbeeld bingovakjes:

Oorzaak-gevolg: doordat, daarom

Opsomming: ten eerste, bovendien

Tegenstelling: maar, echter

Wie gaat er vertellen wat

hij/zij deze les geleerd heeft?

Evaluatie

Schrijf je antwoorden op de volgende dia op

Hoe leuk vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃