1.8 + 2.8 grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.8 + 2.8 grammatica woordsoorten

Je leert: 

• De woordsoorten van klas 1 en 2
• Soorten werkwoorden

1. zww
2. kww
3. hww
4. wkww (wvn + wgv)

• voegwoord (vw)
• tussenwerpsel (tsw)

Herhaling woordsoorten klas 2

Welke woordsoorten ken je?

lw

zn

bn

vz

kww

hww

zww

wkww

wvn

vw

psv

bzv

av

vrv

ohtw

brtw

bw

ovw

Wat is een bijwoord?

1. Het zegt iets over het onderwerp
2. Het zegt iets over een zn
3. Het zegt iets over een bn, een ww of een ander bw in de zin

BW (of BN)

Een BN zegt iets over een ZN of een PSV.

Een BW:

• zegt iets over een BN
• zegt iets over een ander BW
• zegt iets over een WW
• geven tijd of plaats aan van 1 woord (gisteren, hier)
• prullenbakwoordjes (misschien, al, ook, niet, etc.)

De heel erg oude man

Wat is het bijwoord/ zijn de bijwoorden?
Jan kan heel hard fietsen.

1. hard
2. heel, hard
3. heel
4. fietsen

Voornaamwoorden

aanwijzend voornaamwoord: die, deze, dat, dit, zulke zo'n

vragend voornaamwoord: wie, wat, welke, wat voor (een)

onbepaald voornaamwoord: men, iemand, iedereen, iets, etc. 

Wederkerend voornaamwoord: vorm van zich. Bijv: jij wast je.

Wederkerig voornaamwoord: elkaar, elkaars

BZV of PSV

Woorden zoals jij, ik, mijn, onze, hij, wij, etc. 

bezittelijk voornaamwoord: 

Het is het woordje 'mijn' of je kan er het woordje 'mijn' voor in de plaats zetten. 

persoonlijk voornaamwoord:

Je kan er een naam of namen voor in de plaats zetten. 

vragend

voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

Wat

heb

je

met

dit

alles 

gedaan?

Maak de juiste combinaties

Het stelletje houdt van elkaar. 

Mijn moeder schaamde zich voor het gedrag van mijn broer.

Voor welk vak hebben we vandaag een toets?

Heb je nog iets van hem gehoord?

Wederkerig voornaamwoord

Wederkerend voornaamwoord

Vragend voornaamwoord

Onbepaald voornaamwoord

BZV of PSV
Ik heb aan dat vriendje van mij gisteren onze auto uitgeleend.

1. ik = psv, mij = bzv, onze = bzv
2. ik = psv, mij = psv, onze = bzv
3. ik = bzv, mij = bzv, onze = bzv
4. ik = bzv, mij = psv, onze = bzv

Telwoord 'veel' is een...

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Soorten werkwoorden

Woordsoorten:
Wat voor soorten werkwoorden zijn er?

KWW / ZWW / HWW (1)

1. Zoek eerst het belangrijkste werkwoord: een voltooid deelwoord of het laatste werkwoord in de zin.
2. Het belangrijkste werkwoord kan een ZWW of een KWW zijn. 
3. Staat het belangrijkste werkwoord in ZWABBELSH én koppelt het een eigenschap aan het onderwerp? Dan is het een KWW

KWW / ZWW / HWW (2)

4. Is het belangrijkste werkwoord geen vorm van ZWABBELSH of koppelt het een eigenschap aan het onderwerp? Dan is het een ZWW. 

5. Alle werkwoorden die niet het belangrijkste zijn in de zin, zijn hww. 

Wat is het HWW?
Ik wil later dokter worden.

1. ik
2. wil
3. dokter
4. worden

Samen oefenen HWW/ZWW/KWW.

Eerste twee zinnen opdr. 16A 

Een crisis is in principe geen grappige tijd.

Toch leverde de coronacrisis van 2020 prachtige taalgrappen en vondsten op. 

Wederkerend werkwoord (WKWW)

Wederkerende werkwoorden (WKWW): deze werkwoorden hebben 'zich' nodig om compleet te zijn. 

Hij vergist zich vaak.

        WKWW

Ik heb me gisteren gewassen. 

                                            WKWW

In welke zin staat een wederkerend werkwoord?

1. Je verveelt je snel in een saaie les.
2. Je bent snel afgeleid in een saaie les.
3. Je werkt minder hard in een saaie les.
4. Je hoopt dat de tijd snel gaat in een saaie les.

Werkwoorden in samengestelde zinnen

In een enkelvoudige zin kan maar 1 ZWW/KWW voorkomen.

In een samengestelde zin kunnen net zoveel ZWW/KWW voorkomen als er pv’s zijn.

Ik heb gezegd dat de jongen die daar loopt niet echt knap is.

3 pv’s (heb, loopt, is), dus 3x ZWW/KWW:

Ik heb gezegd dat de jongen die daar loopt niet echt knap is.

    HWW ZWW                                                     ZWW                            KWW

Wat is de woordsoort van 'gebeld'?


Ik heb je gisteren toch al gebeld of ben ik dat vergeten?

Wat is de woordsoort van 'geweest'?


Ik heb je gisteren toch al gebeld of ben ik vergeetachtig geweest?

Wat is de woordsoort van 'geschaamd'?


Ik heb me voor je geschaamd, omdat je zo'n belachelijke dingen zei.

Samen oefenen: opdracht 18

a. Ben jij een fervente bezoeker van de Taalvoutjes-website of 

ken je die niet?

b. Het eerste 'voutje' werd op 13 februari 2012 op Facebook 

gepubliceerd. 

Voegwoord (VW) en tussenwerpsel (TSW)

Welke voegwoorden ken je al?

Voegwoorden

Een voegwoord (vw) verbindt twee zinsdelen of de twee zinnen van een samengestelde zin.

Tussen zinsdelen:

Hebben jullie een kat en een hond?

Tussen hoofdzin en hoofdzin:

Voor wiskunde heb ik veel huiswerk, maar voor Engels heb ik niets.

Tussen hoofdzin en bijzin:

Ik ga meteen beginnen omdat ik veel huiswerk heb.

 

Nevenschikkende voegwoorden 

Tussen hoofdzin en hoofdzin

Voor wiskunde heb ik veel huiswerk, maar voor Engels heb ik niets.

Je vindt het voegwoord door van de zin twee losse zinnen te maken. Het voegwoord blijft dan over.

Zin 1: Voor wiskunde heb ik veel huiswerk.

Zin 2: voor Engels heb ik niets.

vw = maar

Nevenschikkende voegwoorden

                                                                            Let op: 'of' alleen als er een
                                                                            keuze is.

Onderschikkende voegwoorden

Tussen hoofdzin en bijzin

Ik ga meteen beginnen, omdat ik veel huiswerk heb.

Om het voegwoord tussen hoofdzin en bijzin te vinden, moet je de woordvolgorde van de hoofdzin en de bijzin iets veranderen. 

zin 1: Ik ga meteen beginnen.

zin 2: ik heb veel huiswerk.

vw= omdat

Onderschikkende voegwoorden

Veelvoorkomende onderschikkende voegwoorden:

omdat, toen, hoewel, sinds, als, dat, of.  

Noteer het voegwoord:
nevenschikkend voegwoord of onderschikkend voegwoord: Had Helène ons betrapt toen we haar iPad pikten?

Noteer de voegwoorden/het voegwoord
Ik heb boodschappen gedaan en ik ben naar de bibliotheek geweest.

Noteer de voegwoorden/het voegwoord
Ik kom morgen, tenzij het regent.

Tussenwerpsel (TSW)

Een tussenwerpsel (tsw) is een uiting van een gevoel, een klanknabootsing of een woord om de aandacht te trekken. 

Bijvoorbeeld:

Ach, wat is dat een verdrietig nieuws!

Jongens, sssst, de film begint. 

Het tussenwerpsel wordt van de zin gescheiden door een leesteken (komma, punt, uitroepteken). 

Vervelend voor je, joh!
Wat is het tussenwerpsel?