3.1 De atmosfeer

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.1 De atmosfeer

Weekplanning

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
§1.1	§1.2 §1.3	§1.4 §2.1	§2.2 §2.3	§3.1	§3.2	§3.3

Lesdoelen

(1) de opbouw van de aarde beschrijven;

(2) de achterliggende bewijzen van platentektoniek uitleggen;

(3) uitleggen hoe en waarom de aardplaten bewegen;

(4) uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen, tsunami's en gebergten ontstaan;

Lesdoelen

(5) uitleggen wat exogene krachten zijn en hoe deze het landschap beïnvloeden;

(6) uitleggen hoe de gesteente kringloop werkt;

(7) uitleggen hoe de hydrologische kringloop werkt;

(8) het verband tussen verwering en klimaat beschrijven;

(9) aangeven wat de oorzaken zijn van de transport van verweringsmateriaal;

(10) de gevolgen benoemen van dit transport;

Lesdoelen

(11) uitleggen hoe wind, water en ijs het landschap enerzijds afbreekt en anderzijds opbouwt;

Lesdoelen

(12) mondiale variaties in de stralingsbalans verklaren;

(13) de zee- en windstromen in de wereld verklaren;

Lesdoelen

(14) de kenmerken benoemen van de landschapszones;

(15) de oorzaken, gevolgen en oplossingen benoemen van landdegradatie;

Lesdoelen

(16) beschrijven welke vormen van natuurgeweld in de V.S. voorkomen;

(17) benoemen welke maatregelen genomen worden om het risico op een natuurramp te beperken;

Deelvragen §3.1

1. Wat is de samenstelling en de opbouw van de atmosfeer?
2. Hoe werkt het natuurlijke broeikaseffect?
3. Waardoor zijn er variaties in instraling van de zon?
4. Hoe wordt zonne-energie op aarde herverdeeld?
5. Wat is het verschil tussen weer en klimaat?
6. Hoe beïnvloeden de temperatuurfactoren en de neerslagfactoren de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied?

Hoofdvraag

In hoeverre zijn het klimaat en de mens bepalende factoren voor het voorkomen van de landschapszones op aarde?

Wat weet je al?

De dunne laag om de aarde heen heet ...

1. het zwaartekrachtsveld
2. de atmosfeer
3. het heelal
4. de troposfeer

Weer is ...

1. Tijdelijk en plaatselijk
2. over langere tijd en over een groter gebied

Het weer is een...

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Welke twee variabelen geven het klimaat weer?


Welke twee variabelen geven het klimaat weer?

1. Breedteligging en neerslag
2. Temperatuur en neerslag
3. Temperatuur en vegetatie
4. Het weer en hoogteligging

Welke uitspraak klopt?

1. Het weer en het klimaat zijn hetzelfde
2. Het weer is de gemiddelde toestand van het klimaat over een lange periode voor een groot gebied
3. Het klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een lange periode voor een groot gebied

Wat is klimaat?

1. Het weer
2. Het gemiddelde weer in 30 jaar
3. Het weer in de hele wereld

"Het klimaat in Spanje is anders dan het klimaat in Nederland"

1. Klopt als een bus
2. Nee joh....

Atmosfeer = relatief dun laagje om onze aarde heen

• Bestaat uit gassen
• Door zwaartekracht verdwijnt het niet
  Het weer speelt zich af in de onderste ong. 10km van de atmosfeer 
• 
  
• 
  

Hoeveelheid zonnestraling die de aarde bereikt en de hoeveelheid die de atmosfeer weer verlaat. 

Stralingsbalans / energiebalans

Stralingsbalans

• Energiebalans of stralingsbalans: de optelsom van de kortgolvige instraling (zonlicht) op aarde, de naar het heelal teruggekaatste straling en de langgolvige uitstraling (warmte) van de aarde.

• Ongeveer 30% van de zonne-energie wordt teruggekaatst en ruim 23% wordt geabsorbeerd in de troposfeer.
  

• Ongeveer de helft van de kortgolvige straling bereikt het aardoppervlak. Deze wordt omgezet in warmte en door de aarde teruggekaatst als langgolvige straling. Het broeikaseffect vertraagt de terugstraling naar de ruimte.
  

Stralingsbalans

• 47% bereikt aardoppervlak
• wordt omgezet in warmte
• en weer uitgestraald 
  

20 % zonne-energie wordt weerkaatst door de wolken

Stralings-balans

De hoeveelheid straling op een gebied is afhankelijk van:

1) Breedteligging

2) Albedo-effect

3) Oppervlak: land/zee

1) Breedteligging

Waar is het warmer?

Waarom is het hier warmer

2) Albedo-effect

Weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied.

Wit versus zwart shirt: wie heeft het warmer in de zomer?

3) Oppervlak: Land/zee

Regel: 

Water wordt langzamer warm/koud dan land. 

Ookal is het buiten 35 graden, dan is het zeewater in NL nog steeds koud

3) Oppervlak: Land/zee

• Water wordt langzamer warm en koud dan land. Dit heeft vier oorzaken:

1. Het zonlicht kan dieper in het water doordringen dan in het land
2. Doordat water in beweging is, wordt de warmte beter verdeeld dan op het land
3. Het kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten stijgen dan land
4. Bij verdamping van water gaat energie uit het water naar de dampkring 

Wat zien we hier?

Is dit slecht voor de aarde?

Het broeikaseffect. En als de mens extra gassen in de atmosfeer brengt hebben we het over het versterkt broeikaseffect.

(Stikstof)

Klimaat

Samenspel van:

temperatuurfactoren

neerslagfactoren

5 Temperatuurfactoren

1. Breedteligging
2. Hoogteligging boven zeeniveau
3. Gesteldheid van het aardoppervlak (land warmt sneller op/koelt sneller af dan water)
4. Aanlandige en aflandige wind (in relatie tot ligging aan zee)
5. Aanvoer van warmte/kou door zeestromen 

opdracht: toon aan op windy.com 

3 neerslagfactoren 

1. Ligging van de grote lage en hoge luchtdrukgebieden op aarde (stijgingsregens en frontale regens)

2. Aanwezigheid gebergte/reliëf (stuwingsregens)

3. Ligging  ten opzichte van zee (zeewind zorgt voor aanvoer vochtige lucht)

Opdracht: toon aan met windy.com

Actualiteit

Klik hier 

of scan

Klik hier 

of scan

https://www.scientias.nl/tijd-om-de-aardrijkskundeboeken-te-herschrijven-de-aarde-bestaat-mogelijk-uit-vijf-lagen/

Zelfstandig lezen 

en verwerken

Leerboek
Verdieping
Klaar?	Start vast met opdr. 1 t/m 4

Klik hier

of scan

Verdiepend artikel

https://www.uu.nl/nieuws/op-zoek-naar-goud-en-dan-een-nog-grotere-schat-vinden

Aan de slag

Filmpjes	- NOSop3: Klimaatverandering uitgelegd - Zondag met Lubach: Klimaat
Documentaire	NOSop3: Dus jij dacht dat de Noordpool wit was?
Actualiteiten	- Ozonlaag herstelt - Ozonlaag was weg tijdens grootste uitsterfgolf
Huiswerk	Huiswerk opdrachten - §3.1: Opdrachten 1 t/m 9

Artikel:

https://hmjvandenbosch.com/2017/12/17/smart-cities-slim-slimmer-en-slimst/

Documentaire:

https://www.peterjoosten.net/smart-city/

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-wonen-in-nederland-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Actualiteit

Klik hier 

of scan

Klik hier 

of scan

https://www.scientias.nl/tijd-om-de-aardrijkskundeboeken-te-herschrijven-de-aarde-bestaat-mogelijk-uit-vijf-lagen/

SE oefenvragen

1. Leg uit hoe de toevoeging van broeikasgassen de temperatuur op aarde kan verhogen. 
   
2. Wat is het albedo effect?
   
3. Leg uit hoe het smelten van de IJskappen een versterkend effect heeft op de klimaatverandering. 
   
4. Leg uit welke gevolgen een vulkaanuitbarsting heeft op het klimaat systeem. Is dit op lange of korte termijn? 
   

SE antwoorden 

1. Wanneer er meer broeikasgassen in de atmosfeer terecht komen kan er minder warmte door de atmosfeer heen en zal de temperatuur toenemen op aarde.
2. Het albedo effect is de terug kaatsende werking van witte oppervlakken. Bijvoorbeeld sneeuw en ijs. 
   

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃