mavo4 th1 Planten: 1.2 Wortels en stengels

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Thema 1 Planten Basisstof 2

Wortels en Stengels 

Boek deel 4A Blz 13 t/m 18

Wat gaan we doen?

- Uitleg basisstof 2: Wortels en Stengels

- microscoop: vaatbundels

Stevigheid door water

Krijgt een plant te weinig water,

dan gaan de bladeren hangen.

De druk op de cellen wordt kleiner. 

Leerdoelen

Vaatbundels, houtvaten en bastvaten benoemen en de functie ervan uitleggen.

Omschrijven hoe planten stevigheid verkrijgen.

Beschrijven hoe de opname en transport van water en mineralen bij planten plaatsvindt.

Functies

Wortels  --> nemen water op

Stengels --> stevigheid

                     --> dragen plant, bladeren

                           en/of bloem

                    --> vervoeren water via

                           vaatbundels

Opslaan van reservestoffen 

TRANSPORT door VATEN

Vaatbundels -> Lange dunne buisjes van de wortel tot het blad

1. Houtvaten

2. Bastvaten

Vervoer van stoffen via de Vaatbundels.

Vaatbundels bestaan uit:

-Houtvaten: binnenkant stengels, omhoog, water en mineralen

-Bastvaten: buitenkant stengels, blad naar alle andere delen, water en glucose

Houtvaten =

Water en mineralen

Bastvaten =

Water en suiker

TRANSPORT

Bastvaten: Water + energierijke stoffen

Houtvaten: water + mineralen

transport

verdamping -> zuigt water omhoog

worteldruk -> perst water omhoog

Blad

Stengel

Wortel

Verdamping

Opname 

water

Transport 

water

extra: soorten wortels

Vaatbundels en Fotosynthese

Houtvaten

Vervoer water en mineralen

vanaf de wortel naar boven

Binnenkant van de stengels

Bovenkant van de bladeren

Dode houtcellen

celwand --> cellulose en houtstof

Bastvaten

Vervoer water en energierijke stoffen vanaf de bladeren terug

Buitenkant van de stengels

onderkant van de bladeren

levende cellen

Dwarswanden opening voor afgeven stoffen aan bastvaten

Stevigheid door houtcellen en vezels

Stevigheid door vocht in vacuole 

belangrijke rol 

houtcellen en vezels

dankzij celwanden die uit cellulose en houtstof bestaan

Stevigheid door houtcellen en vezels

vezels --> lange dode cellen

dikke celwand

steviger dan houtcellen 

stevigheid niet afhankelijk van water

vezels productie touw

Stevigheid door vezels

Opname en transport van water en mineralen 

wortels --> water en mineralen

Opperhuidcellen  zijn uitstulpingen

uitstulpingen zijn wortelharen

Wortelharen - water op - geven af aan houtcellen voor vervoer naar boven

Opname van water via de wortels en de houtvaten gaat tegen de zwaartekracht in.

Hoe dan?

De bladeren zuigen water door verdamping 

Wortels duwen water omhoog = worteldruk

druppels aan bladeren 

Weinig verdamping en hoge worteldruk!

Door beide oorzaken

grote hoogte water gebracht worden

groot deel - verdampt

klein deel - fotosynthese

mineralen - bouw van plant

oorzaak 1

 zuiging bladeren

verdamping huidmondjes

aanvulling houtvaten --> nerven

aanvulling houtvaten --> stengels

aanvulling houtvaten --> wortels

oorzaak 2

worteldruk 

wortels 'persen' water omhoog

 

teveel water 

druppelen bladeren

vanwege weinig verdamping

komt minder vaak voor dan oorzaak 1

opdrachten

Maak opdr. 1 tm 4, 6

klaar? opdracht. 7, 8