7.3 Uit de grond gestampt

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

7. Stoom en fabrieken

7.2 Groeiende bevolking en stijgende behoeften

7.3 uit de grond gestampt

7.4 Een onderzoek naar kinderarbeid

7.5 zoektocht naar nieuwe gebieden

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

Fabrieken worden fabriekssteden 

Nieuwe landbouwtechnieken zorgde voor meet voedsel

Met minder landarbeiders = nadeel

Er ontstonden nieuwe banen in de fabrieken

ongeschoolde arbeid 

Men trok van het platteland naar de industriesteden

Fabrieken worden fabriekssteden 

Als er een trek is naar de stad dan 

noemen we dat urbanisatie

Alle bestaande steden werden groter door de 

aanwezigheid van fabrieken

De stoomtrein zorgt ervoor dat fabrieken niet 

meer langs rivieren worden gebouwd

Het kon ook geplaatst worden bij een kolenmijn

Fabrieken worden fabriekssteden 

Industriesteden van toen en nu in Nederland

Suburbanisatie 

Mensen trekken weg uit de grote steden en zoeken meer rust en ruimte op

Door de industriële revolutie ontstond "urbanisatie" Wat is dit?

1. Steeds meer steden werden kleiner
2. De bevolking nam af
3. Er kwamen steeds meer wegen
4. De steden groeiden en namen toe

Wat was een gevolg van de snelle urbanisatie tijdens de industriële revolutie?

1. Een afname van de bevolking in de steden
2. Een enorme schaarste op de woningmarkt
3. De bouw van veel villa's en tuinen in de stad
4. Een toename van de industriegebieden in de stad

Welk van de zinnen is juist?

1 In veel welvarende landen is het verstedelijkingstempo vaak hoog.
2 Vaak is een hoofdstad groter dan een megastad.
3 Door urbanisatie neemt de verstedelijkingsgraad toe.
4 Tijdens de industriële revolutie lag was de verstedelijkingsgraad hoog.

1. zin 1
2. Zin 2
3. Zin 3
4. Zin 4

Oorzaak of gevolg van de Industriële revolutie?
Er komen grote steden bij de fabrieken(urbanisatie).

1. Oorzaak
2. Gevolg

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

Aan de slag...

7.3 Uit de grond gestampt

H: Maak opdracht: 1-2-3

V: Maak opdracht: 1-2

Klaar? kies dan 1 van de onderstaande dingen

• Vul je leerdoelenblad aan (H2)
  
• Leer de woordjes
  
• Maak een samenvatting
  
• Maak de invulsamenvatting

7. Stoom en fabrieken

7.2 Groeiende bevolking en stijgende behoeften

7.3 uit de grond gestampt

7.4 Een onderzoek naar kinderarbeid

7.5 zoektocht naar nieuwe gebieden

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

Een nieuwe manier van leven

Enorme stroming van het platteland naar de steden

Voldoende aanbod aan arbeidskrachten 

Fabriekseigenaren konden daarom hoge eisen stellen

• 14 uur per dag werken
• 6 daagse werkweek
• geen vrije dagen/vakanties
• niet werken is niet betaald krijgen

Een nieuwe manier van leven en werken

Arbeiderswoningen werden in ramp tempo gebouwd

Zo snel dat er weinig aandacht was voor technische onderdelen. 

Geen elektra

Geen stromend water

Geen toilet of douche

Kortom een zeer slechte hygiëne

Dus een broeiplaats voor ziekten zoals cholera 

Een nieuwe manier van leven en werken

Een ongeschoolde man verdiende niet genoeg voor het onderhouden van het gezin

Daarom moesten vrouwen en kinderen meehelpen

Inkomen	geschoold	ongeschoold
Man	15 - 20	10 - 15
vrouw	7,5 - 10	5 - 7,5
kind	3 - 5	1 - 3

Een nieuwe manier van leven en werken

Een ongeschoolde man verdiende niet genoeg voor het onderhouden van het gezin

Daarom moesten vrouwen en kinderen meehelpen

Inkomen	geschoold	ongeschoold
Man	15 - 20	10 - 15
vrouw	7,5 - 10	5 - 7,5
kind	3 - 5	1 - 3

Uitgaven	kosten
Huur woning	10 gulden
Voedsel	20 gulden
Overige kosten	5 gulden
Totaal	35 gulden

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Een nieuwe manier van leven en werken

Een ongeschoolde man verdiende niet genoeg voor het onderhouden van het gezin

Daarom moesten vrouwen en kinderen meehelpen

Elke arbeider maakte deel uit van het einproduct

Elke dag dezelfde handelingen > arbeidsdeling 

Een nieuwe manier van leven en werken

De arbeidsomstandigheden waren enorm slecht

• Donker in de fabriek 
• vochtig voor het katoen
• Lawaai van de machines
• Slechte ventilatie
• Geen werkkleding 
• Geen veiligheidsschoenen

Een nieuwe manier van leven en werken

De slechte leef- en werkomstandigheden was voor een enorme groep van de bevolking

Gevolg hiervan waren:

• De toename van alcoholverslaving
• Meisjes en jonge vrouwen in de prostitutie
• Veel sterfte 
• Weeskinderen 

De optelsom van al deze uitzichtloosheid heet de sociale kwestie.

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

Aan de slag...

7.3 Uit de grond gestampt

H: Maak opdracht: 4-5-6-7

V: Maak opdracht: 3-4

Klaar? kies dan 1 van de onderstaande dingen

• Vul je leerdoelenblad aan (H2)
  
• Leer de woordjes
  
• Maak een samenvatting
  
• Maak de invulsamenvatting

7. Stoom en fabrieken

7.2 Groeiende bevolking en stijgende behoeften

7.3 uit de grond gestampt

7.4 Een onderzoek naar kinderarbeid

7.5 zoektocht naar nieuwe gebieden

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

De sociale kwestie

De sociale kwestie

Kleine groep mensen verdiende veel geld aan de industrie 

Fabriekseigenaren, bankiers en kooplieden. (Bourgeoisie)

De sociale kwestie

Kleine groep mensen verdiende veel geld aan de industrie 

Fabriekseigenaren, bankiers en kooplieden. (Bourgeoisie)

Deze mensen wilde hun eigen gang gaan en invloed hebben op de politiek

Nieuwe politieke stroming, liberalisme.

Het woord liberaal komt van het Latijnse woord voor vrijheid, libertas.

De sociale kwestie

Kleine groep mensen verdiende veel geld aan de industrie 

Fabriekseigenaren, bankiers en kooplieden. (Bourgeoisie)

Deze mensen wilde hun eigen gang gaan en invloed hebben op de politiek

Nieuwe politieke stroming, liberalisme.

Het woord liberaal komt van het Latijnse woord voor vrijheid, libertas.

Overheid mocht niet het minimumloon vaststellen of 

hoelang de werkdagen mogen zijn. 

De sociale kwestie

Liberalisme 

Wanneer de mens vrij is om zijn eigen pad te kiezen, bloeit de samenleving. De staat moet enkel waken over recht, veiligheid en publieke werken, maar bemoeit zich niet met zijn keuzes, noch met zijn geloof. Kerk en staat blijven gescheiden, zodat het geweten vrij blijft. Laat de markt haar werk doen, geleid door de onzichtbare hand – dan volgt welvaart vanzelf.

Adam Smith (1723 - 1790)

De sociale kwestie

De slechte woon- en werkomstandigheden kregen weinig aandacht

Liberalen dachten vaak aan zichzelf 

Geestelijke en artsen brachten de sociale kwestie ter sprake

De mensen die opkwamen voor de arbeiders werden socialisten genoemt

De sociale kwestie

Socialisme 

"Ik geloof in het socialisme, omdat iedereen gelijke kansen verdient. Rijkdom en macht moeten eerlijk verdeeld worden, zodat niemand achterblijft. De overheid moet zorgen voor goede zorg, onderwijs en bescherming van de zwakkeren. Alleen samen, in solidariteit, bouwen we aan een rechtvaardige samenleving."

Saint-Simon (1760 - 1825)

Liberale ideeën in Nederland

Liberalen vinden vrijheid belangrijk. Ze willen dat mensen zelf keuzes kunnen maken, bijvoorbeeld in werk, onderwijs of ondernemen. Partijen zoals VVD en D66 vinden dat de overheid zich niet te veel moet bemoeien met het leven van mensen. Ze willen ook dat bedrijven veel vrijheid hebben.

Socialistische ideeën in Nederland

Socialisten vinden eerlijkheid en gelijke kansen belangrijk. Ze willen dat de overheid helpt om armoede te verminderen en dat iedereen goede zorg, onderwijs en een woning kan krijgen. Partijen zoals SP en PvdA willen dat de overheid meer doet om mensen te beschermen en te helpen.

Wetsvoorstel: Het leenstelsel 

Wat is het leenstelsel?

Het leenstelsel was een systeem voor studiefinanciering in Nederland (2015–2023) waarbij studenten geen basisbeurs (geen geld om te studeren) meer kregen, maar in plaats daarvan geld konden lenen om hun studie te betalen. Dit betekende dat studenten na hun studie een schuld moesten terugbetalen. Het idee was dat wie profiteert van hoger onderwijs, daar ook zelf in investeert.

Gevolg > jongeren hebben na het studeren enorme schulden

Liberalisme - behouden leenstelsel 

• Studenten kiezen zelf om te studeren en nemen daarbij ook de verantwoordelijkheid om hun studie te bekostigen. 
• In plaats van dat de overheid iedereen een basisbeurs geeft, laat het leenstelsel meer ruimte aan het individu. 
• Liberalen geloven dat wie profiteert van hoger onderwijs (bijvoorbeeld door later meer te verdienen), daar ook zelf in mag investeren. Het leenstelsel ziet studeren als een persoonlijke investering, niet als een collectieve kostenpost.

Socialisme - afschaffen leenstelsel

• Het voorstel zorgt voor gelijke kansen: studenten hoeven minder te lenen, wat vooral gunstig is voor jongeren uit gezinnen met een lager inkomen.
• De overheid neemt meer verantwoordelijkheid voor onderwijs, in plaats van dit aan het individu over te laten.
  
• Het bevordert solidariteit: de kosten van studiefinanciering worden weer meer gezamenlijk gedragen via belastinggeld.

Leerdoelen

H2: Ik heb een beeld van de sociale veranderingen in de 18e eeuw, door:

S2.1: Ik kan omschrijven hoe steden veranderden door de industriële revolutie. (r)

S2.2: Ik kan omschrijven hoe de arbeidsomstandigheden van een fabrieksarbeider was. (r)

S2.3: Ik kan het ontstaan en het verschil benoemen tussen liberalen en socialisten. (r)

S2.4: Ik kan vanuit onderzoek achterhalen hoe tegenwoordig in Nederland liberale en socialistische uitingen zichtbaar zijn. (t)

 

Aan de slag...

7.3 Uit de grond gestampt

H: Maak opdracht: 8-11

V: Maak opdracht: 5 - 6 - 7 - 8

Klaar? kies dan 1 van de onderstaande dingen

• Vul je leerdoelenblad aan (H2)
  
• Leer de woordjes
  
• Maak een samenvatting
  
• Maak de invulsamenvatting