7.3 ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

 7.3 ecosystemen

lesdoelen

* je kent de verschillende rollen die organismen in een ecosysteem kunnen hebben (producent, consument, reducent) 

* je kent de verschillende trofische niveaus

* je kan een voedselketen en voedselweb maken en hierbij de energiestroom juist aangeven

* je weet wat assimilatie en dissimilatie is

symbiose

symbiose

mutualisme

commensalisme

parasitisme

organismen leven samen 

soort 1   +     soort 2    +

soort 1   +     soort 2   0

soort 1   +     soort 2    - 

voorbeelden:

mutualisme: bacteriën, bijen en planten

commensalisme: muizen en de mens, koereiger en buffels

samenleven

symbiose

mutualisme

commensalisme

parasitisme

organismen leven samen 

soort 1           soort 2    ?

soort 1   ?     soort 2   ?

soort 1   ?     soort 2    ? 

samenleven

symbiose

mutualisme

commensalisme

parasitisme

organismen leven samen 

soort 1   +     soort 2    +

soort 1   +     soort 2   0

soort 1   +     soort 2    - 

Een walvis heeft vaak zeepokken op zich.

1. We noemen dit commensalisme.
2. We noemen dit concurrentie.
3. We noemen dit mutualisme.
4. We noemen dit parasitisme.

Een wulk heeft soms een zeeanemoon op zijn schelp.
De wulk wordt beschermd door de netels van de anemoon.
De anemoon snoept mee van het eten van de wulk.

1. We noemen dit commensalisme.
2. We noemen dit concurrentie.
3. We noemen dit mutualisme.
4. We noemen dit parasitisme.

TO DO - komende lessen

vandaag          * bespreken 7.3 

                                voedselketen / voedselweb / trofische niveaus 

                

vrijdag              * bespreken 7.3 

                                assimilatie / dissimilatie / piramides

Maak de opdrachten online. (niet maken = minder scoren op werkhouding!)

Hou een begrippenlijst bij. 

Concurrentie

Commensalisme

Mutualisme

Parasitisme

BEGRIPPENLIJST

voedselketen

voedselweb

de trofische niveaus

assimilatie

dissimilatie

piramide van aantallen

piramide van biomassa

productie

LET OP

Dit zijn de begrippen die in de uitleg voor zullen komen. 

Dit zijn niet alle blauwe woorden uit de tekst. 

Je moet ze wel allemaal kennen en kunnen toelichten. 

Maak opdracht (6, 8, 10, 12) 14 t/m 19.

producent

consument

afvaleter

reducent

trofisch niveau

voedselweb

voedselketen

autotroof

heterotroof

Wat vond je het lastigste
begrip tijdens het bestuderen?

Wat is het verschil tussen een producent en consument?
(in ecologische zin!)

trofische niveaus

producent

* maakt van anorganische stoffen organische stoffen

consument (van de 1e/2e/Xe orde)

* eet levende producenten/consumenten van een lagere orde

afvaleter

* eet dood materiaal 

* dieren of schimmels als paddestoelen

reducent

* maakt van uitgescheiden organische stoffen anorganische stoffen 

* bacteriën of schimmels (netwerken van draden)

Waar horen maden bij?

1. producenten
2. consumenten 2e orde
3. afvaleters
4. reducenten

Waar horen venus vliegenvallen bij?

1. producenten
2. consumenten 2e orde
3. afvaleters
4. reducenten

Welke voedselketen is op de juiste manier genoteerd?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

voedselweb

Hoeveel herbivoren zijn er in dit voedselweb?

1. 2
2. 3
3. 5
4. 6

SCHRIJF OP - BLZ 136

voedselketen  

* geeft voedselrelaties weer

* pijltje staat voor de energiestroom: energie uit plant komt in dier, etc

- alg  →  krill  →  bultrug  →  orca

voedselweb

* geheel van voedselrelaties/voedselketens in een ecosysteem 

producent

consument

afvaleter

reducent

trofisch niveau

voedselweb

voedselketen

autotroof

heterotroof

Wat vond je het lastigste
begrip van vandaag?

Hoe zou je dit begrip aan je broertje/zusje/neefje/nichtje uitleggen?

BEGRIPPENLIJST

voedselketen

voedselweb

de trofische niveaus

assimilatie

dissimilatie

piramide van aantallen

piramide van biomassa

productie

LET OP

Dit zijn de begrippen die in de uitleg voor zullen komen. 

Dit zijn niet alle blauwe woorden uit de tekst. 

Je moet ze wel allemaal kennen en kunnen toelichten. 

- glucose, eiwit, vet

- O_2, CO₂, H₂O

* opbouw

* fotosynthese

(en bijv. aanmaak eiwitten)

* kost ATP

* afbraak

* verbranding

* komt ATP bij vrij

SCHRIJF OP - BLZ 139

assimilatie

* kost energie

* van anorganische moleculen organische moleculen maken

- fotosynthese \ vorming van eiwitten (voortgezette assimilatie)

dissimilatie 

* komt energie bij vrij

* van organische moleculen anorganische moleculen maken

- verbranding 

Welke processen vinden plaats in producenten?

1. alleen dissimilatie
2. alleen assimilatie
3. dissimilatie en assimilatie
4. geen van allen

Welke processen vinden plaats in consumenten?

1. alleen dissimilatie
2. alleen assimilatie
3. dissimilatie en assimilatie
4. geen van allen

piramide van aantallen

piramide van aantallen

piramide van biomassa

Dit is een piramide van ...

1. aantallen
2. biomassa

Heeft een piramide van aantallen altijd een piramidevorm? Waarom?

1. Ja, want het geeft altijd de schakels in de juiste volgorde weer
2. Ja, want het aantal individuen in elke schakel wordt altijd kleiner
3. Nee, want het aantal individuen kan groter zijn in de volgende schakel
4. Nee, want de schakels van een voedselketen kunnen soms in een andere volgorde staan

voedselweb

Op welke drie manieren raakt er tussen de schakels uit de voedselketen energie verloren?

SCHRIJF OP - BLZ 141

piramide van aantallen

* het aantal organismen per trofisch niveau

* kan verschillende vormen hebben

piramide van biomassa

* het totale gewicht van alle organische stofffen per trofisch niveau

* vrijwel altijd piramidevorm 

* de breedte van de pijl geeft de hoeveelheid energie weer

* de breedte van I = de breedte van R + P + F

blz 143

BINAS 93A.2

hierboven herken je het vorige plaatje!

In een voedselketen bevatten de consumenten van de eerste orde meer vastgelegde energie dan de consumenten van de tweede orde.
De afbeelding is een weergave van het patroon van energiestromen in een ecosysteem.


Welke groep of groepen organismen kunnen deel uitmaken van trofisch niveau n?

1. producenten
2. consumenten
3. afvaleters
4. reducenten

blz 144

Wat voor informatie kan je uit de bronnen halen?

In de afbeelding zie je een vereenvoudigd schema van de koolstofstromen op jaarbasis in het Grevelingenmeer. In het schema geven de pijlen koolstofstromen weer in gram koolstof per vierkante meter op jaarbasis (g ∙ m–2 ∙ j–1). In de vakken is de productie uitgedrukt (ook in g ∙ m–2 ∙ j–1).
De gemiddelde biomassa is uitgedrukt in gram koolstof per vierkante meter van het ecosysteem.

Welke drie groepen producenten zijn in de afbeelding weergegeven?

Wat staat er in de BINAS over deze paragraaf?

TO DO - komende lessen

di            * bespreken repetitie H5

wo          * bespreken 7.3 (/ 7.4 / 7.5)

                * 7.4 en 7.5 vooral zelf bestuderen!

do           * bespreken 7.6

                * doornemen belangrijke punten eind-PO 

DI 18 JUNI - SO begrippen deel III

DO 20 JUNI uur 5&6 - EIND-PO (microscopie, tekening, onderzoek, verslag)