4.3 Onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 1

Ketters zijn....?

1. volgzame katholieken
2. mensen die zich niet aan de officiële leer van de kerk hielden
3. Monniken die in kloosters wonen en zich richten op God
4. mensen die aflaten kopen

Wie was Luther?

1. iemand die de boekdrukkunst heeft uitgevonden
2. Iemand met een heel groot rijk
3. Iemand die zich verzette tegen de kerk en een nieuwe stroming ontwikkelde in het Christendom
4. Iemand die een boerenjongen was.

Katholiek of protestant? Versleep de woorden.

Katholiek

Protestant

Paus

beeldenstorm

dure beelden

kritiek

Maarten Luther

eenvoudige kerk

4.3 Onrust in de Nederlanden
lesboek 1B bladzijdes 35 t/m 41

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven wat de Spaanse koning wilde veranderen aan het bestuur in de Nederlanden
• Je kunt 2 redenen noemen waarom mensen in de Nederlanden ontevreden waren over het Spaanse bestuur
• Je kunt een oorzaak en een gevolg van de Beeldenstorm noemen  

De Nederlanden rond 1519

• In 1519 waren de Nederlanden onder bestuur van Karel V (1500-1558) - Heer van de Nederlanden. Hij heerste over Spanje, Spaanse kolonie in Amerika, gebieden in Duitsland, Italië en de Nederlanden. 
• Karel V had een erg verbrokkeld rijk. Nederland had 17 gewesten (provincies). Elk gewest had een eigen bestuur, rechtspraak en wetten. Er waren dus veel verschillen tussen de gewesten 

Heer van de Nederlanden

• De Nederlanden bestonden uit 17 gewesten.
• In al deze gewesten was Karel V de baas, maar hij kon natuurlijk niet overal tegelijk zijn.
• Daarom had hij in elk gewest een plaatsvervanger: de stadhouder
• Zij zorgden voor orde en rust en gaven de koning advies.

De Nederlanden

• Stadhouders = Edelman die gewest bestuurt als plaatsvervanger koning 
• Bekende = Willem van Oranje (Holland, Utrecht, Zeeland)

Centraal

• Voerde veel oorlog en dat is duur!
• Meer belasting heffen? Eerst overleggen met de gewesten!
• Karel wilde daarom centraliseren. 

Filips II

• Karel V wordt in 1555 opgevolgd door zijn zoon Filips II.  
  
• Ook hij wilde een centraal bestuur.
• Hij probeerden de macht van Nederlandse edellieden (de adel) te verkleinen. 
• Hij wilde liever dat Spaanse ambtenaren hem hielpen bij het bestuur. 
• Heel erg katholiek - hekel aan Protestanten

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

1. De Nederlandse edelen en gewesten wilden geen centraal bestuur. 

Omdat Filips ambtenaren aanstelde, kregen de edelen minder te zeggen over het bestuur.

En de gewesten wilden niet dat de koning zomaar belastingen kon opleggen.

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

2. Protestanten werden zwaar vervolgd. 

Veel mensen waren protestant geworden.

Filips II zag het als zijn plicht om de katholieke kerk te beschermen en pakte de protestanten streng aan.

Als je je niet wilde bekeren, werd je gedood. 

Zelfs veel katholieken vonden de straffen te zwaar. 

De Beeldenstorm

• Soms lieten mensen zich ophitsen tegen de katholieke kerk.
• Dat gebeurde in 1566.
  
• Na afloop vernielden een groep protestanten in een klooster alle beelden van heiligen.
  
• Begin van de Beeldenstorm.
• Overal werden beelden in kerken en kloosters vernield.
  

De Beeldenstorm

• Filips II was woedend!
• Ook op de Nederlandse adel.
  
• Hij stuurde de Spaanse hertog Alva met een leger naar de Nederlanden om de orde te herstellen en de protestanten te straffen.
• Veel protestanten vluchtten!
• Ook Willem van Oranje.
  

Huiswerk 

Lezen paragraaf 4.3 Onrust in de Nederlanden

lesboek 1B bladzijdes 35 t/m 41

Maken van paragraaf 4.3 in je DIGITALE werkboek vraag 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9