Werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1-4

Wat doe ik bij werkwoordspelling het eerst?

1. ik kijk of het in te vullen woord een persoonsvorm is
2. Ik kijk in welke tijd de zin staat.
3. Ik kijk wat het onderwerp van de zin is.
4. Ik vul maar gewoon wat in.

Hoe vind ik de persoonsvorm?

Manier 1

Door een van de zin een vraagzin te maken. Het eerste werkwoord uit de zin is dan de persoonsvorm.

Voorbeeld: Jan en Kees fietsen naar school.

Fietsen Jan en Kees naar school?

Fietsen is het eerste werkwoord. Fietsen is dus de pv.

Manier 2.

Door de zin van tijd te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Voorbeeld:

Piet heeft een ijsje gekocht. -> Piet had een ijsje gekocht.

Heeft verandert in deze zin, dus heeft is de persoonsvorm.

Manier 3

 Door het getal van de zin te veranderen.Het werkwoord dat verandert, is de pv.

Voorbeeld: De jongen heeft een ijsje gegeten  -> de jongens hebben een ijsje gegeten.

Heeft verandert in de zin, dus heeft is de persoonsvorm.

Sleep het werkwoord in het juiste vak.

PV

Geen PV

Ik HEB  een lolly gekocht.

Wij ZIJN naar de bioscoop geweest.

Ik heb een lolly GEKOCHT.

Wij zijn naar de bioscoop GEWEEST

Wanneer gebruik ik alleen de ik-vorm?

Ik-vorm

Ik-vorm + t

Jij (geven) een snoepje aan de hond.

(lopen) je met me mee naar huis?

(fietsen) je zus altijd met een omweg naar school?

(Ruimen) onmiddellijk je kamer op!

Het onderwerp bepaalt de schrijfwijze van de persoonsvorm.

Je gebruikt de ik-vorm als:
-  het onderwerp ik is.
- het onderwerp je is (in de betekenis van jij) en dit onderwerp        achter de persoonsvorm staat.
-  de zin in de gebiedende wijs staat.

Overige persoonsvormen

In alle andere gevallen gebruik je bij zinnen waarbij het onderwerp enkelvoud is, de ik-vorm + t .

Is het onderwerp meervoud? Dan schrijf je het hele werkwoord.

Wanneer gebruik je 't Kofschip-x?

Wanneer gebruik je 't Kofschip-x?

1. Bij de tegenwoordige tijd
2. Bij alle persoonsvormen.
3. Bij de verleden tijd van zwakke werkwoorden
4. Bij elk werkwoord

Het voltooid deelwoord

Naast de persoonsvorm kunnen er nog meer werkwoorden in de zin staan, bijvoorbeeld een VOLTOOID DEELWOORD (vd).

Als er een voltooid deelwoord in de zin staat, is de pv meestal een vorm van zijn, hebben of worden.

Het voltooid deelwoord

Een voltooid deelwoord begint meestal met ge- en soms met be-, ge-, ver-, her- of ont-.
Een voltooid deelwoord eindigt op:

                                                     -d
                                                     -t
                                                    -en

Het voltooid deelwoord gemaakt van een zwak werkwoord.

Een zwak werkwoord eindigt op een -d of een -t.

Als je niet weet of het voltooid deelwoord op een -t of een -d eindigt, dan kun je het langer maken (in de verleden tijd).

• Ik heb gerend. (want rende)
• Ik heb gefietst. (want fietste)

Uiteraard kun je ook 't ex-kofschip gebruiken om te weten hoe je het voltooid deelwoord schrijft.

Het voltooid deelwoord gemaakt van een sterk werkwoord.

Een voltooid deelwoord van een sterk werkwoord is makkelijker om te schrijven, maar misschien moeilijker om te onthouden.

Er bestaan namelijk geen regels voor.

Voorbeelden:
    gelopen
    geslapen
    bedrogen

Noteer het voltooid deelwoord van vissen.

Noteer het voltooid deelwoord van mixen.

Noteer het voltooid deelwoord van herontdekken.

Het tegenwoordig deelwoord

Je maakt het tegenwoordig deelwoord door een d achter de infinitief te zetten.

Het tegenwoordig deelwoord geeft aan HOE iemand iets doet. Het geeft dus niet aan WAT iemand doet, maar hoe iemand iets doet.

Voorbeeld: Lachend liep het meisje naar huis.

                       Fluitend bracht de postbode de brieven rond.

Het voltooid deelwoord gebruikt als bijvoeglijk naamwoord.

We kennen zoals gezegd twee soorten werkwoorden:
zwakke werkwoorden en sterke werkwoorden
Voorbeelden van sterke werkwoorden zijn: Lopen, vinden, slapen, zwemmen
Voorbeelden van zwsakke werkwoorden zijn rusten, wandelen, fietsen

Klankveranderende (sterke) werkwoorden

Het voltooid deelwoord van een sterk werkwoord eindigt bijna altijd op –en.

Voorbeelden:
Zwemmen – gezwommen
Vinden – gevonden
Lopen - gelopen

Wanneer je van het voltooid deelwoord van een sterk werkwoord een bijvoeglijk naamwoord moet maken, schrijf je gewoon het voltooid deelwoord voor het zelfstandig naamwoord.

De sleutel is gevonden – de gevonden sleutel
De wedstrijd is gezwommen – de gezwommen wedstrijd

Klankvaste (zwakke) werkwoorden

Het voltooid deelwoord van een zwak werkwoord eindigt meestal op een –t of een –d.
Wanneer je daar een bijvoeglijk naamwoord van maakt, plak je er een e aan vast.
De tocht is gefietst – de gefietste tocht
De foto is gemaakt – de gemaakte foto

Let op:

Je moet het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk schrijven. Let daarbij op dat de klank hetzelfde moet blijven. Soms verdwijnt er dus een letter, soms komt er eentje bij.

De weg is verbreed – de verbrede weg
Het plafond is gewit – het gewitte plafond

Het onvoltooid deelwoord gebruikt als bijvoeglijk naamwoord.

Je kunt het tegenwoordig deelwoord ook als bijvoeglijk naamwoord gebruiken.

Je plaatst dan het tegenwoordig deelwoord met of zonder een -e voor een zelfstandig naamwoord.

Voorbeeld:

Een huilend meisje werd getroost door de helpende vrouw.

Vorige week is er veel ... (gebeuren) op school.

Honderd leerlingen en veel docenten hebben zich ... (inzetten) voor de open dag.

De hele school was ... (versieren) en alle lokalen waren ... (opruimen).

Er waren veel activiteiten ... (organiseren).