2H wk 20 Gram voegwoorden werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom 2h

Aan het einde van deze les:

- Je kent het verschil tussen nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden.

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik:  zinsdeelzinnen
• Uitleg en oefenen: Voegwoorden
• Afronden 

Enkelvoudige zin

• Zin met één persoonsvorm
  

Samengestelde zin

• Zin met twee of meer persoonsvormen
  

Voorbeeld enkelvoudige zin

• Het wordt slecht weer vandaag.
• Ik ga vandaag naar de winkel.
• Hij kijkt veel naar Star Wars.
  

Voorbeeld samengestelde zin

• Het wordt vandaag mooi weer en we gaan lekker naar het strand. 
• Hij kijkt vaak naar Star Wars want daar is hij gek op.
  

Samengestelde zin

• Bestaat uit twee of meer zinnen.
• HZ + HZ
• HZ + BZ
• BZ + HZ
• HZ + HZ + BZ
• Er zit altijd minstens één hoofdzin in!!!

Nevenschikking

- Hoofdzin + hoofdzin


- Je zou in principe tussen alle zinnen een punt kunnen zetten.

Onderschikking

- Hoofdzin + bijzin
- Bijzin + hoofdzin

- Hoofdzin + bijzin + bijzin

- De zinnen zijn afhankelijk van elkaar.

Zinsdeelzinnen

Zinsdeelzinnen kunnen de vorm van verschillende zinsdelen aannemen:

o-zin

lv-zin

mv-zin

bwb-zin

Opdracht 1.

Geef aan of de rode woorden een zinsdeel zijn of een zinsdeelzin (bijzin).

d De zomers worden steeds warmer door een toename van de zonnestraling.

a Wat Ariël jou wijsmaakt, heeft hij zelf verzonnen.

b Het jongste meisje uit dit gezin krijgt van haar broers veel aandacht.

c Je moet meteen naar huis komen, zodra de training voorbij is.

§10 Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Voegwoorden

1. Joris loopt altijd naar school, terwijl hij een elektrische fiets in de schuur heeft staan.

2. Omdat Joris slechts 5 minuten hoeft te lopen, heeft hij zijn fiets niet nodig.

3. Joris vindt lopen leuk en Joris houdt niet van fietsen.

Groen = hoofdzin

Rood = bijzin

Terwijl, omdat en en zijn niet benoemd -> dit zijn voegwoorden.

Nevenschikkende voegwoorden (ns.vw)
-> 2 hoofdzinnen

• en
• maar
• want 
• of
• dus

Onderschikkende voegwoorden (os.vw)
-> hoofdzin/bijzin

• aangezien
• als
• dat
• doordat
• terwijl
• toen
  
• omdat

Samen oefenen

Janneke moest vanmorgen naar het ziekenhuis, omdat ze 

plotseling was uitgegleden op de trap.

1) Samengesteld / enkelvoudig?

3) Voegwoord?

4) Onderschikkend / Nevenschikkend? Hoofdzin/Bijzin?

Nu jullie

Opdracht: Benoem de zin (HZ/BZ) + schrijf het voegwoord op en zet erboven of het een onderschikkend of nevenschikkend voegwoord is. 

1. Aangezien Piet een mooi cijfer had gehaald voor Nederlands, maakte hij zich minder zorgen over zijn aankomende rapport.

2. Diek heeft het hele weekend lekker buiten in de sneeuw gespeeld, maar daarna was hij de sneeuw wel een beetje zat.

Opdracht: Benoem de zin (HZ/BZ) + schrijf het voegwoord op en zet erboven of het een onderschikkend of nevenschikkend voegwoord is. 

1. Aangezien Piet een mooi cijfer had gehaald voor Nederlands, maakte hij

 zich minder zorgen over zijn aankomende rapport.

Aangezien = Onderschikkend = Bijzin / hoofdzin

2. Diek heeft het hele weekend lekker buiten in de sneeuw gespeeld, maar

 daarna was hij de sneeuw wel een beetje zat.

Maar = Nevenschikkend - twee hoofdzinnen

1. hoofdzin - bijzin. VW = omdat = onderschikkend

2. 

Aan de slag - C5 - par 10 Voegwoorden

Wat:  Paragraaf10 - Voegwoorden - opdr 1 en 2

Hoe: Zelfstandig

Nodig: lapop

Tijd: 5 min zelfstandig/stilte, daarna fluisteren.

Hulp: docent 

Geluid: stilte

Klaar: Ga door met 3, 4 en 5

Na 15 minuten bespreken we de opdrachten.

Wat heb je deze les geleerd?

Heb je nog een vraag over deze les?

Afronden

Aan het einde van deze les:

- Je kent het verschil tussen onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden.

Huiswerk:

Maak opdracht 1 tm 5 af van par. 10 samengestelde zinnen.

Welkom 2h

Aan het einde van deze les:

- Je kunt koppelwerkwoorden, hulpwerkwoorden en zelfstandig werkwoorden herkennen in samengestelde zinnen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik: samengestelde zinnen en zinsdeelzinnen
• Uitleg en oefenen: Voegwoorden
• Afronden 

Voegwoorden

1)De oma van Jeremy ligt in het ziekenhuis omdat ze van de trap is gevallen.

2)Deze zomer gaan we wandelen in de Dordogne en surfen aan de kust.

1) Samengesteld / enkelvoudig?

3) Voegwoord?

4) Onderschikkend / Nevenschikkend? Hoofdzin/Bijzin?

Leerdoel 

Aan het einde van deze les:

• Je kunt koppelwerkwoorden, hulpwerkwoorden en zelfstandig werkwoorden herkennen in samengestelde zinnen.

Zelfstandige werkwoorden

Een werkwoord is een woord dat je kunt doen: fietsen, leren, werken, eten. Maar een werkwoord kan je ook overkomen: vallen, struikelen, krijgen.

Als we weten wat er wordt bedoeld met een bepaald werkwoord, dan noem je dat een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden koppelen altijd een eigenschap aan het onderwerp in de zin. Ze zijn onderdeel van het naamwoordelijk gezegde (het onderwerp van de zin is of wordt iets). 

We kennen de volgende koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Jullie presentatie is [heel grappig].

Olivia wordt [snel boos].

Bart blijft de hele dag op zijn kamer.

Hulpwerkwoorden

Let op: sommige werkwoorden hebben van zichzelf geen duidelijke betekenis: hebben, kunnen, mogen, moeten, willen, worden, zijn, zullen. Daarom 'helpen' deze woorden altijd een ander werkwoord. Dit is de reden dat we deze werkwoorden hulpwerkwoorden noemen.

 
Sommige opdrachten kunnen lastig zijn.

Vanavond zouden we pizza kunnen eten.

Vaststellen

{hz Katrien Duck is ziek (bz doordat ze gisteren iets verkeerds heeft gegeten), (bz zodat ze vandaag niet zal kunnen optreden in Disneyland Parijs).

Bestaat uit: een hoofdzin en twee bijzinnen. 

Elk van die delen is zelf een enkelvoudige zin.

Bedenk bij elke 'losse' enkelvoudige zin met wat voor werkwoord je te maken hebt.

Zo bepaal je in een samengestelde zin met welk soort werkwoord je te maken hebt:

1. Verdeel de samengestelde zin in enkelvoudige zinnen. Zet strepen tussen de zinnen.

2. Stel van elke enkelvoudige zin het gezegde vast: werkwoordelijk gezegde (wg) of naamwoordelijk gezegde (ng).

3. Pas daarna per zin de regels van pararaaf 6: zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord toe.

Stap 1: De samengestelde zin bestaat uit de enkelvoudige zinnen:

Katrien Duck is ziek, (1) /

doordat ze gisteren iets verkeerds heeft gegeten (2) /

zodat ze vandaag niet zal kunnen optreden in Disneyland Parijs. (3)

Stap 2: zin 1: ng: is [ziek]

zin 2: wg = heeft gegeten

zin 3: wg = zal kunnen optreden

Stap 3: zin 1: ng met één werkwoord → is = kww

zin 2: wg met twee werkwoorden → heeft (= pv) = hww, gegeten = zww

zin 3: wg met drie werkwoorden → zal (= pv) = hww, kunnen = hww, optreden = zww

NU ZELF:

1) Veel mensen die in het noorden van Europa wonen, reizen in de zomer naar Zuid-Europa om lekker te kunnen ontspannen in het Mediterraanse klimaat.

2) Johanna is arts geworden, zodat ze in Afrika kinderen kan helpen voor de organisatie Artsen zonder Grenzen.

Stap 1: De samengestelde zin bestaat uit de enkelvoudige zinnen:

1) Veel mensen die in het noorden van Europa wonen, 

2)( Ze )reizen in de zomer naar Zuid-Europa 

3) (Zodat ze) kunnen ontspannen in het Mediterraanse klimaat.

Stap 2: zin 1: wg - wonen

zin 2: wg = reizen

zin 3: wg = kunnen ontspannen

Stap 3: zin 1: wg met één werkwoord → wonen = zww

zin 2: wg met een werkwoord → reizen (= pv) = zww

zin 3: wg met twee werkwoorden → kunnen  (= pv) = hww, ontspannen = zww

Stap 1: De samengestelde zin bestaat uit de enkelvoudige zinnen:

1) Johanna is arts geworden, 

2) zodat ze in Afrika kinderen kan helpen voor de organisatie Artsen zonder Grenzen.

Stap 2: zin 1: ng - is [arts] geworden

zin 2: wg = kan helpen 

Stap 3: zin 1: ng met twee werkwoord → is = hww / geworden = kww

zin 2: wg met een werkwoord → kan (= pv) = hww / helpen = zww

''Ik kan aan iemand anders uitleggen wat het verschil is tussen de drie soorten werkwoorden.''
0 = echt (nog) niet / 10 = zeker wel

010

''Ik kan de werkwoordvormen herkennen in samengestelde zinnen.''
0 = echt (nog) niet / 10 = zeker wel

010

Aan de slag - C5 - par 12 Werkwoorden

Wat:  Paragraaf12 - Werkwoorden - opdr 1 en 2

Hoe: Zelfstandig

Nodig: lapop

Tijd: 5 min zelfstandig/stilte, daarna fluisteren.

Hulp: docent 

Geluid: stilte

Klaar: Ga door met 3, 4 en 5

Na 15 minuten bespreken we de opdrachten.

Wat heb je deze les geleerd?

Heb je nog een vraag over deze les?

Afronden

Aan het einde van deze les:

- Je kunt koppelwerkwoorden, hulpwerkwoorden en zelfstandig werkwoorden herkennen in samengestelde zinnen.

Huiswerk:

Maak opdracht 1 tm 5 af van par. 12 werkwoorden in samengestelde zinnen.