H2 Interpersoonlijke communicatie MWWE

• Psychologie & Sociologie
• Secundair onderwijs

meetthesoldier.com

Inleiding p.27

• Waar gaat het artikel over?
  
• Denk je dat dit initiatief succes zal hebben? Waarom (niet)?
• Zou je zelf deelnemen aan zo’n project om ruzies of conflicten op te lossen? Waarom (niet)?
• Zie je nog manieren om conflicten op te lossen?
• ...

1. Interpersoonlijk communicatieproces p.28

• Communicatiemodel
  -> reeds gezien bij ander vak???

• Communicatie ~ 'communicare', 'deelnemen aan' & 'communis', 'gemeenschappelijk'
  -> meerdere mensen bij betrokken
• Interpersoonlijke communicatie - tussen verschillende mensen

1.1 Communicatiemodel p.28

Oef.1 p.28

Schema uitwerken om interpersoonlijk communicatieproces te verduidelijken.

Welke begrippen staan erin? Wat wordt er doorgegeven? Via waar? ...

1.1 Communicatiemodel p.28

1.1 Communicatiemodel p.28

• Boodschap wordt in een bepaalde code gezet.
  Ontvanger moet deze interpreteren. 
  -> Dezelfde code belangrijk!!
• Proces zender -> ontvanger = transmissie
• Invloed van de context (sociaal, materieel of historisch).
  Oef.2 p.28-29: bv. lkr - lln vroeger en nu
  Oef.3 p.29: schema toepassen

1.2 Ruis p.30

• Ruis in het communicatieproces?
  = storende factor (kwadrant uitwerken)
• Ervaringsgerichte casussen (per 2)

1.2 Ruis p.30-31

• Fysieke ruis: alle signalen van buitenaf 
• Fysiologische ruis: lichamelijke beperkingen bij zender of ontvanger
• Psychologische ruis: vooroordelen en stereotiepe opvattingen
• Semantische ruis: hanteren van verschillende codes

1.2 Ruis p.30-31

Oef.4 + 5 p.30-31

Extra oefening - zie Classroom

1.3 Soorten communicatie p.31

• Verbale communicatie: woorden
• Non-verbale communicatie: zonder woorden/lichaamstaal, bewuste en onbewuste reacties/gedrag 
• Subverbale communicatie: communicatie die ondersteunt wat je zegt
  

Oef.6 p.31

1.3 Soorten communicatie p.32

• Vocaal / auditief (stem / horen)
• Non vocaal / visueel (zonder stem / zien)

1.3 Soorten communicatie p.32

1.3 Soorten communicatie p.32

Belang van sub-verbale communicatie:

vb. onderzoek artsen die vervolgd worden

Opdracht: vat de conclusie van dit onderzoek samen

• Vervolgd: minder tijd voor consultaties, meer dominante toon
• Niet vervolgd: meer tijd nemen om te luisteren, meer bezorgde toon

Oef.8 p.32-33

Oef.9 p.33-34

1.3 Soorten communicatie p.32

Oef.8 p.32-33 (subverbale communicatie bvb bij ironische opmerkingen)

1.3 Soorten communicatie p.32

Oef.9 p.33-34: 3 soorten niet alle 3 even belangrijk => beoordelen

• gelaatsuitdrukking => supersonisch snelle communicatie
  
• non-verbale communicatie : geen manipulatie / controle
  
• meer oogcontact, intensere blik, vaker knikken
  
• via woorden : boodschap / gebruik intonatie en stembuigingen, stemvolume

Even terug opfrissen...

• Hoofdstuk?
• Soorten ruis?
• Soorten communicatie?

Extra oef. 'Friends'-discussie

1.4 Binnen-, buiten- en overkant van communicatie p.34

• Binnenkant:
  wat er binnen in je omgaat (gedachten, gevoelens, mening...)
  intenties van ons gedrag
  niet rechtstreeks waarneembaar

1.4 Binnen-, buiten- en overkant van communicatie p.34

• Buitenkant:
  waarneembaar gedrag (houding, intonatie, uitgesproken woorden...)
  ook niets doen = communicatie (~ axioma, zie verder)

1.4 Binnen-, buiten- en overkant van communicatie p.34

• Overkant:
  met jouw eigen buitenkant beïnvloed je jouw gesprekspartner, effect wordt bepaald door gedrag (niet door de intentie ervan)
  

Oef.10 p.34 (tekst oef.6)

1.5 Spiegelgedrag p.35

Spiegelgedrag: spiegelen of imiteren van gedrag van anderen

'Ook getest op mensen' - filmpje (volgende slide)

-> opfrissen: OV-AV en controlegroep-experimentele groep

onderwijs.hetarchief.be

1.5 Spiegelgedrag p.35

• Wat? 
  Houdingen, bewegingen,  spreektempo, intonatie, woordkeuze...
• Hoe?
  Spontaan en onbewust of net bewust
• Waarom?
  Vertrouwen en verbondenheid, interactie aangenamer

1.5 Spiegelgedrag p.36

Oef.12 p.36

Hoe komt dit nu eigenlijk dat dit ook onbewust kan verlopen?
Tekst p.36

1.5 Spiegelgedrag p.36

Spiegelneuronen:

Bv. wanneer iemand valt -> troosten

• spiegelneuronen => basis voor empathie
  
• neurofysioloog Giacomo Rizzolatti => onderzoek aapjes
  

• spiegelneuronen: zenuwcellen actief die zelfde gedrag / emotionele expressie van de andere in ons brein weerspiegelen

1.6 Invloed van socio-culturele factoren p.36

Verschillende factoren beïnvloeden interpersoonlijke communicatie.

Oef.13 p.36-38

1.7 Vormen van begroeting p.39

Specifieke communicatieregels  per cultuur.

Oef.14 p.39

Hoe begroeten jullie elkaar? Je ouders? Je grootouders? ...

Oef.15 p.39 (Filmpje op volgende slide)

onderwijs.hetarchief.be

1.7 Vormen van begroeting p.39

België

• Formeel - handdruk
• Informeel - high five, knuffel, vuistje...

Persoonlijke begroeting (zie filmpje volgende slide) - verbondenheid!

1.7 Vormen van begroeting p.39

Onderzoeksopdracht:

• Groepjes per 2
• Opdracht te vinden en in te dienen via Classroom

2 Communicatie axioma's p.39

Axioma ~ basisprincipe ~ wet

Watzlawick omschreef 5 axioma's in interpersoonlijke communicatie.

2 Communicatie axioma's p.40

1. Je kunt niet niet communiceren 
   Altijd communicatie en wederzijdse beïnvloeding
   (non-verbale communicatie)
2. We spreken altijd dubbel
   Inhoudsaspect (inhoud van de boodschap)
   Betrekkingsaspect ~ relationele aspect (manier waarop we tegenover elkaar staan ~ uitdrukken hoe we naar onszelf en de ontvanger kijken)

2 Communicatie axioma's p.40

1. Je kunt niet niet communiceren 
2. We spreken altijd dubbel
3. Iedereen heeft zijn waarheid
   Uitgaan van zelfde referentiekader / interpretatie
   (boodschap zender is niet gelijk aan hoe boodschap wordt ontvangen)
4. Digitale en analoge taal
   Digitaal - woorden, tekens gebaren; eenduidige betekenis
   Analoog - bv. intonatie, gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal; verschillende interpretatie mogelijk

2 Communicatie axioma's p.40

1. Je kunt niet niet communiceren 
2. We spreken altijd dubbel
3. Iedereen heeft zijn waarheid
4. Digitale en analoge taal
   
5. Wie heeft het voor het zeggen?
   Symmetrische communicatie - zelfde machtsniveau
   Complementaire communicatie - ongelijke machtspositie
   Oef.16 p.40 (Trump - Trudeau, filmpje op volgende slide)

onderwijs.hetarchief.be

2 Communicatie axioma's p.41

Oef.17 p.41

Oef.18 p.41-42 (filmpje op volgende slide)

Jelle zit in het 5e leerjaar en voelt zich al een tijdje op een negatieve manier behandeld door meester Jan.

onderwijs.hetarchief.be

2 Communicatie axioma's p.42

Opdracht: rollenspellen per 3 of 4

• Maak 5 filmpjes (en monteer deze in 1 filmpje)
• In elk filmpje wordt een axioma getoond (niet letterlijk benoemen!)
• Zet deze filmpjes achter elkaar, in willekeurige volgorde, met nadien telkens een pauze en dan het getoonde axioma
• Les nadien bekijken we de filmpjes, evaluatie: per juist geraden axioma wordt er een punt gegeven (/5)
• Filmpjes ook uploaden op Classroom (1 iemand met namen erbij is voldoende)

Wat zijn kenmerken van iemand die goed is in 'luisteren'?

Wat doet die net niet?

3 Gordonmethode p.42

Methode om: 

• Effectief te communiceren
• Conflicten voorkomen / oplossen

Belang van gelijkwaardigheid en wederzijds respect.

3 Gordonmethode p.43

Ontstaan:

• communicatie verliep moeilijk in ouderschap (onduidelijke communicatie, autoritair / toegeeflijk, waardoor spanning, conflicten en zorgen)
• methode met respect voor elkaars mening en behoeften; conflicten oplossen met 'geen-verlies-methode'

Methode bruikbaar in bredere context dan ouderschap.

3 Gordonmethode p.43

Van wie is het probleem? Geeft info over het 'aanvaardbaar' zijn van gedrag en hoe erover te communiceren.

3 Gordonmethode p.44

Oef.20 p.44

3 Gordonmethode p.44

Technieken:

• Actief luisteren
• Ik-boodschap

3 Gordonmethode p.44-46

Actief luisteren:

• Technieken
• Hinderpalen

Neem zelfstandig door en maak Oef.21 en 22 p.45-46

3 Gordonmethode p.44

Technieken:

• Actief luisteren -> voornamelijk bij 'de ander heeft een probleem'
• Ik-boodschap -> voornamelijk bij 'ik heb een probleem'

3 Gordonmethode p.46

Ik-boodschap:

Wie kent dit?

Wat is er de kracht van?

Onderdelen?

3 Gordonmethode p.46

Ik-boodschap:

• gedrag van de ander is voor jou onaanvaardbaar, jij hebt er een probleem mee -> communiceren hiervan!

• Effectief communiceren, conflict vermijden:
  ander niet kwetsen, geen commentaar geven op de ander
  -> meer bereidheid om te luisteren en oplossing te zoeken

3 Gordonmethode p.46-47

Ik-boodschap: onderdelen:

• Gedrag van de ander (concreet omschrijven, zonder oordeel!), tip: start met 'ik zie dat...' of 'ik merk dat...'
• Je eigen gevoel
• De gevolgen die het voor je heeft

Oef.23 p.46-47: focus op 'niet aanvallend' communiceren

3 Gordonmethode p.46-47

Ik-boodschap: onderdelen:

• Gedrag van de ander 
• Je eigen gevoel
• De gevolgen die het voor je heeft

Extra oefening:

Stel je voor, jouw vriendje/vriendin wil lichamelijk een stapje verder gaan, maar jij niet. Pas de ik-boodschap toe.

4 Roos van Leary p.47

Oef.18 p41: Lees situatie => Hoe zou jij reageren?

• Timothy Leary => communicatiemodel: Roos van Leary
• gedrag lokt ander gedrag uit
• gedrag en communicatie stuurt / beïnvloedt anderen
  
• 2 dimensies / assenstelsel
  

4 Roos van Leary p.47

Twee dimensies of assen

* ‘Boven-onder’- as = verticale as:

                                              mate waarin mensen invloed op elkaar uitoefenen

Boven: veel invloed of macht                  Onder: geen of weinig invloed of macht

* ‘Tegen-samen’- as = horizontale as:

                                               mate van aanvaarding (persoonlijk/afstandelijk)

Samen: veel aanvaarding                          Tegen: weinig of geen aanvaarding

4 Roos van Leary p.48

Vier kwadranten of gebieden:

Boven-samen

Boven-tegen

Samen-onder

Tegen-onder

Oef.26 p.48

4 Roos van Leary p.48

Sociaal gedrag = altijd reactie op ander gedrag

• Bovengedrag lokt ondergedrag uit
  

                       en omgekeerd

• Samengedrag lokt samengedrag uit
  
• Tegengedrag lokt tegengedrag uit

Oef.27 p.48

4 Roos van Leary p.48-49

Roos van Leary: 8 sectoren 

(kwadranten worden opgedeeld in 2)

Oef.28 p.49: Plaats de nummers van de omschrijvingen op de roos

Oef.29 p.49: Kijk terug naar oef.25

4 Roos van Leary p.49

Gepast en ongepast gedrag

Gepast gedrag = alle sectoren; kunnen

overstappen van ene sector naar 

andere (gele binnencirkel)

Ongepast gedrag = telkens hetzelfde

gedragspatroon (paarse buitencirkel)

4 Roos van Leary p.50-51

Oefeningen! 

Maak oef. 30-31-32 p.50-51

Noteer concrete reacties bij oef.31! 

Indien deze niet klaar zijn, thuis 

afmaken tegen donderdag.

4 Roos van Leary p.51

Rollenspellen!