5. Schoonheid en lelijkheid: inleiding

• CKV
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Schoonheid en lelijkheid: inleiding

Lesdoelen

• Tijdens deze les denk je na over schoonheid en lelijkheid. 
• Je leert dat het vormen van een eigen smaak belangrijk is -     wat vind JIJ mooi, wat vind JIJ lelijk en waarom? 
•  Je oefent met het onderbouwen van je mening. 
• Je kent de dikgedrukte begrippen uit deze LessonUp.  

Smaak 

Of je iets mooi of lelijk vindt heeft alles te maken met smaak. Je denkt waarschijnlijk dat smaak heel persoonlijk is, maar het wordt ook gevormd door je omgeving. Daarom dragen veel middelbare scholieren bijvoorbeeld  dezelfde kleding. 

Vind je de kunstwerken op de volgende dia's mooi of lelijk? 

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Barnett Newman, Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III, 1967-68, collectie Stedelijk Museum Amsterdam

Barnett Newman, Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue III, 1967-68, collectie Stedelijk Museum Amsterdam

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Mooi of lelijk?

Mooi

Lelijk

Wat zorgt er vooral voor dat jij een kunstwerk mooi vindt?

Als de gevoelens van de maker zichtbaar zijn.

Als het vernieuwend is.

Als het technisch goed gemaakt is.

Als ik het begrijp.

Als het harmonieus is.

Mening

Je mening geven betekent dat je zegt wat je ergens van vindt; hoe je ergens over denkt.

Bij CKV moet je regelmatig je mening geven. Soms kan het helpen om eerst onderzoek te doen, zodat je goed onderbouwde argumenten kunt geven. Ook is het belangrijk om te luisteren naar de mening en argumenten van anderen. Zo word je je steeds meer bewust van je eigen voorkeuren. 

Lichtkunswerk van Dirk Dallas

Laat leerlingen in tweetallen een discussie voeren over dit kunstwerk. De één bedenkt zoveel mogelijk argumenten waarom dit een lelijk kunstwerk is, de ander waarom het een mooi kunstwerk is. 

Dit hoeft dus niet hun éigen mening te zijn, het is een oefening in argumenteren. 

Publieke smaak

Wat mensen mooi en lelijk vinden verschilt door de eeuwen heen. De Nachtwacht is daar een goed voorbeeld van. Toen Rembrandt het net af had, was er veel kritiek op. Het heeft hem zelfs zijn carrière gekost. Tegenwoordig is het met een geschatte waarde van 500 miljoen euro het beroemdste schilderij van Nederland! 

De publieke smaak verandert dus. 

Onbegrepen

Kunstenaars die écht vernieuwend zijn worden in hun eigen tijd vaak niet begrepen. Ze lopen voorop in een  ontwikkeling en daardoor vindt men het in eerste instantie lelijk. 

Vincent van Gogh heeft in zijn leven maar één schilderij verkocht. Nu komen mensen van de hele wereld naar zijn werk kijken en is het miljoenen waard.

Goede smaak

De kunstwereld bepaalt wat als goede smaak gezien wordt en welk werk er niet getoond wordt. 

Bob Ross was in de jaren '80 en '90 met zijn Tv-programma over schilderen geliefd bij het publiek, maar zijn werk wordt niet als goede kunst gezien, omdat hij steeds hetzelfde trucje herhaalde en dus niet vernieuwend was.

Esthetiek

Als veel mensen iets mooi vinden, noemen we het esthetisch. 

Het vak 'kunst' op school was oorspronkelijk bedoeld om jullie bij te brengen wat 'goede smaak' is. Dat kon je leren door naar kunst te kijken en zelf kunst te maken.

Is dat op deze manier mogelijk denk je?

Vind jij dat kunst esthetisch moet zijn?

Ja

Nee

Smaak ontwikkelen

Door veel naar kunst te kijken kun je je smaak ontwikkelen. Als je regelmatig in een museum komt, weet je wat er als goede smaak gezien wordt en kun je dat zelf ook gaan herkennen. 

Fotograaf Erwin Olaf legt in het volgende filmpje (2.54 - 6.02) uit dat je kunst vaak meer kunt waarderen als je context hebt. Hierdoor begrijp je het werk beter. 

npo.nl

Klassengesprek

1. Is mooi in kunst hetzelfde als mooi in de natuur?
2. Wie of wat bepaalt eigenlijk wat mooi of lelijk is?
3. Is universele schoonheid mogelijk?
4. Bestaat er ook universele lelijkheid?
5. Vinden we iets altijd lelijk of mooi?
6. Waarom zouden we van mening of oordeel veranderen? 

Bespreek deze vragen klassikaal (als er voldoende tijd over is).

De leerlingen hoeven deze vragen niet uit te werken in hun kunstdossier, het is bedoeld om ze aan het denken te zetten en om te oefenen met het geven van hun mening.