Hoofdstuk 4. EHBO 2023

• EHBO
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 4

Stoornissen in de vitale functies

Welkom:

• Tas is opgeruimd in de kast.
• Telefoon is in je tas en anders in de koffer
• Oortjes uit je oren en opruimen
• Eigen boek op tafel (EHBO K12)
• Pen op tafel/etui

Heb je dit in orde dan mag je deelnemen aan de les

Doelstellingen

Aan het eind van dit hoofdstuk weet je:

• Wat bedoeld wordt met ABCDE-methode;
• Hoe je stoornissen in het bewustzijn signaleert en controleert;
• Hoe je stoornissen in de beademing signaleert en controleert;
• Wat je moet doen bij een actieve bloeding;
• Hoe je symptomen van een shock herkent en hoe je moet handelen.

 

deze week

4.3 ABCDE-methode:                                    bladzijde 92

4.4 Controleren bewustzijn:                           bladzijde 93

      Flauwte:                                                   bladzijde 101

      Epilepsie:                                                 bladzijde 104

      Beroerte:                                                  bladzijde 105

4.5 Controle van de ademhaling:                   bladzijde  107

4.6 Controle van de circulatie:                       bladzijde 113

      Actieve bloeding:                                      bladzijde 113

      Shock:                                                      bladzijde 116

ABCDE-methode

De ABCDE-methode; een werkwijze waarbij hulp wordt verleend volgens het principe: ‘Behandel altijd allereerst dat wat levensbedreigend is’.

 

ABCDE staat voor:

A - Airway: beoordeel of de lucht-/ademweg vrij is of maak deze vrij.

B – Breathing: kijk, luister en voel of er een ademhaling is.

C – Circulation: beoordeel of er symptomen zijn van een bedreigde circulatie door bijvoorbeeld een ernstige bloeding.

D – Disabilities: bekijk of er er sprake is van een bewustzijnsstoornis. Bijvoorbeeld door epilepsie of pijn aan nek, wervel.

E – Exposure/environment: beoordeel van top-teen of er letsel is, zoals koude- en warmteletsels, (kleine) wonden, kneuzingen, breuken, etc.

Lezen en maken ABCDE-methode:

Lezen 4.3 blz. 92

Maken opdracht 4.01 blz. 92

Bij een stoornis in de vitale functies (in één van de drie vitale organen) is het belangrijk dat je het bewustzijn controleert.

Mogelijke situaties van bewustzijn:

1. Het slachtoffer is bij bewustzijn en alert

2.Het slachtoffer is bij bewustzijn maar niet alert

3.Het slachtoffer verliest het bewustzijn geleidelijk

4.Het slachtoffer is bewusteloos   

Het controleren van het bewustzijn :

• Als het slachtoffer ligt, kniel je op beide knieën aan de kant van het gezicht.
  
• Schud voorzichtig aan de schouders van het slachtoffer. Hou rekening met eventuele botbreuken of letsel aan de nek of de rug.
  
•  Spreek het slachtoffer duidelijk aan. Je vraagt: “hallo mevrouw (of meneer), hoe gaat het?”
• Bij geen reactie, probeer er achter te komen wat er is gebeurd en wat het slachtoffer mankeert.
  
• Bij geen reactie en als slachtoffer buiten bewustzijn is, dan dreigt er levensgevaar.
  
• Vraag hulp van een omstander. Je wijst iemand aan

Lezen en maken:

Lezen 4.4 blz. 93 

Maken opdrachten 4.02 t/m 4.04  blz. 94

Stabiele zijligging

• Om de luchtweg open te houden leg je het slachtoffer in de stabiele zijligging;
•  Door de stabiele zijligging, ligt het slachtoffer op de zij, zodat deze niet makkelijk terugrolt.

 

opdracht 4.05 Eerste hulp bij bewusteloosheid blz 100

Lezen en maken:

Lezen 'controle van het bewustzijn'  blz. 98 

Maken opdrachten 4.05  blz. 100

Lezen 'Flauwte' blz. 101/102

Maken opdracht 4.06 blz. 102

Flauwte

Een flauwte is een kortdurende stoornis in het bewustzijn.

 

• Je valt flauw als er minder bloed naar je hersenen wordt gevoerd;
  
• Daardoor krijgen de hersenen minder zuurstof en geven ze onvoldoende prikkels naar de spieren;
  
•  Je lichaam raakt uit evenwicht, je wordt draaierig en duizelig. Hierdoor val je

Epilepsie

Epilepsie is een aandoening die zich uit in de vorm van aanvallen.

• Het is een soort kortsluiting in de hersenen;
  
• De aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen;
  
• Er zijn veel verschillende soorten aanvallen.
  

Opdracht 4.07 Epilepsie blz. 104

Epilepsie

 

Wat doe je?

• Bel of laat 1-1-2 bellen als het slachtoffer in de aanval blijft of bewusteloos blijft. Zet je telefoon op de luidsprekerstand.
• Voorkom dat het slachtoffer zich bezeert.
• Stop niets in de mond van het slachtoffer.
• Slachtoffer bekend met epilepsie? Wacht kort het verloop van de aanval af  voordat je 1-1-2 belt. (De aanval mag zeker niet langer dan 5 minuten duren dan 1-1-2 bellen)

Lezen en maken:

Lezen 'Epilepsie' 

Maken opdrachten 4.07  blz. 104

Beroerte

• Ook CVA genoemd
•  Letterlijk een ‘ongeluk van de bloedvaten in de hersenen’.

 

Oorzaken kunnen zijn:

• Herseninfarct: Een slagader in de hersenen raakt vernauwd of verstopt, waardoor een deel van de hersenen te weinig zuurstof krijgt.
  
• Hersenbloeding: Een bloedvat kan scheuren, waardoor er bloed in en rondom de hersenen stroomt. Het bloed drukt een deel van het hersenweefsel weg.
  
• TIA: Er komt tijdelijk minder bloed via de slagaderen in de hersenen. Dit kan korter dan 30 minuten, maar ook wel 24 uur duren.
  

Eerste hulp bij een beroerte

• Bel 112, ook bij twijfel. Het herkennen van de signalen van een beroerte is van levensbelang. Hoe sneller je een beroerte herkent en 112 belt, hoe eerder de behandeling in het ziekenhuis kan starten.
•  Leg het slachtoffer op de zij (stabiele zijligging).
•  Doe de mond-spraak-arm test.

 

Opdracht 4.08a Wat is een beroerte? blz. 105

Lezen en maken:

Lezen 'Beroerte' blz 105 en 106

Maken opdrachten 4.08 en 4.09  blz. 105/106

Controle van de ademhaling

Na het controleren van het bewustzijn beoordeel je altijd direct de ademhaling. Dit doe je door 10 seconden te:

•  Kijken;
•  Luisteren;
•  Voelen.

 

Luchtwegbelemmering

Als je je verslikt, dan komt eten of drinken in de luchtpijp terecht.

 Er is een verschil tussen:

•  Uitwendige luchtwegbelemmering: De luchtweg wordt belemmerd door iets aan de buitenkant van het lichaam. Vb. Een touw om de nek;
•  Inwendige luchtwegbelemmering: De luchtweg wordt belemmerd doordat het slachtoffer zich verslikt in voedsel of in een voorwerp.

 Er is een verschil tussen:

•  een lichte verslikking en;
•  een ernstige verslikking.

 

Een lichte verslikking

• Het slachtoffer heeft zich verslikt;
  
• Het slachtoffer kan praten, hoesten en/of ademen.
  

Een ernstige verslikking

• Het slachtoffer kan niet praten, hoesten of ademen;
  
• Het slachtoffer is onrustig, in paniek;
  
• Het slachtoffer grijpt mogelijk naar de keel;
  
• Het slachtoffer probeert wanhopig adem te halen. Dit geeft soms een gierend geluid.
  

Bij een ernstige verslikking sla je het slachtoffer tussen de schouderbladen en dien

je buikstoten toe.

Een vreemd voorwerp in de luchtweg (bijvoorbeeld een snoepje) lokt altijd een hoestreactie uit.

Deze hoest is veel krachtiger en veiliger dan wat een hulpverlener doet.

Daarom moedig je een slachtoffer aan om te (blijven) hoesten.

 

Extra informatie
Als een slachtoffer blijft hoesten en last heeft met slikken of het gevoel heeft dater iets vast in zijn keel zit, verwijs je hem door naar een arts.

Lezen en maken:

Lezen 'controleren van de ademhaling' blz 107 en 112

Maken opdrachten 4.10 en 4.13  blz. 105/106

Controleren van de circulatie

• Actief bloedverlies: de bloeding is nog bezig. Het bloed stroomt gelijkmatig of in stoten uit de wond;
  
• Dit is meestal bij een grote en ernstige wond;
  
• Kan levensbedreigend zijn; geef direct druk op de wond.
  

Verschillende soorten verbanden.

Afhankelijk van de ernst van de wond:

• Wonddrukverband: Bij een diepe wond.

• Traumazwachtel: Bij ernstige bloedingen

• Tourniquet: Bij levensbedreigend bloedverlies dat uit de wond spuit.

 

Shock

• Dit is een levensbedreigende situatie;
•  Als je in shock bent, is je bloeddruk te laag om je lichaam van voldoende bloed en zuurstof te voorzien.

 

Hoe ontstaat een shock?

Wat gebeurt er in het lichaam?

Hoe herken je een shock?

Wat is een shockspiraal?

Na deze les weet je wat een shock is en wat je aan het slachtoffer kunt zien.

Zo help je een slachtoffer beter en sneller en voorkom je het onnodig inschakelen van een ambulance.

Hou wel in gedachte dat wanneer je het niet vertrouwd je altijd 112 mag bellen.

Shock  (blz. 234)

Shockspiraal:

Als je het menselijk lichaam gaat bekijken kom je erachter dat er processen af kunnen spelen waar we eigenlijk niet over na hoeven te denken. Denk aan je hartslag en de ademhaling. Hier sta je niet bij stil maar het gaat in de normale gang van zaken gewoon door. Ook bij shock heeft het lichaam een procedure om de schade te proberen te beperken en zolang mogelijk in leven te blijven. Een goede manier om te zien hoe het verloop van shock is is door de shockcirkel/spiraal.

Wat is shock?

Veel bloedverlies kan leiden tot shock.

Dit is een levensbedreigende toestand.

De bloeddruk van het slachtoffer is te laag.

De lichaamscellen krijgen te weinig zuurstof en lopen schade op.

Oorzaken van shock

• Ernstig in- of uitwendig bloedverlies
• Extreem vochtverlies tijdens inspanning
• Ernstige diaree in combinatie met braken en koorts
• Ernstige infecties
• Overgevoeligheid bij bijvoorbeeld insectensteken
• Slecht functioneren van het hart, bijvoorbeeld een hartinfarct

Vitale organen

Bloed gaat naar de organen die nodig zijn om te overleven

Werking van de shockcirkel

Huid en slijmvliezen

Spieren en onderhuids bindweefsel

Spijsvertering, lever en milt

Nieren

Hoe herken je een shock?

• Hart gaat sneller kloppen
• Ademhaling wordt sneller en oppervlakkiger
• Slachtoffer maakt een zieke indruk
• SO is onrustig en angstig
• Bleke/grauwe/vale gelaatskleur 
• Bleke nagelbedden
• Heeft dorst
• SO voelt zich ellendig, onrustig en slap
• SO heeft het koud, voelt koud en klam (zweterig) aan
• SO kan hevige rug- of buikpijn hebben

Shock: Wat doe je?

Stop een mogelijk actieve bloeding door druk uit te oefenen op de wond                          

• Bel of laat 1-1-2 bellen (met vermelding van (vermoeden) van shock).                             

• Laat het slachtoffer met zo min mogelijk inspanning gaan liggen.                                
• Voorkom afkoeling, gebruikt bijvoorbeeld een (reddings)deken.                                         
• Laat het slachtoffer niet drinken, eten of roken.                                                          
• Wanneer slachtoffer liever op de zij ligt of met opgetrokken knieën is dat geen probleem.                                                                                                                        
• Controleer regelmatig bewustzijn en ademhaling.

Bekijk het volgende filmpje

Opdracht 4.17a Shock-symptomen en behandeling blz. 116 

Lezen en maken:

Lezen 'controleren van de circulatie' blz. 113 en 119

Maken opdrachten 4.14 en 4.19  blz. 113/121

Doen:Deelopdracht 4.01 blz. 215 t/m 217

Controle van bewustzijn en ademhaling

Deze opdracht voer je uit in een groep van 3 leerlingen.

Leerling 1 rol eerste hulpverlener.

Leerling 2 rol van het slachtoffer.

Leerling 3 beoordeelt aan de hand van de scoringslijst.

( oefen 3 keer en wissel de rollen )

Aanspreken, schudden, roep om hulp en ademhaling

Doen:Deelopdracht 4.03 blz. 223 t/m 227

Stabiele zijligging vanuit rugligging en van naar buik op rug leggen.

Deze opdracht voer je uit in een groep van 2 leerlingen:

• Leerling 1 rol eerste hulpverlener.
• Leerling 2 rol van het slachtoffer.
•  Beoordeel aan de hand van de scoringslijst blz. 223/224.

( oefen 3 keer en wissel de rollen )

stabiele zijligging blz. 223

Tekst

Draaien bewusteloos slachtoffer blz. 225

Doen:Deelopdracht 4.04 blz. 228 t/m 229

EHBO bij inwendige luchtweg belemmering.

Deze opdracht voer je uit in een groep van 3 leerlingen:

• Leerling 1 rol eerste hulpverlener.
• Leerling 2 rol van het slachtoffer.
• Beoordelaar. (wissel telkens van rol)
•  Beoordeel aan de hand van de scoringslijst blz. 228/229.

( in de scoringslijst staat een typ fout er staat van buik naar rug leggen het met zijn, eerste hulp bij inwendige luchtwegbelemmering) )

4.04 a Verslikking/ verstikking

Verslikking

1.  Lichte verslikking

2. Ernstige verslikking

Bij een ernstige verslikking kan het slachtoffer niet meer praten, hoesten of ademen.

Dit is een noodgeval!

Het slachtoffer is meestal onrustig en in paniek.

Als je niet meer kunt ademen, verlies je je bewustzijn.

Wat doe je?

• Sla 5x tussen de schouderbladen.
• Geef 5x een buikstoot.
• Herhaal de 5 slagen tussen de schouderbladen en de 5 buikstoten.

  Dit doe je net zo lang totdat het ingeslikte voorwerp eruit komt.
• Bel 112 als het slachtoffer zijn bewustzijn verliest.

Een ernstige verslikking

Extra informatie
Door het geven van een buikstoot kan de buik van binnen beschadigen.

Als je buikstoten gegeven hebt, moet het slachtoffer altijd door de dokter onderzocht worden.

Het slachtoffer moet ook naar de dokter als:
• Hij blijft hoesten.
• Hij last houdt bij het slikken.
• Hij het gevoel heeft dat er iets vast in zijn keel zit.

Doen:Deelopdracht 4.05 EHBO bij actieve bloeding Blz. 230 t/m 233

Deze opdracht voer je onderdeel A t/m E zelfstandig uit.

 Onderdeel E bekijk je de twee video's .

Nationale Campagne Stop de bloeding

Levensbedreigend bloedverlies

4.05 Actieve bloedingen. blz. 230 t/m 231 (extra info)

Wat wordt er bedoeld met actief bloedverlies?

Waarom moet er voldoende bloed door de bloedvaten stromen?

Wat zijn inwendige- en uitwendige bloedingen?

Op welke manier handel je als eerste hulpverlener?

Een actieve (uitwendige) bloeding herkennen

Hoe behandel je een actieve uitwendige bloeding?

Wat doe je?

Vraag het slachtoffer  zelf op de wond te drukken

Laat het slachtoffer liggen als er kans op een shock bestaat

Bel 1-1-2 of laat bellen. Zet de telefoon op luidspreker

Oefen druk op de wond uit met de hand, een (wond)drukverband of een schone doek (theedoek)

Bloeding uit het oor: houd het oor vrij, zodat bloed eruit kan lopen. Oefen geen druk uit.

Blijf druk uitoefenen tot hulpdiensten gearriveerd zijn.

Bij een (hevige) bloeding leg je je hand (liefst met wegwerphandschoen!) rechtstreeks op de wond. Verlies geen tijd door een steriel verband te zoeken. Ook een zakdoek of ander schoon textiel is bruikbaar.

Denk aan veiligheid: trek wegwerphandschoenen aan als die beschikbaar zijn.

Aanleggen van een wonddrukverband

Een (wond)drukverband bestaat uit het geven van druk met een elastisch zwachtel waarbij druk wordt uitgeoefend op de plek van de wond, zodat de bloeding wordt gestopt. Zorg ervoor dat het verband strak genoeg zit om de bloeding te stelpen, maar de volledige circulatie niet afsnoert. Als de huid om het verband blauw of gevoelloos wordt, moet je het verband wat losser maken, maar niet volledig verwijderen.

Doel: Dichtdrukken van een hevige bloeding met gebruik van een drukverband 

Uitvoering:

Haal (bij voorkeur) een snelverband uit de verpakking.

Leg dit in één keer op de wond

Leg het snelverband vast door de boven- en onderkant van het kompres te bedekken met elastisch windsel.

Pak een rol elastisch windsel.

Rol stevig, zonder trekken in de richting van het hart.

Maak het verband vast met kleefpleister.

Hoe herken je een inwendige bloeding?

Inschakelen professionele hulp:

Hoofdstuk 4

Stoornissen in de vitale functies

Einde