0809 T2 Meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Het meewerkend voorwerp

Doel van deze les:

Aan het einde van de les kun je het meewerkend voorwerp in een zin herkennen.

Even opfrissen

• zinsdelen maken
• persoonsvorm
• gezegde
• onderwerp
• lijdend voorwerp

zinsdelen maken

Als eerste zoek je de persoonsvorm. De persoonsvorm is het eerste zinsdeel. Vervolgens kijk je naar de woorden die voor de persoonsvorm staan, dat is ook een zinsdeel. Als laatste kijk je welke woorden je samen voor de persoonsvorm kan zetten, samen zijn zij ook een zinsdeel.

zinsdelen maken

Het groepje jongens | zat | op het bankje | gisteren.

Op het bankje | zat | het groepje jongens | gisteren.

Gisteren | zat | het groepje jongens | op het bankje.

persoonsvorm

Verander de zin van tijd en het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm.

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Anne had gisteren paddenstoelen geplukt. 

persoonsvorm = heeft

gezegde

Alle werkwoorden in een zin.

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Gezegde = heeft geplukt

onderwerp

Stel de vraag: Wie/wat + gezegde?

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Wie heeft geplukt?

onderwerp = Anne

lijdend voorwerp

Stel de vraag: Wie/wat + gezegde + onderwerp?

Voorbeeld: 

Anne heeft gisteren paddenstoelen geplukt.

Wat heeft Anne geplukt?

lijdend voorwerp = paddenstoelen

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

Op zondag lopen er veel mensen in het bos.

1. persoonsvorm
2. gezegde
3. onderwerp
4. lijdend voorwerp

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

De boswachter heeft mooie verhalen verteld.

1. persoonsvorm
2. gezegde
3. onderwerp
4. lijdend voorwerp

Wat is het onderstreepte zinsdeel?

Hebben jullie ook nog kabouters gezien?

1. persoonsvorm
2. gezegde
3. onderwerp
4. lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

In zinnen met een lijdend voorwerp kan ook een meewerkend voorwerp  staan. Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met ‘vertellen’ (meedelen, uitleggen, zeggen) of met ‘geven’ (overhandigen, lenen, toesturen):

meewerkend voorwerp

– Marijn/heeft/zijn oude laptop/aan Jari (meewerkend voorwerp)/gegeven.

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan (of voor), maar dat hoeft niet. Als het niet met aan begint, kun je aan ervoor zetten. Als aan in de zin staat, moet je het weg kunnen laten. Soms moet je dan wel de woordvolgorde veranderen:

– Marijn/heeft/Jari (meewerkend voorwerp)/zijn oude laptop/gegeven.

Als het meewerkend voorwerp met voor begint, is het onderwerp meestal iemand die iets voor een ander doet; die ander is het meewerkend voorwerp.

meewerkend voorwerp

Stel de vraag: Aan of voor wie/wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

voorbeeld:

Ze hebben de bezoekers bij de opening een leuke verrassing gegeven.

Aan wie hebben ze een leuke verrassing gegeven? 

meewerkend voorwerp  = de bezoekers

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Kim leent haar zus nooit iets.

1. Kim
2. leent
3. haar zus
4. iets

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Die overtreding kostte hem de gele kaart. 

1. Die overtreding
2. kostte
3. hem
4. de gele kaart

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Wendy heeft hem een mooi cadeau gegeven.

1. heeft gegeven
2. Wendy
3. een mooi cadeau
4. hem

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

Heb je voor mij ook een blikje meegebracht?

1. voor mij
2. je
3. een blikje
4. ook

0

Meewerkend voorwerp

1. Woordsoort
2. Zinsdeel

Ik zie hem

hem = ?

1. Onderwerp
2. Meewerkend Voorwerp
3. Lijdend voorwerp

'Hun' is nooit...

1. meewerkend voorwerp
2. onderwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'aan de leraar'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'de toets'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp

meewerkend voorwerp

Huiswerk

In de plenda schrijven: 

Maandag 11 september, 3e uur

Opdracht 1 tm 3 afmaken indien niet af

Opdracht 4 tm 6 en 8 maken