De Doodstraf

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Politiek juridisch

Burgerschap

Wat weet jij al over de doodstraf?

† Frankrijk en Engeland, 1283-1782

De Fransen hadden een bijzondere straf voor plegers van hoogverraad of aanslagen op de koning en zijn raadgevers. De veroordeelde werd levend door vier paarden uit elkaar getrokken. Zijn armen en benen werden aan de paarden vastgebonden, en de ruiters spoorden de paarden aan om zo hard mogelijk te trekken, waardoor de spieren van het slachtoffer losgerukt werden van de botten. Soms hielp de beul een handje door in de ledematen te snijden.

Wat is de doodstraf?

De doodstraf is een straf waarbij iemand ter dood wordt veroordeeld voor een misdrijf dat hij of zij heeft begaan.

De doodstraf is de zwaarst mogelijke, door een rechter opgelegde straf. 

Een ter dood veroordeelde wordt doorgaans niet onmiddellijk ter dood gebracht vanwege de rechtsgang (bijv. hoger beroep) of een verzoek om gratie. Dat kan vele jaren duren.

Definiëren van de doodstraf en het belang van het onderwerp toelichten.

† Spanje, ca. 1200-1974

De garrotte was een wurgpaal, waarbij de veroordeelde in een stoel werd vastgebonden. Hij kreeg een lus of ijzeren ring om zijn hals, die werd aangespannen tot het slachtoffer gestikt was. De Spanjaarden namen de garrotte mee naar hun koloniën, wat de Incakoning Atahualpa aan den lijve ondervond. In de Filipijnen hielden de VS de executiemethode in stand.

† Frankrijk, 1792-1977

Na de Franse Revolutie in 1789 stapelden de vonnissen zich op. Een nieuwe machine, de guillotine, moest uitkomst brengen. De ter dood veroordeelde werd onthoofd door een scherp mes dat snel omlaag viel. Het apparaat bleek efficiënt, en één guillotine doodde ooit 54 mensen in een half uur. In 1977 maakte de guillotine zijn laatste slachtoffer.

† VS, 1890-heden

In 1889 noemde een commissie uit de staat New York de elektrische stoel de humane executiemethode van de toekomst. Het jaar daarna werd de moordenaar William Kemmler het eerste slachtoffer van de stoel. Eerst joeg de beul 1000 volt door Kemmlers lijf, maar hij haalde nog adem. Toen werd de spanning verhoogd tot 2000 volt, en Kemmler stierf. Het lichaam rook verbrand, en volgens de pers was de nieuwe methode erger dan ophanging, waar de elektrische stoel juist een einde aan moest maken. Toch wordt de stoel nog steeds gebruikt in de VS.

Doodstraf in Nederland

In 1870 afgeschaft (wel nog in het oorlogsrecht)

1952 laatste uitgevoerd onder oorlogsrecht

1983: grondwet, art. 114 doodstraf compleet afgeschaft

Geschiedenis van de doodstraf

De doodstraf is een straf die al sinds de oudheid bestaat. 

Er zijn diverse manieren om de doodstraf uit te voeren. Tegenwoordig is het in veel landen de bedoeling dat een executie zo snel en 'humaan' mogelijk wordt gedaan. 

In het verleden, en in sommige landen nog steeds, was het juist de bedoeling dat de veroordeelde lang en hevig leed als vergelding en als afschrikwekkend voorbeeld voor potentiële misdadigers. Om die reden werden executies vaak publiekelijk uitgevoerd. 

Ik laat je een aantal voorbeelden zien, door de jaren heen.

Verschillende landen, verschillende manieren.

Bronnen: Historianet.nl, Amnesty International 

† Europa, 1184-1732

In 1184 besloot de katholieke kerk dat ketters op de brandstapel moesten. Als meerdere mensen tegelijk verbrand werden, stikten ze vaak in de rook. Maar op een kleine brandstapel stierven de ketters een pijnlijke dood. Vaak trad de dood pas na een paar uur in.

† Azië, vooral India, oudheid-ca. 1900

In India werden olifanten ingezet om misdadigers dood te trappen. De berijder van de olifant kon een slachtoffer een langzame dood besparen door het dier op diens hoofd te laten staan. Anders werden de lichaamsdelen een voor een vertrapt.

EUROPA Ketters, afvalligen RK geloof, op brandstapel 

Olifant als beul in India

† VS, 1982-heden

‘De gevangene krijgt via een intraveneus infuus een zoutoplossing in de arm met daarin een dodelijk mengsel van een kalmerend middel en een spierverslappende stof', aldus forensisch arts Jay Chapman in 1977. De dodelijke injectie zou goedkoper en humaner zijn. In 1982 werd voor het eerst daadwerkelijk een dodelijke injectie gebruikt. 

Normaal is de terdoodveroordeelde binnen zeven minuten dood, maar er zijn ook executies die wel twee uur hebben geduurd. 

Inmiddels is de injectie de gangbare executiemethode in de 27 Amerikaanse staten die nog een doodstraf hebben. Alhoewel elektrocutie, vergassing, ophanging en een vuurpeloton officieel ook zijn toegestaan. 

Huidige methoden

Volgens Amnesty International worden op dit moment wereldwijd vooral de volgende methoden gebruikt om veroordeelden ter dood te brengen: dodelijke injectie met gif, elektrocutie met de elektrische stoel, vergassing in de gaskamer, het ombrengen met een vuurwapen ("met de kogel", door middel van een nekschot of fusillade), ophanging ("met de strop"), onthoofding ("met het zwaard") of steniging. 

Welke landen hebben de doodstraf?

In een steeds kleiner aantal landen wordt de doodstraf uitgevoerd. Inmiddels hebben 144 landen de doodstraf in de praktijk afgeschaft – dat is meer dan twee derde van alle landen ter wereld. In 2021 waren er 579 executies wereldwijd – dat waren er 483 in 2020.  Landen die de doodstraf nog hebben zijn onder andere Saudi-Arabië, de Verenigde Staten, Noord-Korea, Japan, China, Iran, Egypte, Irak, Belarus en Myanmar.

Wat zegt het internationaal recht over de doodstraf?

Internationale wetgeving heeft de doodstraf in sommige gevallen verboden. Het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten verbiedt bijvoorbeeld de doodstraf voor minderjarigen en zwangere vrouwen.

De doodstraf betekent een schending van het recht op leven. Het recht op leven is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Bovendien is het een vorm van marteling. Het recht op een leven vrij van marteling is eveneens een mensenrecht.

De Europese Unie stelt afschaffing van de doodstraf als een van de voorwaarden voor lidmaatschap; om deze reden is in 2002 de doodstraf in Turkije afgeschaft. 

Argumenten voor de doodstraf

Argumenten voor de doodstraf zijn onder meer gerechtigheid voor slachtoffers en hun families, afschrikking van misdaden en het voorkomen van herhaling van misdaden door de dader.

Ook speelt het geloof soms een rol.

Bespreken van argumenten die voor de doodstraf pleiten en waarom sommige mensen deze straf steunen.

voor argumenten

doodstraf is afschrikwekkender

doodstraf is enige manier om moordenaars en verkrachter definitief onschadelijk te maken 

oog om oog, tand om tand

uiterste straf voor de zwaarste misdrijven

doodstraf alleen voor zwaarste misdrijven

Argumenten tegen de doodstraf

• het risico van het executeren van onschuldige mensen
• de onomkeerbaarheid van de straf
• de morele kwestie van het nemen van iemands leven
• geen afschrikkend effect
• doodstraf wordt discriminerend toegepast, treft vooral zwakkeren in de samenleving
• geen eerlijk rechtssysteem
• politiek middel

Bespreken van argumenten die tegen de doodstraf pleiten en waarom sommige mensen tegen deze straf zijn.

doodstraf in cijfers

2022: 883

2023: 1.153 executie Sinds 

1973 zijn er in de VS meer dan 8700 mensen ter dood veroordeeld. Ruim 1500 executies zijn daadwerkelijk voltrokken. 182 gevangenen zaten onschuldig in de dodencel

Ter dood veroordeelde man na 30 jaar vrij door opgedoken politiefoto's

Een 54-jarige man uit de Amerikaanse stad Philadelphia die bijna 30 jaar in de gevangenis heeft doorgebracht en ter dood is veroordeeld, is vrijgesproken en vrijgelaten. Daniel Gwynn blijkt ten onrechte veroordeeld te zijn voor de dood van een vrouw in 1994 die bij een brand omkwam.

De destijds 25-jarige Gwynn zou door de politie zijn herkend uit een fotoreeks van verdachten. Maar nu blijkt dat zijn foto nooit in die reeks voorkwam. Zelf heeft Gwynn de foto's niet kunnen inzien, omdat het Openbaar Ministerie die kwijt zou zijn geraakt.

CODE ROOD: DE DOODSTRAF

De 30-jarige Clinton Young wacht al twaalf jaar in een dodencel op zijn executie,

na een veroordeling voor twee moorden. Vanuit een metalen kooi in de 

gevangenis in Texas vertelt hij filmmaker Jessica Villerius hoe het voelt 

om te weten dat hij binnenkort een dodelijke injectie krijgt.

Documentairemaker Jessica Villerius zoekt in Code Rood: De doodstraf naar de zin van de doodstraf, want voor wie wordt deze straf nu eigenlijk gehandhaafd? 

Werkt het als afschrikmiddel voor daders, of als vergelding voor slachtoffers en nabestaanden? Of….werkt het allebei niet?

www.2doc.nl

Conclusie

Samenvatting van de belangrijkste punten.

Rond de les af en benadruk de belangrijkste leerpunten van de les.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Feedback

😒🙁😐🙂😃