15.3 les 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

15.3

Het gezichtszintuig

Deel 1

Doelen

Je kan de bouw van het oog omschrijven

Je kan uitleggen hoe de bouw zorgt voor een scherp beeld

Het oog

De functie van het oog is het omzetten van lichtstralen (prikkels) in impulsen

In de hersenen wordt het beeld gevormd

Welke begrippen ken je
nog bij het oog?

Hoe ontstaat een impuls in het oog?

1. Een lichtimpuls raakt het netvlies
2. Zintuigcellen in netvlies reageren op lichtprikkel
3. De iris en de lens zetten prikkels om

Bouw van het oog

Lichtstralen worden gebogen door verschillende onderdelen van het oog

(afb uit 1e jaar)

Bron 11, pag 216

Bouw van het oog

De onderdelen die lichtstralen passeren in het oog:

1. Hoornvlies

2. Kamervocht

3. Pupil

4. Lens

5. Glasachtig lichaam

6. Netvlies

Het gekleurde deel in je oog noemen we ...?

1. De lens
2. De pupil
3. De iris
4. Het hoornvlies

Het hoornvlies is een dunne laag levende cellen ...

Het hoornvlies buigt licht naar binnen toe: convergeren

Iris en pupil: de pupilreflex

Spiertjes in de iris

trekken samen

Dit reguleert de hoeveel-

heid licht dat op het

netvlies valt

Effect van drugs op de pupillen

Waar dient de ooglens voor?

1. Zorgt dat licht op de gele vlek komt
2. Het houd de pupil altijd open
3. Beschermt het oog
4. Stuurt signalen naar het netvlies

De lens

Opgehangen aan lensbandjes

De lens geeft breking van het licht

Een bolle lens geeft meer breking

Een platte lens geef minder breking

De lens

Boven:

ontspannen spieren --> strakke bandjes --> lens plat getrokken

Onder:

aangespannen spieren --> slappe bandjes --> lens veert terug naar bolle vorm

Vormverandering lens voor het scherpstellen heet accomoderen

accomoderen is noodzakelijk omdat de afstand van lens tot netvlies niet kan veranderen

--> dan dus de lichtstralen sterker of minder sterk buigen

Samengevat

Lichtbreking:

Hoornvlies, kamervocht,

lens en glasachtig lichaam

helpen met de breking van

licht

Lenswerking

Door de lens komt het beeld omgekeerd op het netvlies terecht

Wat is het verschil tussen de gele vlek en de blinde vlek

1. De gele vlek is groter dan de blinde vlek
2. De gele vlek speelt geen rol bij het omzetten van licht
3. Een blinde vlek heeft geen zintuigcellen
4. De gele vlek is geel en de blinde vlek zwart

Het netvlies

Op het netvlies zitten kegeltjes en staafjes (par 15.4)

Deze zijn gevoelig voor licht en genereren impulsen

Het netvlies

De gele vlek: hoge dichtheid van receptorcellen (allemaal kegeltjes)

--> scherpste beelden

Ong 150.000 per mm2

Buiten de gele vlek minder receptoren

Het netvlies

De blinde vlek:

Alle zenuwen van alle receptorcellen komen samen op een plek waar deze het oog verlaten

Op de blinde vlek zitten GEEN receptorcellen

Ten slotte

De hoogste scherpte is maar op een klein deel van het netvlies, de gele vlek dus

Door oogspieren en nekspieren  wordt de optische as steeds op een andere plek of voorwerp gericht

Volgende les

Deel 2 van 15.3

Lenzen & brillen

Verziend & bijziend

Afstand & diepte

Aan de slag

Opdracht 1, 2, 3, 7 en 8