VSO - Vrijheid

1 / 20
next
Slide 1: Slide
BurgerschapskundeMentorles+2Voortgezet speciaal onderwijs

This lesson contains 20 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 40 min

Introduction

Deze les staat in het teken van vrijheid. Wij leven in Nederland in een ‘vrij’ land. Vrij om te denken wat je wil, vrij om dat uit te spreken, vrij om eigen keuzes te maken en vrij om te zijn wie je bent. Maar hoe voelt dat? En voelt iedereen zich wel zo vrij? Zit er eigenlijk verschil in hoe jij en je klasgenoten vrijheid zien of ervaren? Vrijheid behoort samen met solidariteit en gelijkheid tot de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. Onze democratische waarden. Maar met de huidige spanningen in de samenleving en de oorlogen in Europa voelt ‘vrijheid’ niet altijd meer zo vanzelfsprekend. Hoe kunnen we samen actief zorgen voor onze vrijheid? In deze les verkennen we wat vrijheid is, wat iedereen zelf belangrijk vindt en hoe en waarom je samen vrijheid moet waarborgen.

Instructions

Lesinstructie:
In deze les verkennen we door middel van het meningspel wat vrijheid is, wat jullie zelf vinden en tot slot hoe en waarom je samen vrijheid moet waarborgen.

De les heeft telkens twee stellingen bij de volgende drie thema’s:
1)    Vrijheid om te zijn wie je bent
2)    Vrijheid om te zeggen wat je wilt
3)    Vrijheid om te doen wat je wilt

Kies één van de drie thema’s of speel ze allemaal!
Je kunt deze dialoog-les ook in delen geven en dus een aantal keer terug laten komen.

Voeg eventueel stellingen toe, haal weg wat niet bij je groep past of pas stellingen aan.  Gebruik hiervoor de laatste (lege) slide.

Bij elke stelling is er een INFO/UITLEG toegevoegd. Hiermee kun je in je klas elke stelling en dialoog afronden. Deze informatie is een richtlijn, wellicht gaat jullie gesprek ergens anders over.  Wil je zelf kennis en informatie toevoegen? Dat kan natuurlijk.

Bijlagen:
-    MeningKaartjes.pdf - 1 set kaartjes per leerling. Er zitten 2 sets op 1 werkblad

Nodig:
- scharen

Doel van de les
Met elkaar in dialoog gaan over maatschappelijke vraagstukken die te maken hebben met het thema ‘vrijheid’. Wat vind jij en wat vind ik en hoe verhoudt dat zich tot elkaar? Het verkennen van het woord vrijheid, welke betekenis dit heeft voor ieder? Verkennen waarom je samen vrijheid moet waarborgen.

Werkvormen
Meningkaarten-spel, individueel keuze maken, klassikale dialoog

Kennis/competenties/vaardigheden
Bewustwording, zelfbewustzijn, empathie, betrokkenheid, actief luisteren, mening delen, zelfkennis.

Leerdoelen
De leerling…  

...oefent met interviewtechnieken (zoals: actief luisteren, hoor en wederhoor, doorvragen, terugkoppelen en tekst samenvatten)
...oefent met zijn/haar mening te verwoorden
...oefent met actief luisteren naar de mening van de ander
…neemt actief deel aan een groepsgesprek over een maatschappelijk vraagstuk gekoppeld aan het thema vrijheid
…kan een eigen interpretatie van de term vrijheid verwoorden
…heeft kennis opgedaan over verschillende meningen rondom maatschappelijke vraagstukken gekoppeld aan het thema vrijheid

Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:
  • Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
  • Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
  • Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
  • Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur
  • Kerndoel 2. Diversiteit:
  • In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.
  • Kerndoel 3. Democratische waarden:
  • Kennis over de ontwikkeling en de betekenis van de democratische waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
  • Onderzoeken van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau.
  • Bevragen van morele en ethische perspectieven op rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid.
  • Reflecteren op de effecten van het eigen handelen op de omgeving en het welzijn van anderen, nu en in de toekomst.
  • Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid
  • Communiceren op een respectvolle wijze
  • Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
  • Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
  • Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.
  • Verkennen welke individuele en collectieve bijdragen aan oplossingen mogelijk zijn.

Worksheets

Items in this lesson

Slide 1 - Slide

Introductie

Deze les staat in het teken van vrijheid. Wij leven in Nederland in een ‘vrij’ land. Vrij om te denken wat je wil, vrij om dat uit te spreken, vrij om eigen keuzes te maken en vrij om te zijn wie je bent.

Maar hoe voelt dat? En voelt iedereen zich wel zo vrij?  Zit er eigenlijk verschil in hoe jij en je klasgenoten vrijheid zien of ervaren?

Vrijheid behoort samen met solidariteit en gelijkheid tot de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. Onze democratische waarden. Maar met de huidige spanningen in de samenleving en de oorlogen in Europa voelt ‘vrijheid’ niet altijd meer zo vanzelfsprekend. Hoe kunnen we samen actief zorgen voor onze vrijheid?

In deze les verkennen we wat vrijheid is, wat iedereen zelf belangrijk vindt en hoe en waarom je samen vrijheid moet waarborgen.


Slide 2 - Slide

Wat is vrijheid?

Kijk daar begint het al… deze vraag is heel moeilijk te beantwoorden, want vrijheid bestaat er op verschillende vlakken en op verschillende manieren. Kun je je bijvoorbeeld vrij (in je gedachten) voelen als je opgesloten zit? En wat als je in een dictatuur leeft maar dat zelf niet weet, voel je je dan vrij? Ben je het dan ook?

Vrijheid is een grondrecht maar tegelijk ook een gevoel. In Nederland en europa zijn er voor verschillende vrijheden afspraken en regels. Deze zijn nodig om vrijheid te waarborgen. Dat is heel belangrijk!

Maar, eeeeh...regels? Dat is toch het tegenovergestelde van vrijheid?
Tja… zo eenvoudig is het dus blijkbaar niet. Daar gaan we zo uitgebreid over in dialoog!

Slide 3 - Slide

Gespreksafspraken

Hebben jullie al een set klassenafspraken of dialoogafspraken gemaakt? Perfect! Haal deze erbij. Zo niet, stem dit dan eerst af!

Het is belangrijk om afspraken te maken over hoe je in de klas met elkaars mening omgaat. Er zijn namelijk altijd verschillen: zowel bij kleine als bij grote onderwerpen.

Het is daarbij belangrijk dat je je altijd bewust bent van je eigen standpunt en openstaat voor mening van de ander. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar is soms nog knap lastig. Het vormen en uiten van een mening is geen wedstrijdje ‘meeste stemmen gelden’. Er is altijd ruimte voor verschillende meningen.

Naar elkaar luisteren, elkaar begrijpen, maar het helemaal niet eens zijn… dat kan!

Maak afspraken over:
  • Elkaar uit laten praten.
  • Hoe luisteren we naar elkaar?
  • Op je beurt wachten.
  • Wat doen we als iemand echt even heel kwaad wordt?
  • Hoe voegen we de mening van de iets meer verlegen klasgenoten toe?
  • Wat gebeurt er als iemand zich niet aan de afspraken houdt?

Slide 4 - Slide

Meningspel

Dit gaan we onderzoeken en bespreken in het meningspel.
Deel de meningkaarten uit. Elke leerling krijgt 4 kaarten.

1.    Wel mee eens!                    (GROEN)
2.   Ik zit er tussen in                (ORANJE)
3.   Niet mee eens!                   (ROOD)
4.   Nog even nadenken…       (GRIJS)

We gaan vrijheid van verschillende kanten bekijken. Er zijn drie verschillende onderwerpen, deze hebben elk twee stellingen. Kies zelf welke stellingen bij jouw groep passen. Doe er zoveel je wil! Door steeds een meningkaart te kiezen en omhoog te steken laat je zien wat je vindt.

Bespreek wat er op de kaartjes staat. Doe een oefenrondje aan de hand van een simpel voorbeeld als: “Bananen zijn het lekkerste fruit”. Iedereen steekt zijn kaartje omhoog. Kies iemand die je kort laat vertellen over zijn of haar mening.


Slide 5 - Slide

Iedereen klaar? Let's GO!

Controleer of alle leerlingen hun kaartjes hebben en begrijpen wat ze moeten doen. Bij de eerste stelling leggen we stapje voor stapje rustig uit hoe het werkt.

Let's go!


Slide 6 - Slide

Deel 1: Vrijheid om te zijn wie je bent.

Je mag zijn wie je bent in Nederland! Deze vrijheid is zelfs opgenomen in de wet. Wat betekent dit?
Je mag bijvoorbeeld geloven wat je wil: In welke god of kracht, of je kan juist helemaal niet geloven. Je hebt het recht om je eigen levensstijl te bepalen, dus hóe je leeft en wat je daarin doet. Je mag houden van wie je wil en je mag altijd zelf bepalen wat je met je lichaam doet (piercings, wel of geen medicijnen etc.)

Niemand kan je over bovengenoemde punten opleggen wat je moet doen. Voor ons is dat heel normaal, maar in andere landen is het dat soms helemaal niet! In onze samenleving is het soms echter ook lastig dat iederééns vrijheid belangrijk is, en niet alleen die van jou.

Er volgen zo twee stellingen waar je je mening op kan geven.

Kies de kaart die voor jou het beste past.
Er is geen goed of fout, het gaat om je mening! Bij de eerste stelling gaan we er rustig doorheen.

Slide 7 - Slide

Lees de stelling voor:
Ik trek altijd aan wat ik zelf wil

Slide 8 - Slide

3… 2... 1… Maak je keus!
Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Tel de hoeveelheid kaartjes per soort en schrijf deze op het bord. Hoe zijn de meningen verdeeld?

Houd de kaart in de lucht zolang je iets wil zeggen/toevoegen aan het gesprek. Bij de volgende slide gaan we de meningen bespreken.


Slide 9 - Slide

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Kijk goed naar de kaarten die gekozen zijn. Er zijn duidelijke meningen (rood en groen) maar ook de mening er tussenin kan interessant zijn (oranje). Probeer zoveel mogelijk leerlingen te betrekken bij de dialoog. Vergeet de ‘ik moet er nog over nadenken’-leerlingen niet! Vraag hen als er al een paar leerlingen aan het woord zijn geweest of ze nu wél weten hoe ze er over denken.

INFO/UITLEG: Ik trek aan wat ik zelf wil… Is dat zo? Soms wil je misschien iets aantrekken wat je ouders helemaal niks vinden. Het is te bloot of past niet bij het weer… Of als er nou een trend is op school met kleding, laat je het dan soms door anderen bepalen?
Soms kan het goed zijn om het advies van anderen te volgen, en op het andere moment bepaal je juist weer zelf. Niks is goed of fout.

Slide 10 - Slide

Lees de stelling voor:
Je mag in je onderbroek over straat

3… 2... 1… Maak je keus!
Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Kijk goed naar de kaarten die gekozen zijn. Vergeet de ‘ik moet er nog over nadenken’-leerlingen niet! Vraag hen als er al een paar leerlingen aan het woord zijn geweest of ze nu wél weten hoe ze erover denken.

INFO/UITLEG: Je kunt tot op zekere hoogte gewoon doen wat je wil in Nederland, maar voor sommige dingen zijn er afspraken en regels. Deze zijn belangrijk om de vrijheid van iedereen in Nederland te waarborgen!

Je kunt bijvoorbeeld echt niet in alleen je onderbroek over straat lopen. Niet omdat mensen dat misschien een beetje raar vinden, maar omdat in de wet de ‘veiligheid’ van iedereen moet worden beschermd. Andere mensen vinden het niet fijn om jou in je onderbroek te zien. Iedereen moet zich veilig kunnen voelen op (de openbare) straat.

Slide 11 - Slide

DEEL 2: Vrijheid om te zeggen wat je wil!

Er wonen in Nederland veel verschillende mensen. Iedereen heeft in Nederland recht op zijn/haar eigen mening en mag deze ook uiten. Dit mag je vinden, uitspreken of schrijven. Ook heb je het recht om te protesteren. Maar hoe zit dat dan met rekening houden met anderen?

Slide 12 - Slide

Lees de stelling voor:
Je kunt niet altijd zeggen wat je wil

3… 2... 1… Maak je keus!
Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Kijk goed naar de kaarten die gekozen zijn. Vergeet de ‘ik moet er nog over nadenken’-leerlingen niet! Vraag hen als er al een paar leerlingen aan het woord zijn geweest of ze nu wél weten hoe ze erover denken.

INFO/ UITLEG: Deze vraag gaat over het recht om te zeggen wat je wil. Je hebt in Nederland de vrijheid om je te uiten. Dat is iets anders dan gedragsafspraken die belangrijk zijn om goed en fijn met elkaar te kunnen omgaan. Denk bijvoorbeeld aan de afspraken op school: je houdt je aan de 'norm' omdat de afspraak is om prettig met elkaar op school te kunnen samenwerken.

Slide 13 - Slide

Lees de stelling voor:
Online ben je vrij om te zeggen wat je denkt

3… 2... 1… Maak je keus!
Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Probeer zoveel mogelijk leerlingen te betrekken bij de dialoog.

INFO/UITLEG: 
Deze dialoog zou moeten gaan over of je online alles zomaar kan plaatsen. Ben je juist vrijer of voorzichtiger? Hoe denken de leerlingen over het geven van commentaar op klasgenoten? Wat zien ze bij anderen? En wat er eenmaal op het internet is geplaatst, dat blijft op het internet. Natuurlijk kun je anoniem heel veel doen, maar is alles online altijd terug te vinden? Hoe verstandig is het om online alles te zeggen wat je denkt?

Slide 14 - Slide

DEEL 3: Vrijheid om te doen wat je wil

Vrijheid, dat is gewoon doen waar je zin in hebt! Eeeeh... ja én nee. Je kunt tot op zekere hoogte gewoon doen wat je wil in Nederland, maar voor sommige dingen zijn er afspraken en regels. Deze zijn belangrijk om vrijheid van iedereen in Nederland te waarborgen. Denk maar aan de stelling over in je onderbroek naar school gaan!

Zo zijn er een aantal dingen die misschien toch niet zomaar kunnen. Dat heeft met de afspraken en regels te maken die vaak gelden op openbare plekken, stations, buurten en scholen. Maar ook bij jou thuis zijn er afspraken en regels. Niet alles mag.
Sommige afspraken staan beschreven in de wet. En de wet, daar moet iedereen in Nederland zich aan houden!


Slide 15 - Slide

Lees de stelling voor:
Je moet altijd doen wat de baas zegt

3… 2... 1… Maak je keus!
Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Probeer zoveel mogelijk leerlingen te betrekken bij de dialoog.

INFO/ UITLEG:
Deze stelling kan heel leuk zijn, maar ook best spannend! Schat zelf in of je deze fijn vindt om te doen. Deze dialoog zou moeten gaan over het verschil tussen het opvolgen van gezag of zelfstandig (kritisch) nadenken. We kunnen er in Nederland vanuit gaan dat je leerkrachten het ‘juiste’ doen, en dat opvolgen van een instructie dus goed is. Maar dat is iets anders dan ‘de juf of meester heeft altijd gelijk’. Soms heeft de juf of meester het weleens fout, maar er moet ook ruimte voor fouten zijn!

Slide 16 - Slide

Lees de stelling voor:
Ik kan altijd overal zingen en dansen

3… 2... 1… Maak je keus!

Steek de kaart in de lucht die je kiest bij deze stelling.

Bespreken/in dialoog:
Bespreek met de klas een aantal meningen. Probeer zoveel mogelijk leerlingen te betrekken bij de dialoog.

INFO/UITLEG: Deze stelling verkent de verschillen tussen iets doen voor jezelf of iets doen omdat je rekening houdt met een ander. Hoe denken de leerlingen hierover en waar verschillen ze van mening? Dansen en zingen kan heerlijk zijn! Maar op een begrafenis is het misschien niet zo gepast. Maar maakt dat veel uit? Benoem in deze dialoog juist de verschillen in vrijheid ervaren. Iedereen is immers ook vrij om anders te zijn ;)

Slide 17 - Slide

Best ingewikkeld, die vrijheid…

Afsluiting

Vrijheid? Eenvoudig is het niet.
Maar wel heel erg mooi en belangrijk!
In Nederland is vrijheid gelukkig al heel lang een belangrijke kernwaarde waar iedereen hard voor werkt! De overheid doet haar best om vrijheid zo goed mogelijk te waarborgen. Op school heb je in ieder geval de mogelijkheid om over vrijheid en dit soort onderwerpen te praten en je mening te geven. Dat is niet in alle landen in de wereld vanzelfsprekend.

Vraag de klas:
Wanneer voel jij je vrij en blij?

TIP 1:
Laat de leerlingen hier individueel over nadenken en dit opschrijven. Verzamel de briefjes en laat het onderwerp even bezinken. Kom er een volgende les op terug en maak concrete afspraken en doelen zodat iedereen zijn vrijheid wordt gewaarborgd in jullie groep!

TIP 2:
Deel de uitkomsten met je collega's van beeldende vorming en vraag of deze een inspirerende postercampagne wil opzetten voor de hele school!

Slide 18 - Slide

Tot slot!

Vrijheid kun je letterlijk nemen, maar vrijheid zit eigenlijk ook diep van binnen.
Ze zeggen weleens: 'Je kunt iemand alles afnemen behalve zijn vrije gedachten.' Zolang jouw gedachten er zijn kun jij er mee doen wat je wil. Die vrijheid verdwijnt nooit. Dus: nooit vergeten en wees er zuinig op!

Bespreek vervolgens de les klassikaal na.  Maak eventueel gebruik van de onderstaande vragen:
  • Wie vond de vragen, of sommige vragen, lastig?
  • Wat vonden jullie van de onderwerpen?
  • Heeft er iemand een nieuw inzicht gekregen door wat een klasgenoot heeft gezegd?
  •  Waarom zouden we hier vaker aandacht aan moeten besteden?
  • Wie heeft het er later of thuis nog over gehad?
  • Hoe vonden jullie deze les?

Slide 19 - Slide

Evaluatie invullen? Graag!

We zijn bij Respect Foundation heel blij met alle reacties, tips en feedback op onze lessen. We zijn altijd op zoek naar verbeterpunten. Vul onderstaande vragenlijst in, als docent of samen met je klas! Klik op de link!

Team Educatie / Respect Foundation

Slide 20 - Slide

Lege slide