Les 8 Trauma algemeen en extremiteit

• Triage
• MBO
• Studiejaar 2

Triage DA2BOL

Les 2.1.8. 2022-2023

Trauma algemeen

Trauma extremiteit 

Pijnstilling adviseren

Wat gaan we doen vandaag?

- Terugblik les vorige week - wat weet je nog?

- Trauma Algemeen/extremiteit

- Pijnstilling adviseren 

Vragen n.a.v. beenklachten en/of contextuele factoren?

Wat is GEEN contextuele factor binnen triage?

1. Communicatieproblemen
2. Pijn en onrust
3. Mantelzorg afwezig
4. Andere ziekten, medicijngebruik

Alleen bij hevige pijn, angst, onrust of ernstige ongerustheid is er een reden om de urgentie te verhogen.

Bij een dik rood been kun je als DA telefonisch advies geven

1. Juist
2. Niet juist

Niet verantwoord

Zowel trombose als Erysipelas kun je niet telefonisch uitsluiten. 

Casus

Meneer Klaskens belt. Hij was net aan het volleyballen en heel plotseling voelde het alsof hij een harde tik tegen zijn kuit kreeg; het leek wel of er iets knapte. Hij heef nu veel pijn midden in zijn kuit en kan moeilijk lopen. De kuit lijkt ook wat dikker te worden.

Waar denk jij aan?

Wat doe je?

Klinkt als een zweepslag

Typisch verhaal

Soms moeilijk te onderscheiden van trombosebeen (of achillespeesruptuur)

Adviezen:

Gaat vanzelf over (klein scheurtje 2 weken groter scheurtje 8-12 weken)

Acute fase:

Been hoog leggen en ca 20 minuten koelen - doe dit 4-5x per dag

Na 1-2 dagen weer voorzichtig proberen te lopen -evt. met krukken. Rustig opbouwen

Hakverhoging

Wanneer lopen goed gaat ook fietsen opbouwen

Oefeningen doen

Pijnstilling 

Aan welk ziektebeeld denk je? Waarom? Welke urgentie?

Wondroos - Erysipelas

Rood been

Glanst

Scherpe begrenzing

Behandeling: AB-kuur, rust (evt. ACT) natte kompressen

Urgentie: U3 - éen dik of rood been

Vragen vanuit de voorbereiding trauma algemeen/extremiteit 

Noteer de vragen op het bord, vervolg de Lesson-up en kijk na afloop of de vragen voldoende aan bod zijn gekomen

ABCDE en WHAM bij trauma

Welke ABCDE vraag/vragen  zet je  in bij trauma?

Welke WHAM vragen ga je stellen bij een trauma om een goed toestandsbeeld te krijgen?

Waarom is het belangrijk om een goed toestandsbeeld te hebben?

D: Bewustzijn/ademhaling controleren

E: Omgeving veilig

C: Bloedverlies?

Wat is er gebeurd?

Wanneer is het gebeurd?

Hoe snel/hard/hoog?

Hoe is het beloop van de klachten?

Uitsluiten/vaststellen HET 

Amputatie

- Weet je wat dit is?

- Hoe vraag je dit?

- Verschil in urgentie extremiteit en vinger/teen

- Welk tussentijds advies geef je? 

- verwijdering van lichaamsdeel - in dit geval door trauma (afgerukt) 

- extremiteit - arm/been - U1 

- vinger/teen - U2

- bloeding stelpen met druk 

- geamputeerd deel zo mogelijk in een zak stoppen en deze zak weer in een zak met ijs - blijf bij patiënt en wacht op hulp

Arterieel bloedverlies

- Wat is dat?

- Welke vragen stel je en waarom?

- Welke urgentie koppel je en waarom?

- Welk advies geef je?

- slagaderlijke bloeding

- spuit het er uit? slagaderlijke bloeding komt stootsgewijs/pulserend naar buiten

- Welke kleur heeft het bloed? Arterieel bloed: helderrood.  

- U1 levensbedreigend i.v.m. mogelijke shock

- Slachtoffer laten liggen, benen omhoog verwond lichaamsdeel hooghouden en druk uitoefenen/afbinden, slachtoffer niet laten eten of drinken

Open fractuur

- Hoe herken je dit? Welke vragen stel je?

- Urgentie? 

- Waarom kies je voor deze urgentie?

Bij open fractuur ook de huid beschadigd, waardoor je het bot kunt zien. 

Groot risico op infectie - U1 urgentie (bij vinger/teen U2) 

Heupfractuur

- Aan welke symptomen zou jij een mogelijke heupfractuur herkennen?

- Wat doe je dan? (urgentie - advies)

- pijn

- niet kunnen steunen/staan 

- eventueel bloeduitstorting

- exorotatie

- verkort been

U2 urgentie

Probeer pt niet te bewegen

Niet laten eten/drinken

Overige begrippen

- Ischemie

- Abnormale stand

- Penetrerend letsel

- Asdrukpijn

- Slotstand

- Gereponeerd gewricht 

Weet je wat dit is? Snap je waarom je dit vraagt en welke urgentie er bij hoort?

Ischemie - verminderde doorbloeding door schade aan bloedvaten door trauma - bleek koud U2

Abnormale stand - bij extremiteit U2, bij vinger/teen U3

Asdrukpijn - kan wijzen op fractuur - pijn bij druk in de richting van de lengteas van het bot U3

Slotstand knie - knie kan niet meer gestrekt worden U3

Gereponeerd gewricht - na een luxatie (uit de kom) terug gezet - altijd nog U4 ter controle 

Meike (16 jaar) is nét met gym uit de ringen gevallen en heeft hierbij haar enkel bezeerd. (geen HET) Kan er nog wel iets op staan en stappen zetten, maar het doet wel flink pijn (pijncijfer 7), geen afwijkende stand, geen wond, geen ischemie, niet vegetatief, lijkt wel iets dikker te worden. Ze heeft zelf nog niets gedaan. Welk beleid past hier bij?

1. U3 je laat haar toch even komen om een fractuur uit te sluiten
2. U4 je maakt toch een afspraak voor haar binnen 24 uur
3. U5 eerst koelen, pijnstilling en rust nemen
4. U5 warmte op de enkel, pijnstilling en rust nemen

Bij hevige pijn U3

Bij forse zwelling U4

Maar nog niets gedaan - kan rustig eerst adviezen geven - met duidelijk vangnet!

Wanneer iemand niet meer dan 4 stappen kan zetten ook reden om afspraak te plannen - uitsluiten fractuur

De moeder van Stefan belt: hij heeft net met een potje trefbal een bal tegen zijn vingers gekregen. De wijsvinger lijkt scheef te staan; er is geen wond Welke urgentie zet je in?

1. U2
2. U3
3. U4
4. U5

Abnormale stand vinger - U3 

Zijn er nog vragen? 

Noteer de vragen op het bord, vervolg de Lesson-up en kijk na afloop of de vragen voldoende aan bod zijn gekomen

Pijnstilling adviseren

Bij lichte tot matige pijn is het advies altijd om eerst Paracetamol te nemen. Hoeveel Paracetamol mag een volwassen persoon hebben?

Lichte pijn - 1-4 

Matige pijn 5-7

Dosering volwassenen:

4x daags 1000 mg 

(om de 6 uur 2 tabletten van 500 mg) 

De moeder van Izac belt - hij is 2,5 jaar en weegt ongeveer 13 kg. Hij heeft koorts en moeder wil graag Paracetamol geven. Welk advies geef jij haar wanneer ze kiest voor een rectale toediening?

Rectaal = zetpil

2-3 x per dag 1 zetpil van 240 mg toedienen 

Wanneer Paracetamol niet voldoende helpt; op welke geneesmiddelen stappen we dan over? Noem de naam van de groep en voorbeelden van medicijnen die tot deze groep behoren.

NSAID's

Naproxen

Ibuprofen

Diclofenac

Mag je aan iedereen NSAID's adviseren?

1. Ja, dit kan veilig gebruikt worden door iedereen
2. Nee, in sommige gevallen niet

Overleggen bij:

ouderen, chronisch zieken of comedicatie

Afraden bij:

Zwangeren (met name 3e trimester)

Geeft maagklachten, dus vaak i.c.m. maagbeschermer  

Wat is de aanbevolen dosering Ibuprofen voor een volwassene?

1. 2-3 d.d. 200-400 mg
2. 3-4 d.d. 200-400 mg
3. 2-3 d.d. 400-600 mg
4. 3-4 d.d. 400-600 mg

Zorg dat je weet waar je de dosering vindt - zowel in je boek als in de digitale versie! 

Laatste les voor de toets

- Heb je nog vragen over 1 van de onderwerpen?

- Heb je je medilect modules (bijna) af? Deadline 10 november 16.00 uur

- Na de les van vandaag kun je ook de medilect module trauma algemeen/extremiteit maken 

- Oefentoets in KTB staat open

SUCCES MET DE VOORBEREIDINGEN!!