Les 1 - Grondrechten

• LOB
• MBO
• Studiejaar 1

BURGERSCHAP

PROGRAMMA

• Thema: Rechtsstaat en grondrechten
• Quiz: Wat weten jullie al?
• Wat zijn (jouw) grondrechten?
• Opdracht in tweetallen (tijdens zelfstudie)

Soorten staten

• Politiestaat
• Totalitaire staat
• Rechtsstaat 

Vandaag gaan we het hebben over onze rechtsstaat. 
Er zijn echter meerdere vormen van staten:

Een politiestaat is een staat waarin de overheid doet wat zij wil. De overheid houdt zich niet aan regels en kan bijvoorbeeld bepaalde burgers voortrekken. Ook kan zij mensen opsluiten in de gevangenis, zonder dat daar een rechter aan te pas is geweest. Er is dus sprake van willekeur.

Een totalitaire staat gaat nog een stap verder. In een totalitaire staat bemoeit de overheid zich met alles en iedereen. De overheid is oppermachtig. De burger heeft geen privacy. Kritiek wordt genadeloos afgestraft. Mensen verdwijnen spoorloos. Als iemand hier iets van zegt, loopt hij zelf ook groot gevaar. Noord-Korea is een voorbeeld van een totalitaire staat.

In een rechtsstaat moet ook de overheid zich aan de wet houden

1. Juist
2. Onjuist

In een rechtsstaat maken rechters de wetten

1. Juist
2. Onjuist

Onjuist; dit doet de overheid. 

In de 2e kamer komt een wetsvoorstel binnen. Als ze hier akkoord zijn moet het nog aangenomen worden door de eerste kamer. 

In een rechtsstaat mag je kritiek hebben op de overheid

1. Juist
2. Onjuist

Dit heeft te maken met: vrijheid van meningsuiting.

Je mag zeggen wat je vindt. 

In sommige rechtsstaten kun je veroordeeld worden tot de doodstraf

1. Juist
2. Onjuist

In een rechtsstaat mag een journalist schrijven wat hij wil

1. Juist
2. Onjuist

Geen smaad en laster. 

In een rechtsstaat is de macht verdeeld over drie groepen.
Welke drie groepen zijn dit?

1. De controlerende, de rechterlijke en de wetgevende macht
2. De burgerlijke, de regerende en de rechtsprekende macht
3. De rechterlijke , de uitvoerende en de wetgevende macht

Sommige grondrechten zijn belangrijker dan andere

1. Juist
2. Onjuist

RECHTSSTAAT

• Vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid voor de burger zijn belangrijk
• De burger wordt beschermd wat betreft zijn rechten en vrijheden tegen medeburgers én de overheid
• De macht van de overheid wordt beperkt door wetten
• De inwoners hebben fundamentele vrijheden en grondrechten

Belangrijkste punten van onze rechtsstaat op een rij. 

TRIAS POLITICA

• Om de burger te beschermen, is de macht van de overheid verdeeld in 3 onderdelen die los van elkaar staan:
• De wetgevende macht (minister in 2e kamer)
• De uitvoerende macht (politie)
• De  rechtsprekende macht (rechters)

Belangrijkste punten van onze rechtsstaat op een rij. 

Grondrechten

Studenten gaan aan de slag met grondrechten. 

Wat weten jullie al over het grondrecht?

Of welke grondrechten ken je al?

Artikel 1 luidt: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’

Andere grondrechten zijn onder meer:

• Vrijheid van meningsuiting

• Vrijheid van godsdienst of levensovertuiging

• Vrijheid van vereniging en vergadering

• Recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer

• Recht om leden van vertegenwoordigende organen te kiezen

• Verbod op de doodstraf

Grondrechten

Dit zijn rechten die burgers de vrijheid geven om zonder bemoeienis van de overheid te leven. 

vrijheid van meningsuiting

recht op privacy

kiesrecht

recht op gelijke behandeling

Grondrechten

In hoofdstuk 1 van de Grondwet staan de grondrechten. Dit zijn rechten die burgers de vrijheid geven om zonder bemoeienis van de overheid te leven. Ook bevat de Grondwet de rechten om deel te nemen aan de samenleving en de politiek. Voorbeelden van grondrechten zijn:

• vrijheid van meningsuiting;
• recht op privacy;
• kiesrecht;
• recht op gelijke behandeling.

Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/grondwet-en-statuut/grondwet

Klassieke grondrechten

burgerlijke en politieke rechten

• Kiesrecht
• Vrijheid van meningsuiting
• Recht op privacy
• Godsdienst vrijheid
• Discriminatieverbod 

Sociale grondrechten

economische, sociale en culturele rechten

• Recht op huisvesting
• Sociale zekerheid
• Gezondheidszorg
• Onderwijs

Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/grondwet-en-statuut/grondwet 

Sociale grondrechten zijn meestal niet afdwingbaar bij de rechter, maar klassieke grondrechten wel. Zo kan een burger een kort geding aanspannen als een gemeente zonder goede redenen een demonstratie wil verbieden.

Opdracht: EIGEN GRONDWET MAKEN

• Kies 10 punten uit de lijst met grondrechten die jullie het belangrijkst vinden (link krijg je van mij).

• Zet ze in een PowerPoint-presentatie op volgorde van meest belangrijk naar minst belangrijk (1 punt per sheet).
• Licht per punt toe waarom jullie hiervoor hebben gekozen. Waarom is dit punt op dit moment in jullie leven heel belangrijk of juist iets minder belangrijk?

• De PowerPoint lever je in via een persoonlijke chat naar mij (KNT).

Er is geen goed of fout =)