MAW havo: 6.2 + 6.3

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 macht en politieke instituties 

• Hoe wordt macht gebruikt? 
• Wat zijn politieke instituties?

Dilemma van de collectieve actie

Dilemma: je moet een keuze maken tussen twee of meer opties, terwijl vantevoren onduidelijk is welke optie het beste is.

Collectieve actie: mensen werken samen

om een collectief goed te realiseren.

Free riders: mensen/groepen die (stiekem) gratis meeliften.

Macht 

• het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken
• het handelingsvermogen van anderen beperken of vergroten

Machtsbronnen 

• Economisch - schaarse goederen
• Cognitief - waardevolle kennis
• Politiek - middelen tot legitiem uitoefenen van dwang
• Affectief - emotionele binding (gevoelens)

Formele en informele macht 

Formele macht = vastgelegd in regels of wetten (aangewezen)

Informele macht = niet officieel vastgelegd ('verdient' doordat men ergens goed in is, omdat het hoort, of uitstraling heeft)

Supermarkt manager heeft formele macht, maar collega die al jaren bij de ap werkt informele macht

Een docent heeft formele macht.

1. Waar
2. Niet waar

Politieke instituties

Complex van regels die het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties rond politieke machtsuitoefening en politieke besluitvorming reguleren

Politieke instituties 

Instituties: regels over hoe mensen zich gedragen

Politieke instituties: regels zijn formeel vastgelegd en overheid moet ze uitvoeren 

Let op! 

De mensen/bedrijven die de regels hanteren zijn instellingen, de regels die worden gehanteerd zijn de politieke instituties 

Voorbeelden

Grondwet

Kiesstelsel

Coalitievorming

Poldermodel

Parlementaire democratie

Prinsjesdag

Koningschap

Effecten politieke instituties

Politieke instituties zijn de spelregels van de samenleving.

Twee effecten:

1. Beperking individuele handelingsvrijheid

   

2. Bepalen ons gedrag

     

Maken 

6.2 (blz 107) opdracht 4

6.2 (blz 108) opdracht 6

Deze bespreken we met 20 minuten 

Opdracht 4

1. affectief 

2. economisch

3. cognitief, affectief, economisch

4. politiek

5. cognitief 

6. affectief 

7. cognitief

8. affectief 

Opdracht 6 

1. Krol: cognitief en economisch, Ocw: economisch en politiek, Addink: cognitief 

2. Kennis (cognitief), geld (economisch), beïnvloeding (politiek)

3. Complex van regels, ministerie is een instelling 

4. Persoonlijke identiteit= klantvriendelijk en behulpzaam, collectieve identiteit= beïnvloedbaar en maken misbruik van hun macht 

5. Macht kan vergroot worden, omdat door controle de handelingsmogelijkheden van anderen beperkt of vergroot worden

6. Belangrijke machtspositief (want 3 machtsbronnen)

6.3 Theorie en ideologie 

Theorie

Twee vmanieren om naar macht te kijken 

 - Theorie van het pluralisme: Gaat ervan uit dat de samenleving uit verschillende groepen bestaan die allemaal verschillende belangen hebben. De macht wordt verdeeld over die groepen en iedereen mag proberen invloed uit te oefenen onpolitieke besluiten.

- Machtselitetheorie: Gaat ervan uit dat er een elite is die de macht heeft deze mensen zitten op belangrijke posities en het parlement en de bevolking is hier niet tegen opgewassen. 

Verschillende groepen                                                                                                                     Elite  

Ideologie 

Soci alisme - Sociaaldemocratie	Confessionalisme - Christendemocratie	Liberalisme
Macht moet gelijk(er) verdeeld worden. Het is goed als zoveel mogelijk mensen politieke invloed hebben. Ondersteuning door overheid is wenselijk	Gespreide verantwoordelijkheid is belangrijk en maatschappelijke organisaties moeten zelf taken uitvoeren. Overheid moet niet alle taken uitvoeren	Mensen zijn zelf verantwoordelijk. Bij verschil in macht hoeft overheid niet altijd iets te doen.

Aan de slag 

Samenvatten hoofdstuk 5 & 6

Bezig met dossieropdracht