Meew. voorw. en bijw. bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Doel van de les:

Na de les: 

-herken je het meewerkend voorwerp

-herken je de bijwoordelijke bepaling

Het meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan met aan of voor beginnen. Als deze woorden er niet voor staan, kun je ze er vaak voor zetten.

Voorbeeld:

Hij geeft haar het cadeau.

Hij geeft het cadeau aan haar.

Meewerkend voorwerp

In zinnen met een meewerkend voorwerp staat bijna altijd een lijdend voorwerp.

Je vindt het meewerkend voorwerp door te vragen:

Aan (voor) wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp? 

Vb: Het meisje geeft de kippen voer.

Aan wie geeft (gezegde) het meisje (onderwerp) voer (lijdend voorwerp)?

antwoord: de kippen = meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Als je aan of voor weglaat of toevoegt moeten meewerkend voorwerp en lijdend voorwerp soms wel van plaats veranderen om een goede zin te krijgen.

Vb: De regering geeft het onderwijs extra geld.

Aan wie geeft (gezegde) de regering (onderwerp) extra geld (lijdend voorwerp) ?

antwoord: het onderwijs = meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Om de bijwoordelijke bepaling te vinden stel je vragen zoals:

• Waar?= bijwoordelijke bepaling van plaats
  
• Wanneer?= bijwoordelijke bepaling van tijd
  
• Waarom?= bijwoordelijke bepaling van reden
  
• Hoe?= bijwoordelijke bepaling van manier/toestand
• Hoelang? = bijwoordelijke bepaling van tijdsduur
• Hoeveel? = bijwoordelijke bepaling van hoeveelheid
• Waardoor? = bijwoordelijke bepaling van oorzaak

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

• Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

• Een bijwoordelijke bepaling kan uit een of meer woorden bestaan.

• Woorden als      niet     nooit     geen     misschien     soms      waarschijnlijk   hopelijk        enz. zijn altijd bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

VWO moet de verschillende soorten bwb's kunnen herkennen. 

 Werkwoordelijk gezegde

• De bijwoordelijke bepaling is een zinsdeel.
  
• De bijwoordelijke bepaling = het zinsdeel dat een plaats (op zolder), tijd (vroeger), reden (vanwege de staking) aangeeft 
• De bijwoordelijke bepaling = geeft vaak antwoord op vragen die beginnen met de vraagwoorden = waar, wanneer, waarom, waarheen, hoe, etc.  
• De bijwoordelijke bepaling = de vraagwoorden horen ook bij de bwb
• In een zin kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen staan.   
• De bijwoordelijke bepaling = zinsdelen in de zin die antwoord geven op de vragen waar, wanneer, waarom, waarheen, hoe, etc. 

• Anna/ gaf / Jan/ gisteren / een banaan.        > Wanneer gaf Anna Jan een banaan? = gisteren is bwb

       ow     pv     mv     bwb                 lv

                 wg     
Let op: soms is een bwb géén antwoord op een duidelijke vraag. Bijv. bij de woorden niet, misschien toch, hopelijk.  Toch noem je die óók als bwb.

De bijwoordelijke bepaling (bwb)

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Oefenen!!

Benoem in de volgende zinnen het meewerkend voorwerp.

Ze hebben de bezoekers bij de opening een leuke verrassing gegeven.

1. Ze
2. hebben gegeven
3. een leuke verrassing
4. de bezoekers

We hebben mijn opa een fles drank gegeven.

1. Hebben gegeven
2. mijn opa
3. een fles drank
4. We

De burgemeester is vanmorgen het eerste exemplaar aangeboden.

1. vanmorgen
2. Is aangeboden
3. het eerste exemplaar
4. De burgemeester

De leraar moest haar de iPod teruggeven.

1. De leraar
2. de ipod
3. haar
4. moest teruggeven

Iedere dag worden aan de ambtenaar veel vragen gesteld.

1. aan de ambtenaar
2. worden gesteld
3. Iedere dag
4. veel vragen

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op...

1. Wie?
2. Wat?
3. Wanneer?
4. Voor wie?

Wat is de bijwoordelijke bepaling?
Ik wil nu naar hockey.

1. Ik
2. wil
3. nu
4. naar hockey

Wat is de bijwoordelijke bepaling?
Het water is tijdelijk afgesloten.

1. het water
2. is tijdelijk afgesloten
3. tijdelijk
4. tijdelijk afgesloten

Wat is de bijwoordelijke bepaling:

Met deze auto wil ik rijden.

1. ik
2. wil rijden
3. auto
4. met deze auto

Wat is de bijwoordelijke bepaling/wat zijn de bijwoordelijke bepalingen in deze zin?

Ik heb alles aan mijn vriendin verteld.

1. aan mijn vriendin
2. ik
3. alles
4. er is in deze zin geen bijwoordelijke bepaling

Vandaag hebben we de bijwoordelijke bepaling behandeld.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

1. Vandaag
2. we
3. de bijwoordelijke bepaling
4. hebben behandeld

Wat is de bijwoordelijke bepaling/wat zijn de bijwoordelijke bepalingen in deze zin?

Ik heb mijn pyjama eigenlijk aan.

1. ik
2. heb
3. mijn pyjama
4. eigenlijk

Wat is of zijn de bijwoordelijke bepaling(en) in deze zin?
In Oekraïne is het nu oorlog.

1. In Oekraïne
2. is
3. oorlog
4. nu

Wat is de bijwoordelijke bepaling/wat zijn de bijwoordelijke bepalingen in deze zin?

Met deze auto wil ik rijden.

1. met deze auto
2. wil rijden
3. auto
4. ik

Wat hoort NIET bij de bijwoordelijke bepaling?

1. waar
2. wanneer
3. wie
4. waarom

Wat is de bijwoordelijke bepaling in de zin?
Ik zal het nooit meer doen.

1. nooit meer
2. ik
3. zal
4. doen

Hoe herken je een bijwoordelijke bepaling?

1. Het geeft informatie over tijd, plaats, reden, wijze of doel.
2. Het geeft informatie over het lijdend voorwerp.
3. Het geeft informatie over het naamwoordelijk gezegde.
4. Het geeft informatie over het onderwerp.

Heeft een zin altijd een bijwoordelijke bepaling (BWB)?

1. ja
2. nee

Het meewerkend voorwerp is mij volstrekt duidelijk!

1. Eens
2. Oneens

De bijwoordelijke bepaling is me duidelijk!

1. Ja!!
2. Nee..