Paragraaf 3.2 Sociale ontwikkeling

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

3.2 sociale ontwikkeling

H3 Brazilië

Domein Gebieden

H5

Lesdoel

Aan het eind kan je:

• Je kent de sociaalgeografische gebiedskenmerken van Brazilië.
  
• Je weet dat Brazilië een hoge verstedelijkingsgraad heeft en dat het proces van de verstedelijking tot problemen leidt (favela’s, vervuiling, gebrekkige infrastructuur).
  
• Je kunt op basis van sociaalgeografische gebiedskenmerken verschillende Braziliaanse regio’s aanwijzen en de verschillen tussen deze beschrijven en verklaren.
  
• Je kunt het verstedelijkingsproces in Brazilië op verschillende schaal beschrijven en vanuit verschillende dimensies analyseren.

Lees paragraaf 3.2

09:53

Politiek centrum

Economisch centrum

Cultureel centrum

Rio de Janeiro

Sao Paolo

Brasilia

Demografie

Wat bedoelen we ook alweer met demografie?

Wat bedoelen we ook alweer met 'Natuurlijke bevolkingsgroei'?

Demografie

1. Op welke manieren groeit een bevolking?
   

• Natuurlijk en sociaal

1. Welke algemene regel verklaart het dalende geboortecijfer?
   

• Hoe meer de welvaart stijgt, hoe lager het geboortecijfer. 
  

1. Wat is gezinsplanning?
   

• Aantal kinderen en moment van geboorte plannen. 
  

1. Welke twee demografische ontwikkeling zijn zichtbaar in 2020?
   

• Vergrijzing en ontgroening. 
  

Bekijk bron 8 (blz 84)
hoe kan het dat Brazilië ondanks een daling van het geboortecijfer, nog steeds een grote natuurlijke bevolkingsgroei heeft? Leg uit mbv bron 8

Bevolkingsgroei in Brazilië

Bekijk het filmpje: 

noteer de redenen voor de veranderingen in de vorm van het bevolkingsdiagram in Brazilië

https:

Verbind de bevolkingsdiagrammen met de plek in het Demografische Transitiemodel

Verstedelijking

Bevolkingsdichtheid

Bron: GB55

Stedelijke bevolking

Hoe zal de verstedelijkingsgraad en het verstedelijkingstempo van Brazilië zijn?

Wat is het verschil tussen verstedelijkingstempo en verstedelijkingsgraad

Geef het verband tussen verstedelijking en welvaart: hoe hoger de verstedelijkingsgraad,

02:01

Hoeveel procent van de mensen in Rio woont in een favela?

1. 5%
2. 15%
3. 25%
4. 35%

05:17

De presentator reist via een kabelbaan over de favelas. Waarom verloopt het OV via kabelbanen? Geef een geofysische / ruimtelijke reden.

Sociale ongelijkheid

• Sociale segregatie: De hoogste inkomensklasse woont in gated communities / ommuurde woonwijken

Lorenzcurve

Wat kun je in een Lorenzecurve aflezen?

• Hoe de welvaart in een land over de bevolking verdeeld is. 

Wat zegt deze Lorenzcurve over Brazilië?

Wat zegt de Lorenzcurve
over de inkomensverdeling
in Brazilië?

1. Inkomensverschillen zijn kleiner geworden, maar nog niet gelijk.
2. In het verleden waren inkomens volledig gelijk verdeeld
3. Inkomensverschillen zijn groter geworden.
4. Er is een sterke rijke elite ontwikkeld.

Sociale ongelijkheid

In stad en op platteland.

Wie zijn de elite?

• Mestiezen (Europese voorouders)
• Grootgrondbezitters

1. Etniciteit speelt een grote rol bij sociale ongelijkheid.
   

Hoewel de leefomstandigheden in veel favela's niet ideaal zijn, is de sociale cohesie vaak erg goed. Hoe kan dit?

Sociale ongelijkheid

In stad en op platteland.

Wie zijn de elite?

• Mestiezen (Europese voorouders)
• Grootgrondbezitters

1. Etniciteit speelt een grote rol bij sociale ongelijkheid.
   

Welvaart

Sociale

Afgenomen

Lorenzcurve

Eerlijke

Groter

Bekijk bron 8 blz 84 boek
Ik kom uit een gezin van negen kinderen

1. 1980
2. 2010
3. 2020

Bekijk bron 8 blz 84
Mijn kinderen zullen ongeveer 75 worden, deze levensverwachting is al jaren vrij constant

1. 1980
2. 2010
3. 2020

Bekijk bron 8 blz 84
Kinderen? Geen tijd, eerst carriere

1. 1980
2. 2010
3. 2020

Bekijk bron 8
Het sterftecijfer is gedaald tot z'n 6 promille

1. 1980
2. 2010
3. 2020

In Brazilië ligt de gemiddelde pensioenleeftijd rond de 55 jaar. Gepensioneerden ontvangen maandelijks een uitkering van de overheid. Waarom zal dit, gelet op bron 8, problemen gaan opleveren?

Maak hoofdvraag van paragraaf 3.2

blz 64 werkboek

Bespreken hoofdvraag 3.2

Hoofdvraag 3.2 A

Bekijk figuur 5

Benoem welk verschijnsel opdook op het gebied van huisvesting in grote steden als Rio de Janeiro en Sao Paulo, als gevolg van de grote migratiegolf in de periode 1950 - 1970. 

Noem ook vier problemen die dit verschijnsel anno 2020 altijd oplevert in grote steden.

Hoofdvraag 3.2 A

Het ontstaan van favela’s. 

Anno 2020 zijn dit nog steeds overbevolkte wijken, slecht ontsloten wijken, wijken met veel geweld/drugscriminaliteit, een grote informele sector, slechte voorzieningen en weinig overheidscontrole.

Hoofdvraag 3.2 B

In Amazonia is de verstedelijkingsgraaf nog laag, maar ligt het verstedelijkingstempo hoog. Verklaar dit.

Hoofdvraag 3.2 B

In het dunbevolkte gebied leven de meeste mensen nog in kleine plattelandsgemeenschappen (lage verstedelijkingsgraad). Door een groei aan economische activiteiten neemt de trek naar stad snel toe en zijn de migranten bijna allemaal afkomstig van het platteland, waardoor de verhouding stad-platteland flink verschuift.

Hoofdvraag 3.2 C

Tussen 2003 en 2014 maakt de economie een fantastische groei door, ontstegen 29 miljoen mensen de armoede en nam de omvang van de economische middenklasse met 60% toe.

Welke kanttekening kan dit bij al dit positivisme gemaakt worden wanneer je let op de Lorenzcurve?

Hoofdvraag 3.2 C

Ondanks de genoemde voorspoed is er in Brazilië nog altijd sprake van een grote sociale ongelijkheid.

Hoofdvraag 3.2 D

Wat is het verband tussen etniciteit, de Lorenzcurve van Brazilië en de favela's?

Hoofdvraag 3.2 D

Mensen met een donkere huidskleur hebben gemiddeld fors lagere inkomens dan blanke Brazilianen (etniciteit). Deze sociale ongelijkheid is terug te zien in de bolle Lorenzcurve en ook in de samenstelling van de inwoners van favela’s. Hier wonen hoofdzakelijk donkere/gekleurde mensen.

Hoofdvraag 3.2 E

Ook op demografisch gebied is er het een en ander veranderd. De natuurlijke bevolkingsgroei daalt en de gemiddelde gezinsgrootte in Brazilie is sinds 1970 alleen maar afgenomen.

Noem hiervoor vier oorzaken: elke oorzaak dient vanuit een andere dimensie bezien te zijn, ze deze erachter.

Hoofdvraag 3.2 E

stijging welvaart – economisch

hoger opgeleide ouders – sociaal

overheidsbeleid van gezinsplanning – politiek

veranderende opvatting over wat ideaal is/afname kerkelijke invloed – cultureel