LES 5: Hofcultuur - Renaissance: Muziek

Muziek in de Renaissance
1 / 20
next
Slide 1: Slide
Kunst algemeenMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 20 slides, with interactive quizzes, text slides and 3 videos.

Items in this lesson

Muziek in de Renaissance

Slide 1 - Slide

Aan het begin van de 15 eeuw is Rome
A
rijk en oppermachtig
B
in verval geraakt

Slide 2 - Quiz

Humanisten zien de Middeleeuwen als...
A
een bron van inspiratie
B
een periode die gauw vergeten moet worden
C
de bron van al het kwaad in de wereld
D
een en al gezelligheid

Slide 3 - Quiz

Neoplatonisme
A
onderzoekt de platonische liefde
B
zoekt de verbinding tussen het christendom en de klassieken
C
verwerpt de christelijke leer
D
onderzoekt de werken van Plato en Aristoteles

Slide 4 - Quiz

Streven naar schoonheid in de Renaissance door
A
wiskundige verhoudingen
B
symmetrie
C
op de natuur gebaseerde verhoudingen (gulden snede)
D
A, B en C

Slide 5 - Quiz

Kerkelijke muziek in de Middeleeuwen
Na het Gregoriaans: ontwikkeling van de meerstemmigheid:
  • parallel organum: meerstemmigheid waarbij de stemmen dezelfde kant op bewegen (vaak kwarten en kwinten - zie dia 15)
  • daarna: vrij organum en melismatisch organum 
Links: parallel organum

Rechts: melismatisch organum

Slide 6 - Slide

Muziek in de Renaissance: algemeen
  • Uitvinding drukpers - zéér belangrijk voor bladmuziek en daarmee de verspreiding van muziek
  • componist krijgt daardoor hoge status 
  • muziek ligt makkelijker in het gehoor dan Middeleeuwse muziek
  • overgang van kerktoonladders naar majeur/mineur-systeem
  • ontwikkeling van de instrumentale muziek
  • Er mag van muziek genoten worden (i.t.t. in de Middeleeuwen)

Slide 7 - Slide

Kenmerken kerkelijke Renaissancemuziek
  • meestal geschreven voor a capella-uitvoeringen
  • soms toevoeging van instrumenten
  • basis is de cantus firmus (vast gezang): vaak een Gregoriaanse melodie
  •  samenklanken vaker in tertsen en sexten dan in kwarten en kwinten         (dat laatste was gebruikelijk in de Middeleeuwen):

Slide 8 - Slide

Vormen / genres
1. De mis bestond uit 5 vaste gezangen:
-Kyrie
-Gloria
-Credo
-Sanctus/Benedictus
-Agnus dei

2. Het motet: meerstemmig door een  (mannen)koor, Latijn, multi-inzetbaar. Tekstuitbeelding wordt belangrijk. 

Slide 9 - Slide

Termen om te begrijpen
monodie - meerstemmigheid
a-capella - geinstrumenteerd
homofonie - polyfonie
Refreinen - coupletten

Slide 10 - Slide

Polyfonie - Homofonie🤔
The day after tomorrow

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Video

Franco-Vlaamse school (1450-1550)
  •  Verzamelnaam voor groep componisten uit Nederland/Vlaanderen/Frankrijk
  • 4-stemmig tot 6-stemmig polyfoon (slecht verstaanbaar dus)

Kenmerkende compositietechnieken:
- imitatie (een motief uit de ene stem wordt overgenomen door een andere). Vormen van imitatie zijn de canon, vergroting, verkleining, en de kreeftengang.
- doorimitatie (één motief/thema wordt lang achter elkaar in alle andere stemmen herhaald)
- gelijkwaardigheid van alle stemmen. Cantus firmus kan in alle stemmen verschijnen.
- polyfone delen worden met homofone delen afgewisseld
- stemparen

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Video

Bestudeer het schema hiernaast.

Beluister het fragment.

Maak de vragen op de volgende slide:
Tomas Luis de Victoria: Sanctus

Slide 15 - Slide

Welke muzikale aspecten / principes vallen je het meest op (1 uit elke kolom)? Licht je keuzes toe.

Slide 16 - Open question

Slide 17 - Video

Wereldlijke muziek
Madrigaal
-Meerstemmig lied in Italiaans 
-Vaak aan het hof gezongen
-vel ruimte voor experiment: tekstuitbeelding, ingewikkelde compositietechnieken, vreemde samenklanken
-couplet-refreinstructuur
-serieus

Chanson:
-in het Frans
-eenvoudiger dan madrigaal
-'hits' van de Renaissance!
-vaak luchtig

Bij beide vormen worden homofonie en polyfonie met elkaar afgewisseld.



Slide 18 - Slide

Instrumentale muziek
  •  Vaak dansmuziek, later ook zelfstandig uitgevoerd
  • In de ME vaak geïmproviseerd, nu vastgelegd (boekdrukkunst)
  • er mag van genoten worden!
  • instrumenten vaak in families (SATB) 
  • Klavecimbel (voorloper van de piano) en luit (voorloper gitaar) zijn populair

Slide 19 - Slide

Zelfstandig werken:

Huiswerk:
Eventueel nog: lezen en samenvatten: muziek in de Renaissance (boek blz. 37-40)
-maken vragenblok 4 (Hoofs vermaak) – blok 1 en 2

optioneel:
bekijk dit filmpje (aantekeningen maken = slim!):

Slide 20 - Slide