H4.2 De moord in Sarajevo

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Van oorlog naar oorlog

De moord in Sarajevo

Geschiedenis - Basis 2

Wat waren de vier indirecte oorzaken van de Eerste Wereldoorlog?

Een groot en machtig land willen worden.

Afspreken elkaar te helpen in een oorlog.

Trots zijn op je land.

Trots zijn op je leger en soldaten.

nationalisme

militairisme

imperialisme

bondgenootschap

Startvraag met herhaling in schema van de vorige les. 

- leerlingen moeten hier de directe en indirecte oorzaken kunnen onderscheiden

Noem de vier indirecte oorzaken van de Eerste Wereldoorlog.

Nog een keer een herhaling/startvraag over de indirecte oorzaken van de Eerste Wereldoorlog.

Uitleg

1. Imperialisme

2. Nationalisme

3. Militairisme

4. Bondgenootschappen

Welke drie landen hoorden bij het centrale bondgenootschap?

Startvraag met herhaling van het centrale bondgenootschap van de vorige les. 

Uitleg:

Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië, Ottomaanse Rijk.

Welke drie landen hoorden bij het geallieerde bondgenootschap?

Startvraag met herhaling van het geallieerde bondgenootschap.

Uitleg:

Engeland, Frankrijk en Rusland.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je de begrippen wereldoorlog en neutraal. (R)

...weet je dat de moord op Frans Ferdinand de aanleiding is voor de Eerste Wereldoorlog. (R)

...kan je vertellen waarom de Eerste Wereldoorlog gevaarlijker was dan vorige oorlogen. (T1)

...weet je dat Nederland neutraal bleef tijdens de Eerste Wereldoorlog. (R)

Leerdoelen voor deze les. 

Aanleiding Eerste Wereldoorlog

Dat er een oorlog ging komen was rond 1914 wel duidelijk. Maar wanneer...

Uitleg oorzaak/gevolg vaardigheid.

- directe oorzaak koppelen aan aanleiding. 

- verduidelijking dat een oorlog aanstaande is.

Bende van de zwarte hand

Bosnië was in 1914 een deel van Oostenrijk-Hongarije, maar niet iedereen was daar blij mee. 

De 'Bende van de Zwarte Hand' was een groep nationalisten die bij Servië willen horen. 

Uitleg dat Servische nationalisten een 'bende' op hadden gericht. (Achtergrondinformatie die niet in de methode genoemd wordt.)

Bezoek aan Sarajevo

In 1914 brengt de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije (Frans Ferdinand) en zijn vrouw (Sophie) een bezoek aan Sarajevo.

Bron: Foto van Frans Ferdinand en zijn familie. 

Verduidelijking van achtergrondinformatie die niet in het boek staat.

- noemen Frans-Ferdinand, zijn vrouw Sophie.

Bron: Route die Frans Ferdinand en zijn vrouw hebben afgelegd in Sarajevo. De aanslag op hun leven. Animatie.

Uitleg hoe de stoet de route reed.

- belangrijke punten verduidelijken.

Laat hier eventueel verschillende fragmenten zien:

1. begin vanaf 1:13-3:28 minuten

Laat hier eventueel verschillende fragmenten zien:

1. begin vanaf 1:13-3:28 minuten

19:32

Wie werd hier vermoord?

1. De kroonprins van Duitsland
2. De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije
3. De kroonprins van Nederland
4. De kroonprins van Italië

CVB vraag van leerdoel 2.

19:36

Wat was het gevolg van deze gebeurtenis?

1. Wat is een gevolg?
2. De Tweede Wereldoorlog
3. De Eerste Wereldoorlog
4. Dat de bondgenootschappen elkaar de oorlog verklaarden.

CVB vraag van leerdoel 2.

Bron: Hier zie je Frans Ferdinand (rechts) en zijn vrouw Sophie (links) opgebaard na hun moordaanslag. Foto uit 1914.

Extra verduidelijking van leerdoel 2.

- Leerlingen kunnen deze thuis bekijken.

Een kettingreactie...

De moordaanslag was de aanleiding van de Eerste Wereldoorlog.

aanslag > Oostenrijk-Hongarije stuurt militairen naar Servië > Rusland komt Servië helpen > Duitsland komt Oostenrijk-Hongarije helpen > overige bondgenoten mengen zich in de strijd... = iedereen doet mee met de oorlog!!!

Op 1 augustus 1914 begon de 'Grote Oorlog' waar vele landen jarenlang op hadden gewacht.

Uitleg van leerdoel 3. 

> aantekening die leerlingen over moeten nemen in het schrift. 

Op welke datum brak de Eerste Wereldoorlog uit?

1. 11 november 1918
2. 11 november 1914
3. 1 augustus 1918
4. 1 augustus 1914

CVB vraag leerdoel 2 en 3. 

Hoe gingen soldaten deze 'Grote Oorlog' in?

😒🙁😐🙂😃

Inschattingsvraag over hoe de soldaten deze oorlog ingingen. 

- uitkomst bespreken aan de hand van strip (van nul tot nu, deel 3 blz. 28-29)

Waardoor ontstond er een kettingreactie?

1. Doordat iedereen Servië wilde helpen.
2. Doordat Frans Ferdinand en zijn vrouw daartoe opriepen.
3. Doordat de bondgenootschappen in werking traden.
4. Doordat Nederland neutraal wilde blijven.

CVB vraag leerdoel 2.

Wat was de aanleiding van de Eerste Wereldoorlog?

1. De moord in Sarajevo op Frans Ferdinand en zijn vrouw.
2. Iedereen was super trots op zijn land en wilde dat laten zien.
3. Iedereen wilde laten zien hoe groot en sterk zijn leger was.
4. De moord in Berlijn op keizer Wilhelm II en zijn vrouw.

CVB vraag leerdoel 2.

Bron: Duitse soldaten gaan enthousiast naar het front. Foto uit 1914.

Interpretatie van bronnen.

- Wat voor mannen zien we hier?

- Waar gaan zij naartoe?

- Wat is hun emotie (vrolijk/boos/etc.)

Extra uitleg die leerlingen thuis kunnen bekijken.

Een wereldoorlog

Deze 'Grote Oorlog' werd steeds groter. Zo groot dat er in de koloniën ook gevochten werd. Als bijna alle landen op de wereld met elkaar in oorlog zijn, noemen we dat een wereldoorlog. 

In 1914 zouden er nog vier verschrikkelijke jaren volgen, waarin meer dan 10.000.000 doden zouden vallen.

wereldoorlog

Grote oorlog tussen veel landen, waarbij in verschillende werelddelen wordt gevochten.

Uitleg van het begrip van leerdoel 1.

> aantekening van het begrip.

En Nederland?

Nederland had zich niet aangesloten bij een bondgenootschap. De regering wilde neutraal blijven. 

Toch had Nederland veel last van de oorlog: 

• handel kwam stil te liggen
• vluchtelingen vanuit België

neutraal

Geen partij kiezen in een ruzie of oorlog.

Uitleg van leerdoel 1. 

> aantekening van het begrip.

Begrippen uit deze les

• Wereldoorlog
• Neutraal

Overzicht van leerdoel 1.

Een grote oorlog tussen veel landen waarbij in verschillende werelddelen wordt gevochten, noemen we ...

1. Een wapenstilstand.
2. Een bondgenootschap.
3. Een neutraal land.
4. Een wereldoorlog.

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

Als een land geen partij kiest in een ruzie of oorlog, noemen we dat land ...

1. neutraal
2. militaristisch
3. nationalistisch
4. bondgenoot

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

Jaartallen uit deze les

• 1914: Frans Ferdinand brengt een bezoek aan Sarajevo
• 1 augustus 1914: de Eerste Wereldoorlog breekt uit.

Jaartallen die op de eigen tijdlijn geschreven moet worden.

> aantekening van tijdlijn in het schrift. 

Personen uit deze les

• Frans Ferdinand
• Sophie
• Keizer Wilhelm II

Herhaling van personen die tijdens de les zijn behandeld. 

Was Nederland neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog?

1. Ja, want ze hadden zich niet aangesloten bij een bondgenootschap.
2. Nee, er werd ook in Nederland volop gevochten.

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

Wat is een nadeel van neutraal blijven?

1. Er komen veel vluchtelingen naar jouw land.
2. De handel met andere landen komt stil te liggen.
3. Er is een tekort aan voedsel en brandstof.
4. Al deze antwoorden zijn goed.

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

Wat was de aanleiding van de Eerste Wereldoorlog?

1. De moord op keizer Wilhelm II
2. De moord op Frans Ferdinand en zijn vrouw.
3. De moord op tsaar Nicolaas II
4. De moord op koningin Wilhelmina

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

De soldaten dachten dat ze met kerstmis 1914 weer thuis zouden zijn, omdat ...

1. het dan vrede zou zijn.
2. het geen grote oorlog zou worden.
3. het dan te koud zou zijn om te vechten.
4. zij de oorlog gewonnen hadden.

CVB vraag die leerlingen thuis nog een keer kunnen oefenen.

Wat waren de vier indirecte oorzaken van de Eerste Wereldoorlog?

Een groot en machtig land willen worden.

Afspreken elkaar te helpen in een oorlog.

Trots zijn op je land.

Trots zijn op je leger en soldaten.

aanleiding

nationalisme

militairisme

imperialisme

bondgenootschap

moord Frans Ferdinand

CVB vraag die leerlingen aan het eind van de les nog een keer oefenen.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Algemene vraag wat de leerling heeft geleerd in de les. 

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.

Algemene vraag om inzicht te krijgen in hiaten/misvattingen.