9.1: Eerste Wereldoorlog - oorzaken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.1: Eerste Wereldoorlog - oorzaken

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog waren

Modern imperialisme

Modern imperialisme: gebieden in andere werelddelen veroveren om economische redenen en omdat dit macht en aanzien oplevert.

Modern imperliasime

Het hebben van koloniën was voor de Europese landen erg belangrijk

Uit de koloniën haalden zij hun grondstof voor de industrie (e.g. ijzererts, rubber, hout, etc.)

Veel producten die van de grondstoffen werden gemaakt, werden weer in de koloniën verkocht (afzetmarkt)

Aanzien: met veel koloniën had je een wereldrijk

Ieder Europees land wilde heersen over zoveel mogelijk gebieden in andere werelddelen, zoals Afrika en Azië

Europese koloniën rond 1900

Frans-Duitse oorlog (1870-1871)

Voor 1870: Duitsland bestaat uit tientallen kleine staten (samenwerking, geen eenheid)

1870: oorlog tussen Frankrijk en de Duitse staten onder leiding van Pruisen

Frans-Duitse oorlog

Frankrijk verloor de oorlog en moest het gebied ELzas-Lotharingen afstaan

Frankrijk voelde zich vernedert en wilde wraak

1871: de Duitse staten gaan samen verder als het Duitse Keizerrijk

Nationalisme

Nationalisme: trots op je eigen land, volk en cultuur

1900: Duitsers, Engelsen, Russen, etc. - trots op eigen land

Nationalisme

Dit nationalisme zorgde voor spanningen tussen landen:

• De oude grootmachten Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland kregen concurrentie van Duitsland
• Duitsland industrialiseerde snel en bouwde een sterk leger op
• De macht binnen Europa moest opnieuw verdeeld worden

Kleine volken, zoals op de Balkan, gingen verlangen naar een eigen land en waren ontevreden met hun situatie

Militarisme

Met een groot en goed bewapend leger, dat over de sterkste en nieuwste wapens beschikte, kon je je land macht en aanzien geven

Door de industrialisatie konden snel heel veel wapens worden geproduceerd

Er ontstond een wapenwedloop tussen de Europese landen, met name tussen Groot-Brittannië en Duitsland

De meeste mensen waren trots op hun leger. Door dit militarisme zagen ze oorlog niet als iets slechts, maar een goede manier om de macht van een land te laten zien

Bondgenootschappen

• De regeringen van de Europese landen begrepen dat je samen sterker staat dan alleen
• Daarom sloten veel landen zich aan bij een bondgenootschap
  
• 
  
• De leden van een bondgenootschap spraken af dat ze elkaar zouden helpen als een van hen werd aangevallen
  
• 
  
• In 1914 was Europa op die manier verdeeld in twee grote bondgenootschappen

Bondgenootschappen

De bondgenootschappen krijgen verschillende namen tijdens de oorlog, maar hier wordt hetzelfde mee bedoelt.

Tijdens de oorlog veranderen landen van bondgenootschap. Een voorbeeld is Italië (eerst centralen, daarna neutraal/geallieerden)

George V

GB

Nicholas II

Rusland

Franz-Ferdinand (1863-1914)

Franz-Ferdinand was de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije, een groot land in het midden van Europa

Op 28 juni 1914 werden Franz-Ferdinand en Sophie in Sarajevo vermoord door een Serviër.

Deze moord was de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog

Druppel die de emmer deed overlopen

Gavrilo Princip (1894-1918)

Oostenrijk-Hongarije had Bosnië sinds 1878 bezet

In Bosnië woonden ook veel Serviërs.

Servische nationalisten vonden dat Bosnië niet bij Oostenrijk-Hongarije hoorde, maar bij buurland Servië

Gavrilo Princip was een van deze Servische nationalisten

Gavrilo Princip

Princip sloot zich aan bij een terroristische groep: De Zwarte Hand

Hij vermoorde Franz-Ferdinand en Sophie uit naam van De Zwarte Hand

Princip werd opgepakt en stierf in 1918, vlak voor het einde van de Eerste Wereldoorlog

De aanslag op Franz-Ferdinand

25 juni 1914: Frans-Ferdinand en Sophie brachten een officieel bezoek aan Bosnië en Herzegovina

Het bezoekprogramma van Franz-Ferdinand was bekend en langs de route stonden velen mensen

De aanslag op Franz-Ferdinand

28 juni 1914: in Sarajevo gingen Franz-Ferdinand en Sophie op bezoek bij de troepen

Er wordt een bomaanslag gepleegd op de auto van Franz-Ferdinand en Sophie. Deze mislukt.

De tour gaat gewoon door

De aanslag op Franz-Ferdinand

De chauffeur raakt de weg kwijt en wanneer hij de auto wil keren schiet Gavrilo (die daar toevallig was) Franz-Ferdinand en Sophie dood.

Gavrilo probeert zelfmoord te plegen, maar dit mislukt en hij wordt opgepakt.

Hij is te jong voor de doodstaf (nog geen 21) en wordt veroordeeld tot 20 jaar celstraf.

Arrestatie Princip

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

1. Modern imperialisme: op jacht naar koloniën binnen en buiten Europa

2. Frans-Duitse oorlog (1870-1871)

3. Wapenwedloop

Oorzaken Eerste Wereldoorlog

4. Nationalisme

5.  Bondgenootschappen

6. Aanslag op Franz-Ferdinand - de druppel die de emmer deed overlopen (directe aanleiding)