Thema 4 evolutie en ordening laatste les

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Ordening en evolutie

Bas 2 De evolutietheorie

Leerdoelen:

• de definitie van evolutie kennen
• de drie onderdelen van de evolutietheorie kennen

De evolutietheorie is vanaf de 18e eeuw ontwikkeld door Charles Darwin. 

De theorie is niet te bewijzen. Er zijn wel veel feiten de de theorie ondersteunen. 

De feiten zijn de argumenten voor de evolutietheorie. 

De evolutietheorie gaat uit van:

- variatie in genotypen 

- natuurlijke selectie

- het ontstaan van nieuwe soorten

Variatie in genotypen

Dit komt door geslachtelijke voortplanting en mutaties.

Hierdoor veranderen genotypen en dus ook fenotypen.

Natuurlijke selectie

Een organisme dat lang genoeg leeft om zich voort te planten, kan de genen ook doorgeven. 

Het is belangrijk om te bepalen welk fenotype het meeste kans heeft om lang genoeg te leven

Nieuwe soorten

Binnen een soort planten organismen zich onderling voort. 

Als organismen onderling niet meer voortplanten, worden zij verschillende soorten.

Ook als organismen door bijv een berg geïsoleerd zijn, worden zij verschillende soorten.

Bas 3 Argumenten voor evolutie

Leerdoelen:

• de vier argumenten voor evolutie kennen
• elk argument herkennen

• Fossielen
• Rudimentaire organen
• Overeenkomsten
  

-cellen en stoffen

-Bouw

Bas 4 Ontwikkeling van leven op aarde

Leerdoelen:

• de geologische tijdschaal kunnen aflezen
• weten welke levensvormen als eerste kwamen en welke hierna kwamen
• Evolutionaire stambomen kunnen aflezen

Geologische tijdschaal

Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen of verdwijnen

1. juist
2. onjuist

een populatie

1. een groep individuen van de zelfde soort
2. een groep individuen in een bepaald gebied
3. een speciaal ras
4. een groep mensen in een stad

verandering van het genotype kan ontstaan door

1. meiose
2. mitose
3. mutatie
4. celverandering

op welke wijze blijft een soort goed aangepast aan het milieu?

1. door goed te eten
2. door zich niet te laten opjagen
3. door natuurlijke selectie
4. door mutatie

een goede aanpassing aan het milieu is

1. een schutkleur
2. aangepaste eetgewoonten

een soort is geëvolueerd als

1. mutaties van de soort blijven voortbestaan
2. een soort zich goed kan voortplanten

GEEN argument voor de evolutie theorie is

1. de fossiel
2. rudimentaire organen
3. overeenkomst in DNA
4. verandering van klimaat

eenvoorbeeld van een rudimentair orgaan is

1. de nekwervel
2. de blinde darm
3. de alvleesklier
4. de lever

bij de geologische tijdschaal worden tijdperken verdeeld in

1. jaarlagen
2. getijden
3. perioden
4. gesteentes

de aarde bestaat circa

1. 5 miljoen jaar
2. 4,6 miljoen jaar
3. 3,6 miljard jaar
4. 4,6 miljard jaar

de eerste levensvormen op aarde ontstonden

1. 3,8 miljard jaar geleden
2. 3,8 miljoen jaar geleden
3. 4,6 miljoen jaar geleden
4. 4,6 miljard jaar geleden

de eerste levensvormen

1. waren 1 cellig, hadden geen celkern, leefden in water
2. waren meercellig, leefden op land
3. waren 1 cellig, geen celkern, leefden op land
4. waren meercellig leefden in het water

In welke periode ontstonden er opeens veel soorten

1. precambrium
2. devoon
3. cambrium
4. krijt

in welke periode kwamen de eerste dieren en planten aan land?

1. devoon
2. cambrium
3. perm
4. carboon

tijdens welke periode leefden er dinosaurussen op aarde?

1. devoon
2. jura
3. trias
4. krijt

Wie heeft de evolutie van mens en dier ontdekt?

1. Columbus
2. Darwin
3. Marco Polo
4. Einstein

Ordenen in de biologie

In de biologie doen we ook aan ordenen. 

We doen dit niet alleen met dieren maar ook met bacterien, schimmels en planten

Leerdoel 4.2.2

Je kunt de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Bacteriën en schimmel

Meer details!

bacteriën en schimmels

Bacteriën	schimmels
celdeling	eencellig: celdeling meercellig: sporen
kan elk halfuur	om de 2 uur
	sporen inwendig/uitwendig

Bacteriën en schimmels | Voortplanting

 Er leven ook veel bacteriën in en op je lichaam.  Het zijn 'goede' bacteriën: ze zijn onmisbaar voor je gezondheid. 

-Voor de darmbacteriën bij het verteren van je voedsel. 

-Op je huid zitten zo'n acht miljoen bacteriën die meehelpen met de bescherming tegen schadelijke bacteriën van buiten.

Nuttige bacteriën

- Voedsel verteren in de darm

- Bescherming van de huid

- Afval opruimen

- Voedsel maken

Schadelijke bacteriën

- Voedsel bederven

- Ziektes

gist

Gist is een eencellige schimmel.

Celdeling/Knopvorming

er groeit een knop aan de gistcel en hieruit groeit een nieuwe gistcel

Bereiding van voedsel

• gist in brood
• Franse schimmelkaas
• bier
• wijn

bacteriële infectie: 

krentebaard, longontsteking

schimmelinfectie: zwemmerseczeem, kalknagels

ziekteverwekkers

Schadelijke bacteriën

       Bacteriële infectie

Antibiotica = tegen leven (van bacteriën)

longontsteking

blaasontsteking

Zonder gist

Met gist

nuttige schimmels: gist 

Wieren (of algen)

Stam: Wieren en Algen

Kenmerken van wieren:

   geen  wortels

   geen stengel

   geen bladeren

   geen bloemen

Voortplanting door:
deling (bij algen)

ééncellige wieren door deling

meercellige wieren door sporen

Rijken → Stammen → Klassen

Indelen van het plantenrijk

Bij de indeling van planten kijken biologen naar verschillende kenmerken, zoals het soort bladgroenkorrels, de bouw van de plant en de manier van voortplanten. 

Ze ordenen planten in acht stammen. 

Het plantenrijk

Indeling Plantenrijk

Plantenrijk:

• Wieren/mossen
  Geen wortels, stengels en bladeren
• sporenplanten
  Voortplanting door sporen 
• Zaadplanten
  Voortplanting door zaden

Dierenrijk

Dierenrijk

 Geleedpotigen

Rijk: dieren

Stam: geleedpotigen

Klassen: 

• kreeftachtigen
• insecten
• veelpotigen
• spinachtigen

Geleedpotigen

Domein: eukaryoten

Rijk: dieren

Stam: geleedpotigen

Klasse: insecten, spinnen, 

kreeftachtigen en duizendpoten.

Gewervelde dieren

Gewerveldedieren zijn dieren met een wervelkolom (ruggengraat)

Tot welke stam van het plantenrijk hoort deze plant?

1. Naaktzadigen
2. Bedektzadigen
3. bomen
4. landplanten

Welke stam van het plantenrijk is hier afgebeeld?

1. Wieren
2. Mossen
3. Vaatplanten

Paddenstoelen horen bij het plantenrijk

1. Juist
2. Onjuist

Wat is GEEN stam van het plantenrijk?

1. Mossen
2. Paardenstaarten
3. Bomen
4. Varens

Wat is geen afdeling van het dierenrijk?

1. Geleedpotigen
2. Wormen
3. Sponzen
4. Slakken

Je ziet hier van het dierenrijk een...

1. Holtedier
2. Een-cellige
3. Stekelhuidige
4. Spons

hoeveel dierenrijken zijn er?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Tot welke stam in het dierenrijk behoort de mens?

1. gewervelden
2. geleedpotigen
3. zoogdieren
4. reptielen

Je ziet hier van het dierenrijk een...

1. Zoogdier
2. Vis
3. Vogel
4. Reptiel

Je ziet hier van het dierenrijk een...

1. Amfibie
2. Vis
3. Vogel
4. Reptiel