Nederland als industriële samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Industrialisatie 

Fabrieken en kolonies 

Nederland in negentiende eeuw

Begin industrialisatie

• Industrialisatie begon in Groot Brittannië
• Door de industrialisatie maakten de Britten veel exportproducten (producten voor andere landen)
• Vanaf 1850/1870 komt de industrialisatie op gang in Nederland
  

Industrialisatie Nederland

• Begon in de textielnijverheid
• handel en landbouw waren in de 19e eeuw nog steeds belangrijker
• Vooral handel uit de kolonie
  

• Waarom later dan Engeland?
• minder grondstoffen
• handel deed het goed
  

Gevolgen van de industrialisatie

• Na 1870 komt in Nederland de industrialisatie op gang
• Arbeiders (meestal vroeger boeren en landarbeiders) trekken naar de stad: urbanisatie
• Steden groeien snel: er moeten snel woningen worden gemaakt/gevonden

De gevolgen van de industrialisatie in Nederland rond 1900

Vanaf 1870 sterke industrialisatie  van Nederland.

Gevolgen:

• Bevolkingsgroei
• economische groei en daardoor meer welvaart
• verslechtering van leef- en werkomstandigheden van arbeiders
• -->sociale kwestie
• Eerste belangrijke sociale wet
• -->kinderwetje van Van Houten

De industrialisatie van Nederland

• Nederland industrialeseert in de tweede helft van de negentiende eeuw, dus na ca. 1850. Vooral bij steden komen fabrieken. 
  
• In de fabrieken werden machines aangedreven door stoomkracht, waardoor er sneller en meer geproduceerd kon worden.
  Een machine kan tenslotte 24 uur per dag 'werken'

• Door de industrialisatie veranderde Nederland snel.
  

.

Vervoer en techniek

• Voor industrialisatie  heb je infrastructuur nodig
• ==> voor vervoer van groendstoffen en eindproducten
• Willem I investeerd veel in infrastructuur (koning koopman)
• Liet kanalen graven
• 1839: eerste trein tussen Amsterdam en Haarlem
• Vanaf 1900 eerste auto's in Nederland

==> vanaf 1860 komt industrialisatie van Nederland op gang

Vervoer en techniek

• Voor de industrie is een goede infrastructuur belangrijk.
• Grondstoffen en eindproducten worden dan snel vervoerd.
• Steenkool was onmisbaar maar niet in Nederland  te vinden.

Liberalisme

liber-vrij / liberte-vrijheid

Het liberalisme heeft als uitgangspunt zo veel mogelijk vrijheid van het individu zolang hij de vrijheid van anderen niet beperkt. Ook streeft het liberalisme naar een vrije markt waarin de overheid zich terughoudend opstelt. Ander speerpunt van het liberalisme is de scheiding van kerk en staat. Ook willen liberalen  een grondwet waarin ook de grondrechten van de burger staan.

de politieke stromingen

- Liberalen

- Socialisten

- Confessionelen

Liberalisme

Economische vrijheid: veel vrije handel, weinig regels

Persoonlijke vrijheid: Iedereen mag zijn eigen levenskeuzes maken

Socialisme

• Het socialisme wil betere arbeidsomstandigheden voor fabrieksarbeiders
• Iedereen gelijkwaardig
• Algemeen kiesrecht
• Regering moest meer doen om de arbeiders te helpen

Confessionalisme

latijn: confessie = geloofsbelijdenis

opkomst van de het confessionalisme in de 19e eeuw:

reactie op het liberalisme (tegen Volkssoevereiniteit) en tegen socialisme (tegen klassenstrijd)

gebaseerd op het christelijk geloof

Kinderwetje van Van Houten

• In 1874 wordt het Kinderwetje van Van Houten goedgekeurd. 
• Alleen in fabrieken kwam er een verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar.

Arbeidswet

In 1889 kwam er een Arbeidswet:

Fabrieken moesten geïnspecteerd worden om te kijken of ze zich aan de wet hielden.

Vrouwen kregen kortere werktijden, ze konden beter voor hun gezin gaan zorgen.

Leerplichtwet

In 1901 werd de Leerplichtwet ingevoerd.

Kinderen van 6 tot en met 12 moesten voortaan verplicht naar school.

Kiesrecht

1884: 2/3e van de mannen krijgt kiesrecht

1919: algemeen mannenkiesrecht en kiesrecht voor veel vrouwen

1928: volledig algemeen kiesrecht

Vrouwenemancipatie

• Kiesrecht
• Gelijke rechten mannen en     vrouwen
• Feministen
• 1917 algemeen kiesrecht mannen passief kiesrecht vrouwen
• 1919 vrouwen actief kiesrecht

Marshallplan

- Marshallplan beloofde economische en financiële hulp aan alle  Europese landen.

- hulp zou bijdragen aan vrede en rust in Europa

-Afzetmarkt in de Verenigde Staten. Europese landen konden met hun leningen Amrikaanse producten kopen: goed voor economie VS.

-Voorwaarde: Europese samen- 

werking

- VS wilde politieke invloed in Europa om zo het communisme tegen te houden

Welvaart in Nederland

• Marshallhulp: geld dat Europa krijgt na WOII van de Verenigde Staten om hun economie weer op te bouwen (de wederopbouw).
• Gevolgen: 

1. Lonen beginnen te stijgen. 
2.  Waardoor NL een consumptiemaatschappij wordt.
3. En kan er amerikanisering plaatsvinden. 

Gastarbeiders

Gastarbeiders jaren '60 en '70

Arbeidsmigranten (vroeger: gastarbeiders)

komen naar Nederland om hier tijdelijk te werken

In de jaren '60 en '70 van de 20e eeuw: Italianen en Spanjaarden,

Turken en Marokkanen

Multiculturele samenleving

• Vanaf 1950 kwamen voor het eerste grote groepen mensen van buiten Europa naar Nederland.
• Zo werd Nederland een multiculturele samenleving

Begin milieuproblemen

• Al vóór industrialisatie: slecht omgaan met milieu door manier van landbouw en nijverheid. 
• Veel slechter ná industrialisatie: lucht- en watervervuiling 
• Grondstoffen raken op
• Verstedelijking vervuilt
  

Meer aandacht voor milieuproblemen:

• Oprichting verschillende milieuorganisaties. 
• Milieudefensie en greenpeace.
• Doel: burgers en overheden overtuigen dat goed milieubeleid noodzakelijk is: 'liever minder economische groei dan het slecht gaat met het milieu'.

Maar wat vindt de politiek? 

• Komst milieubeleid (1980): maatregelen om het milieu te beschermen. 
• Onderdeel daarvan: 'duurzame ontwikkeling'.
• Energiebeleid: aanmoedigen zorgvuldig omgaan met energie