Hoofdstuk 4

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4

Nieuwe stoffen maken

• Chemische reactie
• De beginstoffen verdwijnen en er komen nieuwe reactieproducten voor in de plaats. 

• Faseverandering
• Een stof verandert alleen van fase, dit is omkeerbaar, dus GEEN chemische reactie

Hoofdstuk 4. Nieuwe stoffen maken

4.1 Stoffen veranderen

Ontleding

één beginstof --> twee of meer reactieproducten

Verbranding

brandstof + zuurstof --> verbrandingsproducten 

Hoofdstuk 4. Nieuwe stoffen maken

4.1 Stoffen veranderen

Voorbeeld

Bij de verbranding van methaan ontstaan de producten water en koolstofdioxide. 

Voorbeeld

Ammoniumnitraat is een grondstof voor kunstmest. Als je de stof verhit, ontstaat er bij een temperatuur van 170 graden Celcius salpeterzuur en ammoniak

Reactieverschijnselen

Reactieverschijnselen zijn verschijnselen die je kunt waarnemen bij een chemische reactie

Hoofdstuk 4. Nieuwe stoffen maken

4.1 Stoffen veranderen

7 reactieverschijnselen

Er zijn zeven reactieverschijnselen: 

1. Verandering van kleur;

2. Verandering van geur;

3. Verandering van smaak;

4. Warmte;

5. Rook;

6. Vlammen;

7. Licht.

Stoffen verhitten

Wat is de beginstof(fen)?

Wat is het

reactieproduct(en)?

Geef het reactieschema.

Hoofdstuk 4. Nieuwe stoffen maken

4.1 Stoffen veranderen

Organische stoffen

Organische stoffen zijn stoffen die sws uit koolstof en uit waterstof bestaan: C en H

Reactieschema:

Organische stof (s) --> koolstof (s) + water (l) + witte rook (g)

Hoofdstuk 4. Nieuwe stoffen maken

4.1 Stoffen veranderen

Moleculen en Atomen

- Opgebouwd uit moleculen.

- Elke stof eigen soort molecuul.

- Een molecuul is het kleinste deeltje van een stof die nog dezelfde stofeigenschappen heeft. 

- Een molecuul is opgebouwd uit: Atomen.  Dit zijn de kleinste bouwsteentjes in de natuur.

Elementen en verbindingen

Behalve over moleculen en atomen, spreken we ook vaak over elementen en verbindingen.

- Elementen zijn stoffen die bestaan uit 1 soort atoom.

- Verbindingen zijn stoffen die bestaan uit 2 of meer soorten atomen.

Samenvattend

Molecuul: Opgebouwd uit atomen.

Atomen: Kleinste bouwstenen in de natuur.

Element: Een atoom of molecuul opgebouwd uit 1 soort atoom.

Verbinding: Een molecuul die is opgebouwd uit meer dan 1 soort atoom.

Moleculaire stof: bestaat alleen uit niet-metalen 

Reactieschema

Een reactieschema is in woorden. 

Reactievergelijking

Een reactievergelijking is in formules. 

water(l)                waterstof(g) + zuurstof(g)

2H​2​​O(l)−2H​2​​(g)+O​2​​(g)

Samen oefenen

Keuzemoment

a.  Extra uitleg reactievergelijkingen

-> achterin plaatsnemen

 

b. Zelfstandig oefenen

c. Samenvatting maken par. 1, 2 en 3 hoofdstuk 4 

d. Test jezelf maken online par. 1, 2 en 3 hoofdstuk 4 

Ontleedbaar of niet-ontleedbaar?

Volgende les quizje

Ontleden doe je door...

• Thermolyse: Ontleden door warmte
• Elektrolyse: Ontleden door stroom
• Fotolyse: Ontleden door licht

filmpjes van de 3 reacties laten zien

Thermolyse

Ontleden door middel van warmte

De suiker ontleed zich in  koolstof en water(damp)

suiker (s) --> koolstof(s) + water (g)

,

Dynamiet

De werkzame stof in dynamiet is nitroglycerine, C3H5N3O9

Bij de ontleding van nitroglycerine ontstaan de stoffen: koolstofdioxide, waterdamp, stikstof en zuurstof. 

4 C3H5N3O9(l) →12 CO2(g) + 10 H2O(g) + 6 N2(g) + O2(g)

Toepassingen van Thermolyse

Van bauxiet naar aluminium 

Vanuit bauxiet wordt aluminiumoxide gewonnen. 

Dit aluminiumoxide wordt ontleed in aluminium en zuurstof. 

Elektrolyse

Ontleding door middel van elektriciteit

Bijvoorbeeld: het ontleden van water

2H₂O --> 2H₂ + O₂

Toepassingen van elektrolyse

Fotolyse

ontleden door middel van licht

zilverchloride (l) --> zilver (s) + chloor(g)

Aan de slag

a. Extra uitleg

-> achterin plaatsnemen

b. Zelfstandig oefenen

c. Samenvatting maken par. 1, 2, 3 en 4 hoofdstuk 4

d. Test jezelf maken online par. 1, 2, 3 en 4 hoofdstuk 4