§12.1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Planning periode 3

Deze les:

- Terugblik 12.1 eerste leerdoelen

- Uitleg overige leerdoelen 12.1

- Zelfstandig werken 

- Afsluiting les

Huiswerk vrijdag 7 februari

Maken + nakijken:  Hst 12.1 helemaal

Leren: begrippen

Evolutie theorie

Het komende hoofdstuk gaat over de evolutie. Eerst leer je waarop de evolutietheorie gebaseerd is, daarna kijken we naar het ontstaan van verschillende soorten waaronder ook het ontstaan van de mens. Vervolgens bespreken we de evolutie van ziekteverwekkers (dat gaat veel sneller dan het ontstaan van nieuwe soorten grotere dieren zoals je ziet met het corona virus). 

Dit hoofdstuk kan soms gevoelig liggen omdat volgens het geloof God alle organismen heeft geschapen. Ik wil vooraf benadrukken dat het geloof en evolutietheorie niet tegenovergesteld zijn maar prima samen kunnen. De evolutie theorie is in de wetenschap een verklaring voor het ontstaan van nieuwe soorten, niet het ontstaan van het leven zelf. Hier zijn in de wetenschap andere theorieën voor. Het is een theorie geen geloof. 

Boek: 144 - 160

Aan het einde van deze les heb je kennis genomen van deze doelen en kun je vertellen hoe je ze beheerst.

blz 145

Je hoeft deze jaartallen niet uit je hoofd te kennen.

Hiernaast zie je 2 afbeeldingen, 1 van een luiaard die nu nog leeft en het skelet van een reuze luiaard die uitgestoven is.

Leefde de reuze luiaard op de grond of in de bomen? Leg je antwoord uit.

Darwin bedacht de evolutietheorie. Waar gaat deze theorie over?

1. Ontstaan van de aarde.
2. Ontstaan van het leven.
3. Ontstaan van nieuwe soorten.

Stelling 1:

Giraffen met een langere nek kunnen makkelijker bladeren eten en overleven vaker.

Stelling 2:

Een boer kiest alleen de grootste en sappigste aardbeienplanten om verder mee te kweken.

Stelling 3:

Vlinders van een donkere kleur overleven beter in een roetachtige omgeving omdat ze minder opvallen.

Stelling 4:

Mensen fokken honden met een platte snuit omdat ze dat schattig vinden.

Stelling 5:

Vissen in een donker meer ontwikkelen na generaties een lichtere kleur.

Gaan de volgende stellingen over kunstmatige of natuurlijke selectie?

Leg uit waarom. Zet vervolgens de begrippen in eigen woorden neer. 

Verwerk de volgende begrippen erin.

beprippen

Fokken

Veredelen

kruisen

beste aangepast

Lees blz 147

Als je de gewenste eigenschappen bij organismen laat voortplanten krijg je uiteindelijk organismen met andere / betere eigenschappen. 

Dieren = kruisen 

Planten = veredelen 

Dit is een voorbeeld van kunstmatige selectie.

Lees het artikel hiernaast.

Wat is een mutatie? (zoek op in §11.5)

Lees het artikel hiernaast.

Leg uit dat de 2 verschillende katten wel bij de zelfde soort horen.

Weet je nog wat een soort is? Zoek op in hst 1 tl3.

Lees blz 150

Kijk naar de slakken in het plaatje. Er zijn bruine en gele slakken. Deze 2 kleuren noem je variatie in fenotype. Dit kan komen door omgeving (bijvoorbeeld veel/weinig eten) of door genen (bijvoorbeeld oogkleur). Deze laatste noem je genetische variatie. 

Doordat bepaalde variaties meer succesvol zijn (die planten zich voort) komen deze variaties uiteindelijk meer voor. Het gaat niet om de sterkste maar om de beste aangepaste eigenschap aan de omgeving.

"Survival of the fittest" wordt wel eens vertaald met "De sterkste overleefd". Leg uit dat dit niet juist is.

antwoord staat op de vorige slide

Bekijk de afbeelding hiernaast. De 2 hazen zijn dezelfde soort toch zien ze er heel anders uit.

Aan welke abiotische eigenschap zijn ze aangepast?

Bekijk de afbeelding hiernaast. Leg uit waarom de giraffe een lange nek heeft.

Boek: 144 - 160

Aan het einde van deze les heb je kennis genomen van deze doelen en kun je vertellen hoe je ze beheerst.

Lees blz 152 + 153

1: Er is variatie 

2: Deze variatie is erfelijk (genetische variatie)

3: Er vind natuurlijke selectie plaats door omgeving

4: De soorten zijn geïsoleerd

Dit proces duurt heel er lang (duizenden jaren).

Leg in eigen woorden uit waardoor er nieuwe soorten kunnen ontstaan. 

Welke 4 voorwaarden zijn er voor nodig?

Lees blz 155

Erfelijke variaties ontstaan doordat er mutaties plaatsvinden. Vaak worden deze mutaties niet opgemerkt omdat ze in lichaamscellen plaatsvinden (en hier heb je er heel veel van). Maar gebeurd het in een geslachtscel dan komt het uiteindelijk in de cellen van de kinderen terecht. Op deze manier kunnen er nieuwe variaties in fenotype ontstaan.

Leg uit dat een mutatie in 1 cel niet tot een variatie in het fenotype kan leiden.

Lees blz 158

1: Er is variatie in fenotype

2: Deze variatie is erfelijk (genetische variatie)

3: Er vind natuurlijke selectie plaats

Voor het veranderen van soorten hoeft er geen isolatie plaats te vinden. 

Door de verandering van omgeving sterven soorten uit.

Bekijk de afbeelding hiernaast. Tussen de voorouder en het moderne paard zit 59 000 000 jaar. 

Hoeveel generaties zijn dat als je er van uitgaat dat een paard na 5 jaar vruchtbaar is?

Bekijk de afbeelding. Leg uit door welke omstandigheid de benen van de paarden steeds langer werden.

0

Tekst

Huiswerk vrijdag 7 februari:

Maken + nakijken:  Hst 12.1

helemaal

Leren: begrippen

Hoe maak je huiswerk?

- Lees de tekst goed door.

- Maak de vragen.

- Kijk na, omcirkel je fouten.

- Snap je waar je fout vandaan komt? Helemaal goed.

- Snap je niet waar je fout vandaan komt? Vragen!!!

Boek: 144 - 160

Aan het einde van deze les heb je kennis genomen van deze doelen en kun je vertellen hoe je ze beheerst.

Examenvraag: