Blok 2 Milieuvervuiling, een nieuw probleem

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

Blok 2, deel 1

Milieuvervuiling, een nieuw probleem?

Planning

- Herhalen kennis blok 1

- Uitleg blok 2 deel 1

- Filmpjes kijken

- Opdrachten maken

Hoofdvraag: "Welke milieuvervuiling kwam vroeger voor?"

Leerdoelen

1. Je kan uitleggen waar mensen energie voor nodig hebben.
2. Je kan uitleggen hoe het kwam dat er rond 1500 bijna geen bos meer was in Nederland. 
3. Je kan uitleggen hoe sommige plassen in ons land zijn ontstaan door een tekort aan brandhout.

Let op: aan het einde van de les ga je deze drie vragen beantwoorden en in je boekje schrijven.

Milieuvervuiling

Herhaling blok 1

Wat verstaan we onder "milieu"? Kies:

1. alle natuur
2. alles wat in de grond zit
3. alles wat in de lucht zit
4. alles wat in het water zit

Wat betekent uitputting als milieuprobleem?

1. Dat een grondstof niet op kan raken
2. Dat je uitgeput, ofwel moe bent
3. Dat een grondstof op kan raken
4. Dat een grondstof, niet goed zijn werking doet

Noem een voorbeeld van een grondstof die uitgeput kan raken.

Welke soort brandstof raakt nooit op?

1. Aardolie
2. Hout
3. Steenkool
4. Aardgas

Het broeikaseffect heeft te maken met......

1. De opwarming van de aarde
2. Verduurzamen
3. Verdunning van de dampkring
4. Machines

Energie

- Middeleeuwen: Mensen gebruiken energie om te koken, zich warm te houden of producten te maken.​

- Ambachtslieden hadden energie nodig: eigen spierkracht of van paarden, watermolens, windmolens, hout.

Hout..... >>>>

Hout

- Rond het jaar 1000 bestond het grootste deel van Europa uit bos. 

Mensen kapten bomen:​

• hout voor energie​ 
• hout voor huizen en schepen
• om akkers aan te leggen​
  
• smelten van ijzererts

- Er werd te veel gekapt, dus stonden er straffen voor het stelen van hout

- In 1870 bestond NL nog maar uit 3% bos, nu is dat 10%

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

De huizen konden heel erg verschillen. Dat was afhankelijk van degene die het huis had laten bouwen. Hoe rijker deze was, des te duurder de materialen die gebruikt waren. 

Arme mensen gebruikten slechts hout en leem, rijken gebruikten graag steen. 

Vroeger bestond Nederland vooral uit Moeras. Moeras is natte grond die bestaat uit veen

Turf: brandstof uit het moeras

Veen: samengedrukte resten van planten. (nat)

Turf: gedroogd veen, prima brandstof. (droog)

Een oude kruiwagen met turf

Laagveen

West-Nederland:

Het veen ligt lager dan de zeespiegel. 

Als je al dat veen eruit haalt dan ontstaan er plassen.

Hoogveen

Oost-Nederland:

Het veen ligt hoger dan de zeespiegel.

De veenarbeiders graven kanalen, waardoor het moeras droger werd.

Veen is ontstaan door:

1. drooglegging van het moeras
2. een verhoging van de zeespiegel
3. het samenkomen van dode plantenresten onder water

Wat is turf?

1. Gedroogd veen
2. Nat veen

Vroeger maakte de mens veel gebruik van hout. Waarvoor gebruikte ze het hout allemaal? Noem één voorbeeld.

Hoeveel procent bos was er nog over in Nederland toen het heel slecht ging met de bossen?

1. 10%
2. 3%
3. 12%
4. 5%

Beantwoorden de leerdoelen blz. 28/29

1. Je kan uitleggen waar mensen energie voor nodig hebben.
   
2. Je kan uitleggen hoe het kwam dat er rond 1500 bijna geen bos meer was in Nederland.
   
3. Je kan uitleggen hoe sommige plassen in ons land zijn ontstaan door een tekort aan brandhout.

Opdrachten maken

Pak je werkboek op bladzijde 20-24.

Maak de volgende opdrachten:

2, 3, 5, 6, 7, 9

Welkom

Blok 2

Milieuvervuiling, een nieuw probleem? 

Planning

1. Herhaling vorige les

2. Lesdoelen

3. Uitleg (filmpjes kijken)

4. Aan de slag en toets opgeven

Wat is het verschil tussen veen en turf?

Lesdoelen

1. Je kan een voordeel en een nadeel noemen van het gebruik van steenkool.

2. Je kan uitleggen waardoor de Industriele Revolutie grote gevolgen had voor het milieu

In Engeland vonden ze een nieuwe soort brandstof > Steenkool

Nieuwe uitvindingen

1712: Newcomen vind een stoompomp uit

1764: James Watt vindt de stoommachine uit

Gevolg

Er ontstaan heel veel fabrieken

Mensen verhuizen van dorpen naar de stad

Grote verandering: Industriele revolutie . Niet meer werken met de hand maar machines doen het werk.

Leuk die nieuwe uitvindingen

Stoomachine, auto, veel meer gebruik van benzine en diesel, maar...

Slecht voor het milieu: luchtvervuiling, uitputting van fossiele brandstoffen en aantasting van de omgeving vanwege aanleg snelwegen

Aan de slag

Blok 2 maken: blz. 24 opdracht 11, 13, 14 en 17