6.1 Over zeeën en oceanen

Wat weten jullie over de Gouden Eeuw?
1 / 21
next
Slide 1: Mind map
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

This lesson contains 21 slides, with interactive quiz, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Wat weten jullie over de Gouden Eeuw?

Slide 1 - Mind map

6.1 Over zeeën en oceanen
Kenmerkende aspecten:
24: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

25: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie 

Slide 2 - Slide

Slide 3 - Slide

Oostzeehandel: Moeder der alle handel 
Iedereen kent de VOC en WIC. De verre reizen, exotische producten en slavenhandel spreken tot de verbeelding. Maar de Oostzeehandel was belangrijker dan de VOC en WIC voor de welvaartsgroei in de Republiek 
 Sterker nog: deze handel bracht Amsterdam de rijkdom die nodig was om de VOC te kunnen oprichten, schepen te kunnen bouwen en flinke winsten te kunnen maken. Hoe ging dit in zijn werk?

Slide 4 - Slide

Graantekort leidt tot bloeiende handel 
  • Graanbouw in Holland/Zeeland onmogelijk
  • Echter: landbouwspecialisatie wel mogelijk (voor handel en nijverheid) 
    hop, hennep, vlas, vlees, boter, kaas , eieren
  • Graan werd geïmporteerd uit het Oostzeegebied

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Slide

Oostzeehandel 
  • Oostzeegraan spotgoedkoop door feodaal stelsel.
  • Ook goedkoop hout voor scheepsbouw
  • 1530: 400 schepen per jaar (meer dan Engeland/Frankrijk samen) 
  • 1550-1560: Oostzeegraan voedt 650.000 mensen (totale bevolking +- 1.5 miljoen) 
  • Oostzeehandel = moedernegotie (moeder der alle handel) 

Slide 7 - Slide

Slide 8 - Slide

Voor veilige doorgang door Sont moest saluutschot gegeven worden + belasting betaald op basis dekbreedte
Hollanders losten dit op met het Fluitschip: een smal dek met breed ruim (400-500 ton) 

Slide 9 - Slide

Slide 10 - Video

Amsterdam: centrum van de handel 
  • Graan en hout uit Oostzee opgeslagen in Amsterdam wegens gunstige ligging aan rivieren
  • Ook Zuid-Europese producten naar noorden via Amsterdam
  • Amsterdam wordt stapelmarkt: wereldwijde producten tijdelijk opgeslagen in afwachting hogere prijzen
  • Amsterdam groeit uit tot centrum handelskapitalisme (handel met winstoogmerk) na herovering Antwerpen (1585) 

Slide 11 - Slide

Noord-Nederlandse kooplieden en zuidelijke immigranten investeren in handelscompagnieën 
Investeringen, risico's en winsten gedeeld --> voordeel? 

Slide 12 - Slide

Deze producten waren 'exotisch' en extreem duur (peperduur!)
  • Specerijen (kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, peper
  • Chinese en Japanse zijde en porselein 

Slide 13 - Slide

Cornelis de Houtman's 'Eerste Schipvaart' (1595-1597)
Cornelis ontmoet de vorst van Bantam (Java) 

Slide 14 - Slide

Concurrentie leidt tot VOC 
  • Door handelscompagnieën stijgen vraag en aanbod
  • Specerijen duurder in 'oosten', goedkoper in Europa
  • Staten-Generaal grijpt in!
  • 1602: alle handelscompagnieën samen in Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) 

Slide 15 - Slide

VOC krijgt handelsmonopolie 'in het Oosten' 

Slide 16 - Slide

Alleenrechten VOC 
  1. Alleenrecht op handel in Azië
  2. Verdragen sluiten
  3. Soldaten en ambtenaren in dienst nemen
  4. Forten en versterkte handelsposten bouwen
  5. Op eigen houtje oorlog voeren
  6. Kaperbrieven 

Het was mogelijk in oorlog te zijn met de VOC, maar niet met de Republiek (en omgekeerd!) 


Slide 17 - Slide

Succes VOC leidt tot WIC 

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Slide

West Indische Compagnie
Belangrijkste doelen:
1. Spanje dwarsbomen in Amerika
2. Koloniën stichten 

Belangrijkste inkomsten:
- Spaanse schepen kapen (Zilvervloot)
- Trans-Atlantische Slavenhandel
- Walvisjacht

WIC is nooit zo succesvol geweest als de VOC 

Slide 20 - Slide

Met de opbrengst kon de oorlog tegen Spanje een jaar lang bekostigd worden 

Slide 21 - Slide