Les 3: Zuivere stoffen en mengsels

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoe heet deze faseovergang?

1. smelten
2. stollen
3. verdampen
4. condenseren

H1 Stoffen en mengsels

Deze paragraaf:

• Terugblik 1.2 Fasen en fase-overgangen
• 1.3 Zuivere stoffen en mengsels
• Maken opgaves

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

1.2 Fasen en faseovergangen

START TERUGBLIK

Sleep de juiste fase naar het bijbehorende deeltjesmodel.

vast

vloeibaar

gas

Hoe heet deze faseovergang?

1. smelten
2. stollen
3. verdampen
4. condenseren

Hoe heet deze faseovergang?

1. smelten
2. stollen
3. verdampen
4. condenseren

Rijpen is de faseovergang van:

1. vloeibaar naar gasvormig
2. gasvormig naar vloeibaar
3. gasvormig naar vast
4. vloeibaar naar vast

Vervluchtigen is de faseovergang van:

1. vast naar gasvormig
2. gasvormig naar vloeibaar
3. vloeibaar naar gasvormig
4. vloeibaar naar vast

Sleep de juiste beschrijving naar het bijbehorende deeltjesmodel.

Je kunt de moleculen gemakkelijk samenpersen.

De moleculen trekken elkaar stevig aan.

De moleculen bewegen kriskras door elkaar heen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Wat is het smeltpunt van een stof?

1.2 Fasen en faseovergangen

Wat is het smeltpunt van een stof?

Wat is het kookpunt van een stof?

1.2 Fasen en faseovergangen

Zoek van de volgende stoffen op wat het kookpunt en wat het smeltpunt is, en geef aan wat voor soort stof het is:

Water                                 Azijn

IJzer                                    Alcohol

Stikstof                              Goud

Koolstofdioxide (CO₂)    Ammoniak

Koolstof                             Wolfraam

1.2 Fasen en faseovergangen

Geef van alle stoffen aan in welke fase de stof is, bij 90 graden Celsius:

Water                               Azijn

IJzer                                  Alcohol

Stikstof                            Goud

Koolstofdioxide (CO2) Ammoniak

Koolstof                          Wolfraam

1.2 Fasen en faseovergangen

EINDE TERUGBLIK

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

1.3 ZUIVERE STOFFEN EN MENGSELS

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Leerdoelen par. 1.3

Je kent het verschil tussen mengsels en zuivere stoffen.

Je kan verschillende mengsels en zuivere stoffen noemen.

Je kunt uitleggen hoe een smelttraject werkt.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Zuivere stoffen

In de scheikunde spreek je van een zuivere stof als hij maar uit een soort molecuul bestaat.

Zuivere stoffen

In de scheikunde spreek je van een zuivere stof als hij maar uit een soort molecuul bestaat.

Voorbeelden van zuivere stoffen:

• Thuis: soda, suiker, zout, goud.
• Laboratorium: gedestilleerd water, alcohol en aceton.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels

In de scheikunde spreek je van een mengsel als deze uit meerdere moleculen bestaat.

• Als je suiker door water mengt, lost de suiker op.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels

In de scheikunde spreek je van een mengsel als deze uit meerdere moleculen bestaat.

• Als je suiker door water mengt, lost de suiker op.
• De suiker lijkt verdwenen, maar is dat niet, ze zijn gemengd.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels

In de scheikunde spreek je van een mengsel als deze uit meerdere moleculen bestaat.

• Als je suiker door water mengt, lost de suiker op.
• De suiker lijkt verdwenen, maar is dat niet, ze zijn gemengd.
• De suikermoleculen en watermoleculen kun je niet zien omdat ze erg klein zijn.

+

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Aan de slag

Lees het eerste deel van de paragraaf over zuivere stoffen en mengsels goed door.

Maak een korte samenvatting hiervan.

Geef van beide begrippen een lijstje aan voorbeelden.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Zuivere stof of mengsel?

Het is vaak moeilijk te zien of een stof een zuivere stof of een mengsel is. Toch kun je dat makkelijk onderzoeken door een stof van fase te laten veranderen. 

• Tijdens dat proces meet je de temperatuur.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Zuivere stof of mengsel?

Het is vaak moeilijk te zien of een stof een zuivere stof of een mengsel is. Toch kun je dat makkelijk onderzoeken door een stof van fase te laten veranderen. 

• Tijdens dat proces meet je de temperatuur.

zuiver

mensgel

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Mengsel of zuiver?

Suiker   

Potlood (het grijze schrijfgedeelte)                                                    

Cola                                                            

Spa rood (bruisend water)

Kraanwater

Mineraalwater

Aspirine

Azijn

Diamant

Keukenzout

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Aan de slag!

Ga in je online boek Scheikunde naar Hoofdstuk 1, paragraaf 3.

Lees eerst de tekst van paragraaf 3 goed door.

Maak daarna de opgaves:

BB/KB: Opgaves 1 t/m 6

TL: Alle opgaves behalve 8

Maak opgave 7 op een blaadje/in een schrift.

1.3 Zuivere stoffen en mengsels

Soorten mengsels

Lucht bevast verschillende stoffen. Lucht is een mensgel van voornamelijk stikstofgas en zuurstofgas, maar ook uit waterdamp en koolstofdioxide.

Voorbeelden van mengels zijn:

• Thee, chocolademelk, frisdrank, mayonaise.

Je kunt drie soorten mengsels onderscheiden die vloeibaar zijn:

1. oplossingen
2. suspensies
3. emeulsies

1.4 Mengsels

Oplossingen

Een oplossing is een heldere, soms gekleurde vloeistof, waarin een of meerdere stoffen zijn opgelost.

De stof die je oplost kan vast, vloeibaar of gas zijn.

1.4 Mengsels

Oplossingen

Een oplossing is een heldere, soms gekleurde vloeistof, waarin een of meerdere stoffen zijn opgelost.

De stof die je oplost kan vast, vloeibaar of gas zijn.

• In frisdranken zit meestal de vaste stof suiker opgelost.

1.4 Mengsels

Oplossingen

Een oplossing is een heldere, soms gekleurde vloeistof, waarin een of meerdere stoffen zijn opgelost.

De stof die je oplost kan vast, vloeibaar of gas zijn.

• In frisdranken zit meestal de vaste stof suiker opgelost.
• In parfum zijn geurstoffen opgelost.
• In bier en wijn is de vloeistof alcohol opgelost.

1.4 Mengsels

Suspensies

Een suspensie is een troebel mengsel van een fijn verdeelde vaste stof die zweeft in een vloeistof.

• De korreltjes zijn fijn verdeeld, maar je kunt ze nog zien.
• Je kunt niet door een suspensie heen kijken.
• Meestal zakt de zwevende deeltjes na enige tijd naar beneden, dat noemen we bezinken.
• Suspensies moet je schudden voor gebruik.

1.4 Mengsels

Suspensies

Een suspensie is een troebel mengsel van een fijn verdeelde vaste stof die zweeft in een vloeistof.

• De korreltjes zijn fijn verdeeld, maar je kunt ze nog zien.
• Je kunt niet door een suspensie heen kijken.
• Meestal zakt de zwevende deeltjes na enige tijd naar beneden, dat noemen we bezinken.
• Suspensies moet je schudden voor gebruik.
• Voorbeelden zijn: chocolademelk, sinaasappelsap en verf.

1.4 Mengsels

Emulsies

Een emulsie is een troebel mengsel van vloeistoffen, waarbij druppeltjes van de ene vloeistof zweven in de andere.

• Olie en water zijn beide vloeistoffen.
• Olie lost niet op in water.
• Als je olie mengt met water, komen er kleine oliedruppeltjes fijn verdeeld in het water te zitten.

1.4 Mengsels

Emulsies

Een emulsie heeft de neiging om spontaan te ontmengen. Dan ontstaan er twee lagen. De vloeistof met de kleinste dichtheid bovenop.

• Mayonaise is een emulsie.
• In mayonaise zit een stof die het ontmengen tegengaat.
• Zo'n stof noemen we een emulgator.
• De emulgator in mayonaise is eigeel.
• Ook zeep werkt als een emulgator.
• Andere voorbeelden van emulsies zijn: melk, halvarine en reinigingscremes.

1.4 Mengsels

Oplosmiddel

Een oplosmiddel is een vloeistof waarin je andere stoffen kunt oplossen. Water is een goedkope en ongevaarlijke vloeistof, waarin je veel stoffen kunt oplossen.

• Water is niet voor alle stoffen een geschikt oplosmiddel.
• Vet en olie lossen niet op in water, dan moet je andere oplosmiddelen gebruiken.
• Bekende oplosmiddelen voor vet en olie zijn wasbenzine, terpentine, alcohol od aceton (nagellakremover).

1.4 Mengsels

Oplosmiddel

Een oplosmiddel is een vloeistof waarin je andere stoffen kunt oplossen. Water is een goedkope en ongevaarlijke vloeistof, waarin je veel stoffen kunt oplossen.

• Water is niet voor alle stoffen een geschikt oplosmiddel.
• Vet en olie lossen niet op in water, dan moet je andere oplosmiddelen gebruiken.
• Bekende oplosmiddelen voor vet en olie zijn wasbenzine, terpentine, alcohol of aceton (nagellakremover).

1.4 Mengsels

AAN DE SLAG en HUISWERK

• Lezen 1.4 Mengsels
• Maak de opgaves

1.3 Zuivere stoffen en mengsels