3.2 Langs de Limes

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij
3. Kom in de Lessonup! 
4. Ben je zover? Toppertje 
5. Google: Wat is de Limes?

Natuurlijke grenzen van het Romeinse Rijk?

Het Romeinse Rijk had natuurlijke grenzen, dat betekent dat het einde van het Romeinse Rijk niet altijd een muur was, maar vaak ook een berg of een rivier. 

Zo liep een natuurlijke grens ook door nederland, namelijk De Limes!

Wat gaan we doen vandaag?

1. Nakijken + herhaling 3.1
2. Leerdoelen
3. Start maken met 3.2 Langs de Limes.
4. Castra & Castellum
5. Germania Inferior
6. Legioen
7. Aan de slag!

Herhaling: Hoe wordt het Romeinse Koninkrijk bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. 2 consuls
4. Koning

Herhaling: Hoe wordt de Romeinse Republiek bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. 2 Consuls
4. Koning

Herhaling: Hoe wordt het Romeinse Keizerrijk bestuurd?

1. Dictator
2. Senaat
3. Keizer
4. Koning

Leerdoelen

Aan het eind van deze les ken je:

1. De begrippen: Limes & Germania Inferior.
2. Je kent het verschil tussen een Castra en een Castellum
3. En weet je hoe een Romeinse Legioen in elkaar zit.

3.2 Langs de Limes

Limes

De Limes was de noordgrens van het Romeinse Rijk, die langs de Rijn door Nederland liep. Het was bedoeld als militaire verdedigingslinie met forten en wachttorens.

Een groot rijk

• Het Romeinse Rijk had een natuurlijke grens. (?)
• Grens: rivier, berg, bos, zee en woestijn.
• Versterkte legerplaatsen en forten:
• Castellum: 500/600 & Castra: 5000/6000

• Limes - Versterkte noordgrens van het Romeinse rijk.
• Romeinen bouwden thermen en gewone huizen > steden: Utrecht & Nijmegen.

Latijns: Limes = grens

Romeinen in Nederland

• De Romeinen bezetten in de 1e eeuw NL.
• Germania Inferior - Romeinse  provincie waarin een deel van Nederland lag.
• Neder-Germanië - Het lager liggende deel van Germanië.

• Germanen: NL
• Galliërs: LIM, BE, FR
• Waarom weten we weinig van de Germanen?
• Door de Romeinen begint de historie!
• De Romeinen brengen ons het schrift.

Hoog Germanië

Laag Germanië

Romeinse legers

• Romeinse legioenen waren de soldatenlegers van het Romeinse Rijk. 
• Legioen - Ongeveer 5.000 tot 6.000 man.
• Verdeeld in cohorten > 500/600 man.
• Legioen: Castra - Cohort: Castellum.

• Helmen, harnassen, grote schilden en korte zwaarden (gladius). 
• Testudo (schildpadformatie), lineaire formatie of een wigformatie. 
• Legioenen bouwden wegen en forten.

Testudo (schildpadformatie)

Soldaten hielden hun schilden boven en voor zich als een dak en muur. Zo konden ze veilig naderen bij pijlenregen.

Testudo (schildpadformatie): soldaten hielden hun schilden boven en voor zich als een dak en muur. Zo konden ze veilig naderen bij pijlenregen.

Lineaire formatie: ze stonden in rijen, waarbij de voorste linies vochten en de achterste rustten, klaar om af te wisselen.

Wigformatie: gebruikt om door vijandelijke linies heen te breken, vooral door cavalerie.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les ken je:

1. De begrippen: Limes & Germania Inferior.
   
2. Je kent het verschil tussen een Castra en een Castellum
   
3. En weet je hoe een Romeinse Legioen in elkaar zit.

LD: Wat was de Limes?

1. Reeks forten om het rijk te beschermen aan de noord grens.
2. Een rang in het Romeinse leger.
3. De natuurlijke grenzen van het rijk.
4. Een soort van tweede kamer van de Romeinen.

LD: Wat is het verschil tussen een Castra en een Castellum?

LD: Leg uit waarom een Testudo (schildpadformatie) effectief was.

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: De begrippen: Limes & Germania Inferior.
LD2: Je kent het verschil tussen een Castra en een Castellum
LD3: En weet je hoe een Romeinse Legioen in elkaar zit.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 3.2 Langs de Limes

Opdracht: 1, 4, 5 & 6

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij
3. Kom in de LessonUp! 
4. Ben je zover? Toppertje 
5. Google: Slag om Teutoburgerwoud

Slag om Teutoburgerwoud

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling vorige les
2. Leerdoelen
3. Afmaken 3.2 Langs de Limes
4. Slag om Teutoburgerwoud
5. Romanisering
6. Romeins burgerrecht
7. Aan de slag!

Herhaling: Wat was de Limes?

1. Een soort van tweede kamer van de Romeinen
2. Een rang in het Romeinse leger
3. De natuurlijke grenzen van het rijk
4. Reeks forten om het rijk te beschermen aan de noord grens

Herhaling: Wat is het verschil tussen een Castra en een Castellum?

Herhaling: Maak de goede combinaties

Germanen

Galliërs

Nederland

België

Frankrijk

Limburg

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat er gebeurde tijdens de slag om Teutoburgerwoud.
   
2. Je kent het begrip Romanisering en kunt hier voorbeelden bij noemen.
3. En je weet waarom er een Bataafse opstand plaats vond.

Slag om Teutoburgerwoud

• Een veldslag waarin de Romeinen verloren wat plaats vond in het jaar 9 na Chr. 
• Leider Arminius versloeg 20.000 soldaten.
• Arminius was Germaan, maar opgeleid Romein en officier. Hij bleef trouw aan zijn eigen volk.
• Legioenen werden in de val gelokt. 
• Regen, modder en smalle paden > paniek!
• Keizer Augustus: 'Varus, Varus, geef me mijn legioenen terug!'
• Veroveren van Germanië stopt. 

Teutoburgerwoud

Standbeeld Arminius

In 1875 bouwde Duitsland een stand beeld voor de heldendaad van Arminius. 

Romanisering

• 400 jaar lang was de Limes de noordgrens.
• Bevolkingen namen veel gebruiken over van de Romeinen. (?)
• Architectuur, taal, geld en godsdienst.

• Romanisering - Overnemen van de Romeinse cultuur door andere volken. 
• Rijke mensen werden Romeins burger!
• Arme mensen bleven hetzelfde leven.
• Doel: Eenheid creëren!
• Romaniseren moest niet, als het maar geaccepteerd werd door de bevolking. 

Romeinse legerplaats Valkenburg

Schrijf 5 voorbeelden van Romanisering op in je schrift

Romeins burgerrecht

• Romeinse burgerrecht was een speciale status > meer rechten en bescherming.
• Minder belasting betalen.
• Mochten bestuurder worden.
• Meer rechten in een rechtszaak.

• Hoe kreeg je romeinse burgerrechten?
• Geboren worden binnen de Romeinse grenzen of kopen voor veel geld.

Paulus

Bijbeltekst - Handelingen 22

25 De soldaten bonden Paulus met riemen gestrekt vast voor de zweepslagen. Maar Paulus zei tegen de hoofdman die erbij stond: "Mag u zomaar, zonder rechtspraak, een Romein zweepslagen geven?" 

26 Toen de hoofdman dat hoorde, ging hij naar zijn commandant en vertelde hem wat Paulus had gezegd. Hij zei: "Wat gaat u doen? Die man is een Romein!" 

27 De commandant ging erheen en zei: "Zeg mij eens, ben jij een Romein?" 

28 Paulus zei: "Ja." De commandant antwoordde: "Ik heb het Romeinse burgerrecht voor veel geld gekocht." Paulus antwoordde: "Maar ík ben als Romein geboren."

22Tot hier luisterden de mensen naar hem. Maar toen begonnen ze te schreeuwen en te roepen: "Weg met zo iemand! Hij verdient het niet om te blijven leven!" 23Ze schreeuwden, zwaaiden met hun kleren en gooiden stof in de lucht. 24Toen gaf de commandant het bevel om Paulus in de kazerne te brengen. Hij wilde hem zweepslagen laten geven om hem te ondervragen. Want hij wilde weten waarom de mensen zo tegen hem tekeer gingen. 25De soldaten bonden Paulus met riemen gestrekt vast voor de zweepslagen. Maar Paulus zei tegen de hoofdman die erbij stond: "Mag u zomaar, zonder rechtspraak, een Romein zweepslagen geven?" 26Toen de hoofdman dat hoorde, ging hij naar zijn commandant en vertelde hem wat Paulus had gezegd. Hij zei: "Wat gaat u doen? Die man is een Romein!" 27De commandant ging erheen en zei: "Zeg mij eens, ben jij een Romein?" 28Paulus zei: "Ja." De commandant antwoordde: "Ik heb het Romeinse burgerrecht voor veel geld gekocht." Paulus antwoordde: "Maar ík ben als Romein geboren." 29Onmiddellijk hielden de mannen die hem moesten ondervragen op. De commandant werd bang toen hij merkte dat Paulus een Romein was en hij hem zomaar had laten vastbinden.

De Bataafse opstand

• Veroverd gebied. Bewoners moesten:
  

1. Grond afstaan aan Romeinen.
2. Belasting betalen.
3. Soldaten leveren.

• Leider van de Batavan: Julius Civilis
• Romein, maar was boos!
• Slecht behandeld & soldaten leveren.
• 69 na Chr. Bataafse opstand.

• De Romeinen beleven de baas, maar gingen goed met de Bataven om.

Julius Civilis

De leider van de Bataven, Julius Civilis, was soldaat in het Romeinse leger. In 69 na Chr. kwam hij in opstand tegen de Romeinen om de dood van zijn broer te wreken, die door hen was vermoord. Rembrandt schilderde in 1661 het moment waarop de Bataven hun samenzwering tegen de Romeinen met een eed afronden.

Het schilderij moest Nederlandse trots uitstralen! Julius Civilis was een held!

Bataven

De Bataven waren een volk dat lang geleden in Nederland woonde. Ze werkten eerst samen met de Romeinen en gaven soldaten aan hun leger. Maar toen de Romeinen hen slecht behandelden, kwamen ze in opstand onder leiding van Julius Civilis.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat er gebeurde tijdens de slag om Teutoburgerwoud.
   
2. Je kent het begrip Romanisering en kunt hier voorbeelden bij noemen.
   
3. En je weet waarom er een Bataafse opstand plaats vond.

LD: Noem 3 voorbeelden van romanisering

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen.
LD1: Hoe de Romeinse provincie heette waar Nederland in lag.
LD2: Wat er gebeurde tijdens de slag om Teutoburgerwoud.
LD3: en Je kent het begrip Romanisering en kunt hier voorbeelden bij noemen.

Ja!!

Nee, totaal niet...

Nog niet, wel bijna!

Aan de slag!

Boek 1 vmbo-t/havo

Paragraaf 3.2 Langs de Limes

Opdrachten 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 & 9 

Extra 12 & 13