3V-C5-§9 Congruentie en inversie
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Bekijk de volgende zinnen:
- De eerste maanlanding vond plaats in 1969.
- Veel Nederlanders keken naar de rechtstreekse uitzending ervan op tv.
In de zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal overeen met het onderwerp. Dat heet congruentie.
Je zegt bijvoorbeeld ook: ik ben, jij bent, hij is, wij/jullie/zij zijn.
Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm en bij een meervoudig onderwerp een meervoudige. Meestal is dat niet moeilijk, maar er zijn een paar lastige gevallen:
1 / 13
next
Slide 1: Slide
This lesson contains 13 slides, with text slides.
Items in this lesson
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Bekijk de volgende zinnen:
- De eerste maanlanding vond plaats in 1969.
- Veel Nederlanders keken naar de rechtstreekse uitzending ervan op tv.
In de zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal overeen met het onderwerp. Dat heet congruentie.
Je zegt bijvoorbeeld ook: ik ben, jij bent, hij is, wij/jullie/zij zijn.
Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm en bij een meervoudig onderwerp een meervoudige. Meestal is dat niet moeilijk, maar er zijn een paar lastige gevallen:
Slide 1 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Bij woordgroepen met een enkelvoudige kern en een meervoudige nabepaling richt de persoonsvorm zich naar de kern:
- Een bende (kern: enkelvoud) overvallers (meervoud) stal voor miljoenen euro’s aan juwelen op de kunstbeurs TEFAF in Maastricht.
Als het onderwerp een verzamelnaam is die uit meerdere personen bestaat, is de persoonsvorm enkelvoudig:
- De politie zoekt met man en macht naar de daders van de overval.
Slide 2 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
In de constructie een van de + meervoudig woord + die volgt in de bijvoeglijke bijzin een meervoudige persoonsvorm:
- Een van de juwelen die op de beurs werden gestolen, was een kostbaar collier.
Bij meervoudige titels van boeken, films enzovoort volgt een enkelvoudige persoonsvorm:
- ‘De Pink Panthers’ is vermoedelijk de naam van de overvallersbende.
Na een rekeneenheid, zoals meter, liter, dozijn, procent, kilo, euro volgt een enkelvoudige persoonsvorm:
- Levert vijf kilo diamanten meer op dan vijf kilo goud?
Slide 3 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
In veel zinnen staat het onderwerp op de eerste plaats in de zin, vóór de persoonsvorm:
- Veel kinderen (ow) / zoeken (pv) / met Pasen / chocolade-eieren / in de tuin.
Als in een zin het onderwerp achter de persoonsvorm staat, heet dat inversie. Op de eerste plaats van de zin staat dan de persoonsvorm of een ander zinsdeel:
- Met Pasen / zoeken (pv) / veel kinderen (ow) / chocolade-eieren / in de tuin.
Slide 4 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Soms kun je niet zien of er sprake is van inversie, doordat je niet kunt vaststellen wat het onderwerp van de zin is. De zin heeft dan twee betekenissen en wordt dus ambigu("dubbelzinnig" of "meerduidig", oftewel iets dat verschillende interpretaties kan hebben) :
- Je broertje moet (pv) je soms wel laten winnen met kwartetten.
Deze zin heeft twee betekenissen, want Je broertje kan het onderwerp zijn en je (= jou) het lijdend voorwerp, maar ook je (= jij) kan het onderwerp zijn.
Slide 5 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Leerroute A
Slide 6 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Bekijk de volgende zinnen:
Elena Rybakina won het tennistoernooi van Wimbledon.
De toeschouwers applaudisseerden luid voor de speelster uit Kazachstan.
In de zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal overeen met het onderwerp. Dat heet congruentie. Je zegt bijvoorbeeld ook: ik ben, jij bent, hij is, wij/jullie/zij zijn.
Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm en bij een meervoudig onderwerp een meervoudige. Meestal is dat niet moeilijk, maar er zijn een paar lastige gevallen:
Slide 7 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Bij woordgroepen met een kern in enkelvoud en daarna een bepaling in meervoud, past de persoonsvorm bij de kern. Je gebruikt dan dus een persoonsvorm in het enkelvoud:
- Een groep (kern: enkelvoud) jongeren (meervoud) hielp bij het opruimen van het park.
Als het onderwerp een verzamelnaam is die uit meerdere personen bestaat, gebruik je een persoonsvorm in het enkelvoud:
- De brandweer bluste met veel moeite de brand in een huizenblok in Arnhem.
In de constructie een van de + meervoudig woord + die staat in de bijvoeglijke bijzin erachter een persoonsvorm in het meervoud:
- Een van de mannen die meededen aan ‘Per seconde wijzer’ won 5000 euro.
Bij meervoudige titels van boeken, films enzovoort gebruik je een persoonsvorm in het enkelvoud:
- ‘De Tatta’s’ is de naam van de Nederlandse komedie uit 2022.
Na een rekeneenheid, zoals meter, liter, dozijn, procent, kilo, euro gebruik je een persoonsvorm in het enkelvoud.
- Kost tien liter diesel meer dan tien liter benzine?
Slide 8 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Slide 9 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Slide 10 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Slide 11 - Slide
3V-C5-§7- beknopte bijzin
Slide 12 - Slide
3V-C5-§9 Congruentie en inversie
