BS 1 & 2 - Bloed, bloedsomloop en de bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

BS 1 & 2 - bloed, bloedsomloop en bloedvaten

Doelen

• 13.1.1 Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies.
• 13.2.1 Je kunt in de dubbele bloedsomloop van de mens de kleine en de grote bloedsomloop onderscheiden met hun functies.
  
• 13.2.2 Je kunt de drie typen bloedvaten noemen met hun kenmerken en functies.
  
• 13.2.3 Je kunt in het bloedvatenstelsel van de mens slagaders en aders benoemen en je kunt de samenstelling van het bloed daarin aangeven.

samenstelling bloed

Bloedplasma

• Bloed bestaat voor 55% uit bloedplasma
• In het bloedplasma zitten eiwitten (fibrinogeen)
• Fibrinogeen heeft met bloedstolling te maken (?)

Hoe ontstaan bloedcellen?

Stamcellen in het beenmerg 

worden:

-rode bloedcellen

- witte bloedcellen

-bloedplaatjes

Rode bloedcellen

• meeste bloedcellen zijn de rode bloedcellen
  (5 miljoen rode bloedcellen per kubieke millimeter)
• Rode bloedcellen vervoeren zuurstof.
• Rode bloedcellen hebben geen celkern
  
• In rode bloedcellen zit hemoglobine.
  

Rode bloedcellen

• cellen zonder celkern
• gemaakt in beenmerg van botten
• rode kleurstof hemoglobine
• rode bloedcellen vervoeren    zuurstof (gaat vastzitten aan hemoglobine)
  
• Bloedarmoede: te weinig rode     bloedcellen / hemoglobine
• 5.000.000 per mm3

Witte bloedcellen

• Hebben wel een celkern.
• Hebben geen vaste vorm.
• 3 type witte bloedcellen:

       *Witte bloedcellen die         

        ziekteverwekkers insluiten.

      *En witte bloedcellen die     

        antistoffen produceren. 

      *Witte bloedcellen die dode 

        celresten opruimen

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes zijn uiteengevallen rode bloedcellen

De functie van de bloedplaatjes is bloedstolling.

Het proces van bloedstolling

1. Samentrekking van spieren rondom bloedvaten

2. Bloedplaatjes hechten aan plaats van wond
3. Bloedplaatjes gaan ten gronde, stoffen komen vrij. De vrijkomende stoffen (fibrinogeen en stollingsfactoren) brengen een keten van reacties op. 
4. Fibrine vormt een netwerk van draden

bloedstolling

bloedstolling

Dubbele bloedsomloop

In 1 omloop komt het bloed 2x door het hart.

Holle aders - HART - longen - HART - aorta 

Kleine bloedsomloop

Hart  -> longen -> hart

Functie van de kleine bloedsomloop is het afgeven van CO2 aan de longen en het opnemen van zuurstof uit de longen zodat er weer zuurstofrijk bloed ontstaat.

Grote bloedsomloop

Hart  -> alle organen -> hart

Functie van de grote bloedsomloop is het afgeven (brengen van) zuurstof aan alle organen
(en cellen) 

En CO2 en afvalstoffen afvoeren.

Slagaders

- Slagaders vervoeren het bloed van het hart af.

- Bloed in de slagaders bevat veel zuurstof.

- De bloedruk in de slagaders is hoog. 

- De wanden van de slagaders zijn dik en elastisch.

- Slagaders liggen diep in het lichaam.

Haarvaten

• De wand is maar 1-cellaag dik.
• kleinste bloedvaatjes in organen en   weefsels 
• slagaders gaan over in haarvaten 
  
• de bloeddruk is lager dan in slagaders 
  
• haarvaten gaan over in aders 
  
• krijgen de naam van orgaan waar ze zich bevinden (bijv. nierhaarvaten)
  

Aders

aders bewegen naar het hart toe.

de aders hebben een dunnere wand. in de aders zitten kleppen om te voorkomen dat het bloed terug kan.

Bloed

Bloed zorgt voor transport van warmte, zuurstof, brandstof en afvalstoffen.

Bij inspanning gaat ook meer bloed naar je spieren!

En ook meer naar je huid, voor verlies van warmte. 

Het bloedvatenstelsel

De poortader

= bloed dat van de dunne darm naar de lever stroomt. (met veel voedingsstoffen)

Leverslagader = brengt zuurstof naar de lever

Leverader = voert afvalstoffen af

Aan de slag!

Wat:	Thema 13: basisstof 1: Maak opdracht 1 t/m 7 Thema 13: basisstof 2: Maak opdracht 1 t/m 7
Hulp nodig:	zoek het op in je boek
Uitkomst:	we bespreken de vragen met elkaar
Klaar?	Lees basisstof 3

Aan de slag!

Wat vind je nog onduidelijk van deze les? Waar heb je nog vragen over?