Model palliatieve en terminale zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Begeleiden bij ADL: verzorgen tijdens de palliatieve en terminale fase (1)

Lesdoelen

• Je kunt kenmerken van de vier fasen van het model palliatieve en terminale zorg benoemen: ziektegerichte palliatie, symptoomgerichte palliatie, palliatie in de stervensfase, nazorg en rouw.
• Je kunt benoemen welke zorgproblemen zich bij de palliatieve en terminale zorgvrager kunnen voordoen.
• Je kunt het doel van de zorg in de fasen ziektegerichte palliatie, symptoomgerichte palliatie, palliatie in de stervensfase, en nazorg en rouw beschrijven.
• Je kunt de zorgtaken bij de fasen van Kübler-Ross omschrijven.
• Je kunt zorg verlenen in de somatische, psychische, sociale en spirituele dimensie bij een palliatieve en/of terminale zorgvrager.
• Je kunt op professionele wijze het sociale netwerk van de zorgvrager begeleiden en ondersteunen tijdens de palliatieve en terminale fase en na het overlijden van de zorgvrager.
• Je kunt palliatieve en terminale zorg verlenen bij de verschillende leeftijdsfasen

Model van Lynn en Adamson (model palliatieve en terminale zorg)

Opdracht zorgproblemen in de palliatieve fase

Veel voorkomende symptomen palliatieve fase

• Decubitus
• Problemen met eten en drinken
• Problemen met de mond
• Somberheid en angst
• Dyspneu
• Delier
• Diarree
• Hoesten
• Jeuk
• Koorts
• Misselijkheid en braken
• Obstipatie
• Pijn
• Vermoeidheid bij kanker 

Dyspneu (1)

Benauwdheid 

Dyspneu (2)

• Moeite met ademhalen
• Gedeeltelijke afsluiting van de luchtwegen
• Zwakte van de ademhalingsspieren
• Een grotere zuurstofbehoefte
• COPD
• Longontsteking
• Vocht of lucht tussen de longvliezen
• Hartproblemen zoals decompensatie of ritmestoornissen
• Angst en hyperventileren

Dyspneu (3)

• Behandeling van de oorzaak
• Leefregels
• Aanpassen van de omgeving 
• Zuurstof
• Behandeling met medicijnen. 

Misselijkheid en braken

Misselijkheid komt voor bij:

• 20-50% van de kankerpatiënten;
• 25% van de patiënten met hartfalen;
• 4% van de patiënten met COPD in het laatste levensjaar.

Behandeling van de oorzaak

• Behandeling van de oorzaak;
• Leefregels en adviezen (Kleine beetjes over de dag; zuigen op ijsklontjes; geen kookgeuren);
• Toedienen van vocht;
• Maagsonde;
• Ontspanning en afleiding;
• Medicatie;

Pijn (1)

Pijn is onder te verdelen in:

• pijn door weefselschade (nociceptieve pijn);
• pijn door beschadigde zenuwen (neuropatische pijn).

Er bestaat ook een ander onderscheid bij pijn:

• acute pijn;
• chronische pijn.

Doorbraakpijn

Pijn bij zorgvragers met dementie

Observatiepunten: geluiden, gezichtsuitdrukkingen, bewegingen en gespannen lichaamstaal/ lichaamstaal waarbij niet wordt bewogen

Pijn (2)

Oorzaken:

• Door ziekte zelf;
• Gevolg van behandeling;
• Bijkomende aandoeningen;
• Bedlegerigheid. 

Verschillende factoren kunnen het beïnvloeden

• Gevoelens en emoties;
• Problemen in het dagelijks leven;
• Een confrontatie met hun ziekte. 

Gevolgen

Pijn (3)

Onderzoek

• Pijnanamnese
• Pijnobservaties

Behandeling zonder medicatie

• Afleiding
• Warmtetherapie: spieren ontspannen en een betere doorbloeding krijgen
• Koudetherapie: verminderen van doorbloeding en remming van ontstekingsverschijnselen
• Massage
• Oefentherapie (niet bij huidproblemen en lymfoedeem)
• Ontspanningsoefening (niet bij huidproblemen en lymfoedeem)

Pijnladder

Pijn (5)

Misverstanden rond opioïden in de laatste levensfase:

• Gewenning
• Lichamelijke afhankelijkheid
• Verslaving
• Bespoediging van het levenseinde

Problemen met eten en drinken

Oorzaken

Gevolgen

Mondzorg

Uitdroging leidt niet altijd tot een droge mond en een droge mond is niet altijd het gevolg van uitdroging.

Vermoeidheid (1)

Soorten vermoeidheid:

• Lichamelijke uitputting;
• Cognitieve uitputting;
• Emotionele uitputting;
• Verminderde interesse en motivatie. 

Vermoeidheid (2)

Oorzaken vermoeidheid:

• Ten gevolge van de ziekte;
• Co-morbiditeit;
• Vermoeidheid ten gevolge van de behandeling;
• Psychosociale factoren;
• Symptomen die samenhangen met vermoeidheid.

Vermoeidheid (3)

Behandeling van de oorzaak

• Vinden van balans tussen inspanning en rust
• Ontspanningstherapie
• Dagboek
• Prioriteiten stellen
• Goed dag-en nachtritme
• Ontspanningstherapie.
• Psychosociale ondersteuning
• Muziektherapie

Opdracht zorgproblemen in de palliatieve fase

Terugblik op deze les

Huiswerk: Alle opdrachten (pas je kennis, casussen etc.) bij 10.2 Verzorgen tijdens de palliatieve en terminale fase op ZorgPad.