wondzorg

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Wondzorg

Wond

Wond is een verbreking van de continuïteit van weefsel, veroorzaakt door een trauma of een pathologische aandoening.

Bron: WCS (Woundcare Consultant Society)

Lesdoelen

Aan het eind van de les...

• Kan ik de drie fase van wondgenezing benoemen
• Kan ik bij de drie verschillende kleuren van de wond, de kenmerken benoemen 
• Kan ik uitleggen wat TIME is

Bouw huidlagen

Een

wond is een verbreking van de continuïteit van weefsel veroorzaakt door een

trauma of pathologische aandoening.

Oorzaken van wonden

Mechanisch 🡪 geweld van buitenaf 🡪 2 vormen: 

Mechanisch scherp geweld: mes-, schotwond, insectenbeet

Mechanisch stomp geweld: haematoom, contusie, luxatie

Chemisch 🡪 zoutzuur, ammoniak, cytostatica

Thermisch 🡪 verbranding, bevriezing

Elektrisch 🡪 stroom, bliksem

Straling 🡪 zon, bestraling

Circulatiestoornis 🡪 ulcus cruris, decubitus

Oncologisch 🡪 melanoom

Een mechanische wond is veroorzaakt door:

1. Elektriciteit
2. Straling
3. Chemische stoffen
4. Fysiek trauma

Bij een brandwond moet je eerst:

1. 10-15min spoelen met koud water
2. 10-15min spoelen met lauw water
3. 10-15 min spoelen met warm water
4. Spoelen?

3 fasen wondgenezing

Wondgenezing verloopt volgens een vast patroon van drie fasen:

 

• Reactiefase

• Regeneratiefase

• Rijpingsfase

Reactiefase

• Uitbreiding van de verwonding voorkomen. 
• Het wondbed bereidt zich voor op de genezing. 
• Onder te verdelen in de bloedingsfase en de ontstekingsfase->na het stoppen van de bloeding ruimt het lichaam in de ontstekingsfase de dode cellen en micro-organismen op. Witte bloedcellen helpen in dit proces.  Er ontstaan ontstekingsverschijnselen; roodheid, warmte, zwelling en pijn. Als de wond helemaal schoon is, begint de volgende fase.

Regeneratiefase

• Verloren huid wordt  vervangen door nieuw weefsel en de wond wordt gesloten. 
• Het nieuw gevormde weefsel heet granulatieweefsel (vochtig, helder rood of korrelig)
• Zodra het granulatieweefsel het niveau van de bovenste huidlaag bereikt, vermenigvuldigen de cellen van de opperhuid aan de wondrand zich. Ze bedekken het granulatieweefsel, waardoor de wond zich sluit. Het nieuwe weefsel is nog erg kwetsbaar.
  

Rijpingsfase

• De bedekkende bovenste huidlaag bereikt weer de volle dikte.
• Het wondoppervlak wordt kleiner en het litteken sterker. Dit proces duurt zes maanden tot twee jaar, afhankelijk van de grootte van de wond.

Rode wond

Een rode wond bestaat uit granulatieweefsel en bevindt zich in de regeneratiefase.

 Granulatieweefsel vormt zich op de bodem van een wond. Deze bodem is gezond.

kenmerk rode wonden

Granulatieweefsel: rood van kleur, korrelig

Productie wondvocht: enzymen, groeifactoren, eiwitten en witte bloedlichaampjes 🡪 zorgen voor goed wondgenezing

Diepe en oppervlakkige rode wonden genezen het best als in het wondgebied sprake is van een vochtig milieu

Verbandmaterialen gebruiken die een vochtig milieu bevorderen en besmetting/infectie tegen gaan

Een rode wond is een wond in de rijpingsfase

1. Juist
2. Onjuist

Een rode wond is een wond in de regeneratiefase >> er wordt nieuw weefsel gevormd en de wond sluit zich.

Wat moet je NIET doen bij het verzorgen van een rode wond

1. Wondbodem vochtig houden
2. Wondbodem reinigen
3. Wondbodem beschermen tegen beschadigingen
4. Zorgen dat het verband niet vastkleeft

In principe hoef je de wondbodem van een rode wond niet te reinigen >> het granulatieweefsel op de wondbodem van een rode wond is een gezonde bodem die je niet wilt "verstoren".

Een gele wond bevindt zich in de reactiefase. Het lichaam reageert op de wond door te starten met stolling, vaatvernauwing en afsluiting van de wond. Dit ziet eruit als een gelig beslag op de wond. 

Vaak wordt ook exsudaat (wondvocht) gevormd, bestaande uit celresten en samengeklonterde eiwitten.

Gele wond

kenmerken gele wond

Kleur wordt veroorzaakt door infectie

Gele product bestaat uit: weefselafval, pus en wondvocht

Dit dient verdwenen te zijn voordat wondgenezing kan plaatsvinden

Bij wondzorg, zorgen voor juiste vochtgehalte 🡪 te veel wondvocht absorberen, wond niet uitdrogen

Zwarte wond

Een zwarte wond dankt zijn kleur aan het afgestorven weefsel (necrose/débris) waar de wond uit bestaat. Dit weefsel is een voedingsbodem voor bacteriën. De kleur kan ook bruin-grijs-gelig zijn. Er zijn twee vormen van necrose: harde necrose (korst) en natte necrose.

 

kenmerken zwarte wond

Dood weefsel 🡪 necrotisch weefsel

Onvoldoende doorbloeding:

Langdurige druk op bepaalde plek

Afgescheurde bloedvaten

Vernauwing van bloedvaten 🡪 arteriosclerose

Dode weefsel is goede voedingsbodem voor bacteriën

Behandeling: necrotisch weefsel uit wond verwijderen

Primaire wondgenezing

De eenvoudigste vorm. 

De genezing verloopt zonder problemen. 

De wondranden liggen tegen elkaar aan en de wond is schoon, niet ontstoken. 

De wondranden groeien tegelijk met het onderhuidse weefsel aan elkaar vast.

Secundaire wondgenezing

De wondgenezing verloopt gecompliceerd. 

De wondranden liggen niet tegen elkaar en er zijn geen randen beschikbaar om naar elkaar toe te brengen en te hechten. Herstel van het weefseldefect moet door groei van onder uit de wond. 

De vorming van dit granulatieweefsel kost meer tijd en er is grotere kans op ontsteking.

Time model(wondclassificatiesysteem)

Wordt gebruikt om structuur aan te brengen in een wondbehandeling:

• Er wordt naar factoren gekeken die een rol spelen bij het genezingsproces van een wond
• Kan gebruikt worden bij het diagnosticeren van een wond en bepalen en evalueren van een wondbehandeling.

TIME

T = Tissue, weefsel Wat is de kleur?

I = Infectie ; is er sprake van een infectie?

M = Moisture = vocht; produceert de wond veel vocht?

E = Edge = wondranden ; wat is de toestand van de rand?

Met als doel: het creëren van een  gezonde wond, zonder dood weefsel en ziekteverwekkende bacteriën, met weinig wondvocht en een goede doorbloeding.

factoren die wond genezing beïnvloeden

Waar staat de afkorting TIME voor?

1. Time Infection Moisture Edge
2. Tissue Infection Measurable Edge
3. Tissue Infection Moisture Edge
4. Tissue Infection Moisture Egg

Primaire wondgenezing

Secundaire wondgenezing

Niet schone wond

Schone wond

Aandachtspunten

Rekening houden met psychische factoren van de zorgvrager

Aseptisch  werken

Letten op de voeding- en vochttoediening (eiwitrijke)

Letten op factoren die mogelijk de wondgenezing belemmeren (denk bijvoorbeeld aan druk, houding en leefstijl)

Goed rapporteren over de wondobservatie en wondbehandeling

Rapportage

• Type wond en hoe deze is ontstaan/ welke behandeling de arts heeft voorgeschreven
• Gegevens over factoren die van invloed zijn op wondgenezing, zoals:
  

- de conditie van de zorgvrager - zijn voedingstoestand - zijn leeftijd - de mate van bloedverlies - informatie over de vitale functies en de lichaamstemperatuur - pijnklachten

• Reactie van de zorgvrager op de wondverzorging
• Gegevens over de wond zelf: grootte, diepte, kleur, geur, aanwezigheid en samenstelling van wondvocht (TIME)

gegevens over vooruitgang of verslechtering van de wond

Fase 1

Fase 2

Fase 3

Regeneratiefase: nieuwe bloedvaatjes 

en dun laagje huid gevormd

Rijpingsfase: vorming litteken

Reactiefase: voorkomen van uitbreiding, bloedstelping

Vochtletsel of decubitus?

1. Vochtletsel
2. Decubitus

Vochtletsel of decubitus?

1. Vochtletsel
2. Decubitus
3. Beide

Volgende les

Doe de voorbereidingsopdracht (deze bespreken we in de les)

Daarna oefenen met rode + gele wonden verzorgen

(voor de opdracht open je het Vilans protocol: wondverzorging)