Les 6 | Sonnet

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Lezen

Lesdoel
Aan het eind van de les:

- Heb je aan de hand van een aantal aanwijzingen een nieuw gedicht geschreven.

- Herken je de kenmerken van het sonnet.

Lesplanning

- Sonnet

-Mindmap bijwerken

- Werk aan een nieuwe portfolio-opdracht

Rijmschema

Het rijmschema is de schematische weergave van de eindrijmen in een gedicht.

Je noemt de eerste rijmklank a, de tweede b enz. 

Er bestaan veel rijmschema's:

a a a a = slagrijm

a a b b c c = gepaard rijm   (sinterklaasgedichten)

a b a b = gekruist rijm

a b b a = omarmend rijm

a b c a b c = verspringend rijm

Sonnet

Gedicht van veertien regels, vaak verdeeld over vier strofes
4, 4, 3, 3

Belangrijke kenmerken:

Rijmschema is abba, abba, cdc, cdc

of                     abba abba cde cde

Tussen de eerste twee strofes en de laatste twee zit vaak een wending, vaak is dat een tegenstelling of een conclusie.

Rijmschema?

ABBA-ABBA-CDE-CDE

Chute?

Eerst jonge kinderen in de schoolbank, ijverig aan het leren. 

Daarna volwassenen, wat verbitterd.

Italiaans sonnet - Drs. P.

Ziehier een zuiver Italiaans sonnet

In jambische pentameter geschreven

Dat was zo, dat is altijd zo gebleven

Het rijm abba hoort bij ’t pakket

 Acht regels (2x4), daarna ’t sextet

Dus twee terzinen – onthoud dan even

Een essentieel inhoudelijk gegeven:

Er wordt na regel 8 een val gezet

Deel II is commentaar en overdenking

Als slotconclusie na het exposé

Dat witje heeft dus reden van bestaan

Die val (of volta) is geen val, maar zwenking

Het schema is hier tweemaal cde

Cdcdcd wordt ook gedaan. 

De zomers   - Kees Stip

Klaprozen, korenbloemen, barstensvolle

goudgele aren streelden mijn gezicht.

Groengouden vliegen zoemden een gedicht.

Rood liet het ooft de appelwangen bollen.

Zomernachtdonker is gesmolten licht.

Niet bang zijn voor kabouters en voor trollen.

Ze komen 's nachts het grasveld voor je rollen.

Alleen een dom kind houdt zijn ogen dicht.

Zullen wij dit soort zomers nooit meer zien?

Ging dan het paradijs voorgoed verloren

omdat wij aan de wereld toebehoren?

Huil niet, huil niet, de hemel zal misschien

een zolder in een huis zijn zonder zorgen.

Daar hebben ze die zomers opgeborgen.

Kenmerken

Rijmschema

Chute

Welke kenmerken van het sonnet komen hier terug?

beeldsonnet

Welke kenmerken van het sonnet zag je terug in de beeldsonnetten?

Opdracht 9 Sonnet

• Neem een (fictief) persoon in gedachten waarvan mensen snel een oordeel hebben.
• Maak een beschrijving van deze persoon en noteer welke vooroordelen mensen kunnen hebben, maar ook wie deze persoon echt is. Wat is het verhaal achter deze persoon?
• Nu kun je aan de slag met jouw sonnet
• Bedenk een pakkende titel
• Schrijf een sonnet dat voldoet aan de regels (zie mindmap). Zorg dat het aantal versregels en het rijmschema klopt en probeer na het  octaaf (de eerste 8 regels) met een omwenteling/chure/volta te komen.  In het eerste deel beschrijf je iemand met gebruikmaking van de vooroordelen, daarna kom je met het echte verhaal. 
• In het tweede deel leren we jouw hoofdpersonage dus echt kennen, zoals hij/zij/x echt is. Besteed aandacht aan het gedrag en de gevoelens.