6.5 Mens en milieu

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

Mens en milieu

6.5

Planning

• Herhaling
• Instructie
• Afsluiting

Een groep wilde zwijnen op de Veluwe zijn een?

1. Individu
2. Levensgemeenschap
3. Populatie
4. Ecosysteem

Een ecoloog onderzoekt de invloed van de hoeveelheid gras op de hoeveelheid konijnen in een gebied. Op welk niveau is dit?

1. Individu
2. Populatie
3. Levensgemeenschap
4. Ecosysteem

Alle abiotische factoren bij elkaar noemen we...

1. Biotoop
2. Abiotoop
3. Bioom
4. Ecosysteem

biotische factoren

A-biotische factoren

Sleep de woorden naar de juiste plek

licht

gras

soortgenoten

regen

konijnen

schimmels

Temperatuur

wind

Vul in het schema van het voedselweb de volgende organismen op de juiste plaats in (zie afbeelding). 

bladluis 

buizerd 

konijn 

lieveheersbeestje 

merel 

planten 

Noem 2 kenmerken van een producent

Afhankelijk van voedselkeuze is een dier een planteneter, alleseter of vleeseter. Welke van deze dieren behoort of behoren tot de groep van consumenten?

1. Alleen planteneters
2. Planteneters en alleseters
3. Alleseters, planteneters en vleeseters
4. Alleen vleeseters

Enkele dieren zijn: rups, koolmees, havik, slaplant. Welke voedselketen is juist?

1. Rups - koolmees - havik - slaplant
2. Slaplant - rups - koolmees - havik
3. Slaplant - koolmees - rups - havik
4. Havik - koolmees - slaplant - rups

Welke rol spelen bacteriën en schimmels in de kringloop van stoffen?

1. Ze doen aan fotosynthese
2. Ze zijn consumenten
3. Ze zorgen dat niet biologisch afbreekbaar afval weer wordt opgeruimd
4. Ze zorgen ervoor dat voedingsstoffen uit afval weer beschikbaar komen voor planten

Autotroof

Heterotroof

Kan zelf voedsel maken

Is afhankelijk van andere organismen voor voedsel

Fotosynthese

Bladgroenkorrels

Consument

Producent

Welk soort beheer?
zaaien van bloemen langs akkers, zodat daar insecten kunnen leven

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Welk soort beheer?
kappen van bomen

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Welk soort beheer?
afschot van zieke herten om lijden te
voorkomen

1. Agrarisch natuurbeheer
2. Bosbeheer
3. Faunabeheer
4. Waterbeheer

Leerdoelen

1. Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van uitputting.
2. Je kunt enkele oorzaken en gevolgen noemen van
   klimaatverandering.

Zijn we met teveel ?

Milieuproblemen

• Door uitputting.
• Door vervuiling.

Uitputting

• Gebruik van fossiele brandstoffen.
• Ontginnen van grondstoffen (coltan en goud).
• Coltan bevat columbiet en tantaliet (ertsen).
• Wordt in GSM's en computers gebruik als ELCO's (elektrolytische condensatoren).

Vervuiling

• Verbrandingsgassen komen in de lucht = luchtvervuiling.
• Stoffen komen in de bodem terecht (giffen en chemicaliën) = bodemvervuiling.
• Soms komen (giftige) stoffen ook terecht in het water = watervervuiling.

0

Watervervuiling

Luchtvervuiling

Bodemvervuiling in Lekkerkerk 1980 - NL

Broeikaseffect

• Door uitstoot van koolstofdioxide en waterdamp ontstaat er een soort 'deken' over de Aarde.
• De warmte die instraalt kan moeilijker weg.
• Hierdoor opwarming.
• Vergelijkbaar met een kas ==> broeikaseffect.

Versterkt broeikaseffect

Klimaatverandering

• Het weer over langere periode verandert (warmt op).  Hierdoor zachtere winters, warmere zomers en meer stormen en hagelbuien.
• Blauwalgen komen vaker voor.
• Zeespiegel stijgt.
  (tot +3m in 100j)

Blauwalgen zijn bacteriën die giftige stoffen
produceren.

Droogte

• Hogere temperaturen kunnen tot droogte leiden.
• Hierdoor is landbouw onmogelijk.
• Er dreigt een tekort aan zoet water en drinkwater. 
• Er is dus een nieuwe uitdaging.

Gevolgen

• Nieuwe plantensoorten komen voor, maar oude verdwijnen.
• Jaarritme is aan het veranderen.  Bomen krijgen vroeger bladeren waardoor rupsen eerder zijn.  Als de eieren van de koolmees uitkomen, hebben de jongen geen eten omdat de rupsen dan weer weg zijn.

Welke energiebronnen zijn geen fossiele brandstoffen?

1. Aardgas
2. Aardolie
3. bio-ethanol
4. Steenkool

Waar of niet waar?
Door het versterkt broeikaseffect in NL komt er meer zuurstof in het water.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Door het versterkt broeikaseffect in NL ontstaan er woestijnen.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Door het versterkt broeikaseffect in NL hebben we vaker extreem weer.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Door het versterkt broeikaseffect in NL komen er andere planten en dieren.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Lachgas is een broeikasgas.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Methaan is een broeikasgas.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?
Zuurstof is een broeikasgas.

1. Waar
2. Niet waar

De zeespiegel stijgt.

Er komt meer blauwalg in het water.

Er ontstaan meer bos-branden.

Planten bloeien eerder.

Het water in sloten en

plassen warmt op.

Er zijn meer hittegolven

Het zeewater warmt op en

zet uit.

In het voorjaar stijgt de

temperatuur eerder.

Wat kun jij doen tegen het versterkte broeikaseffect? Bedenk drie dingen die jij kunt veranderen in jouw leven.

Aan de slag

6.3: 1

6.3: 2-3-5-6-7-8

6.4: 5-6-7-8-9

6.5: 5-6-7-8-9