7.3 invloedsferen en leven in het oostblok

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesdoel

Hoe werden de Oost-Europese landen deel van het Oostblok en wat waren de gevolgen daarvan voor de inwoners van deze landen?

Satelietstaten

- Stalin wil nu een bufferzone

- Oost-Europese landen "bevrijd" door S.U worden communistisch

-Deze landen moeten braaf doen wat de S.U beveelt!

GOELAG ARCHIPEL

Goelach Archipel

7.3 invloedsferen/satellietstaten 

Stalin sterft

5 maart 1953

• 
  

• Er is geen directe opvolger
  
• Na een machtsstrijd wordt Chroesjtsjov de nieuwe leider (1956)
  
• Hij wil afrekenen met de terreur van Stalin: destalinisatie
  

Na de dood van Stalin

Chroesjtsjov komt aan de macht.

Maar die doet iets ongewoons: 

Hij kraakt zijn voorganger af!

Warschaupacht, 1955

• Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie
  

• Tegenhanger van de NAVO
  

• Opgericht als reactie op toetreding van West-Duitsland tot de NAVO
  

• Heeft bestaan tot 1991

Nikita Chroesjtsjov

destalinisatie

John F. Kennedy

De Hongaarse Opstand

1956

• Sommige landen in het Oostblok dachten dat ze hierdoor meer vrijheid hadden, bijvoorbeeld Hongarije. 
• Dit bleek niet waar: de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.

Conrad Schumann hield als Vopo (Oost-Duitse politie) op 15 augustus 1961 toezicht bij de kruising van de Ruppiner en de Bernauer Straße. Schumann had al een aantal malen op de prikkeldraadversperringen gestapt om te controleren of ze goed lagen en waagde in een onbewaakt ogenblik de sprong over het prikkeldraad, waarbij hij zijn machinepistool liet vallen en hij zette het op een rennen naar een West-Berlijns politiebusje dat net over de grens stond.

Fotograaf Peter Leibing nam van hem een foto op het moment hij over het prikkeldraad sprong. Deze foto van Schumann werd wereldberoemd. Schumann werkte na zijn vlucht in Beieren bij het automerkbedrijf Audi als machinezetter. Hij pleegde zelfmoord op 20 juni 1998. De reden hiervoor is dat hij bang bleef voor wraak van de Stasi. Zelfs na de val van de muur bleef hij bang voor wraak van ex-Stasileden.

Waarom een muur?

• Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.
  

• De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht
  

• De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open
  

• West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.

De grens tussen Oost- en West-Duitsland (het IJzeren Gordijn) is afgesloten: reizen tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oosten, is zonder de juiste papieren vrijwel onmogelijk...

...maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn is nog gewoon open! Je kan dus van Oost- naar West-Berlijn lopen, daar de trein pakken en naar het vrije Westen afreizen!

Eigenlijk gek, want ook deze grens is het IJzeren Gordijn.

Gevolgen

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

• Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.
  

Maken

Lezen 7.3 

Video

Fragment: De Berlijnse Muur - Kennedy

Lesdoel

Hoe werden de Oost-Europese landen deel van het Oostblok en wat waren de gevolgen daarvan voor de inwoners van deze landen?

De Hongaarse Opstand

1956

"Ich bin ein Berliner"

Toespraak van Kennedy tijdens zijn bezoek aan Berlijn in juni 1962

President Kennedy houdt zijn toespraak (natuurlijk) in het Westen van Berlijn: dit deel was namelijk bondgenoot van de Verenigde Staten. 

Hij bezoekt de Berlijnse Muur, zoals je hier kunt zien, waarbij er bewust gekozen is voor een verhoging, zodat ook de mensen in Oost-Berlijn hem zouden kunnen zien.

De Praagse Lente

1968

• In 1968 wordt Alexander Dubček leider van Tsjechoslowakije
• Hij wil ‘communisme met een menselijk gezicht’
• Mensen mochten zeggen en schrijven wat ze willen
• Uiteindelijk grijpt de Sovjet-Unie uiteindelijk in en Dubček werd gearresteerd
• Deze Praagse Lente had toen een half jaar geduurd 
• 
  

Maken

Lezen 7.3 

Video

De Berlijnse Muur:

1. Het ontstaan

Personen

1. Jozef Stalin: leider SU (1924-1953)
   
2. Harry Truman: president VS (1945-1953)
3. Dwight Eisenhower: president VS (1953-1961)
4. Nikita Chroesjstsjov: leider SU (1956-1964)
5. JF.Kennedy: leider VS. 1961-1963

                                          7.4 Marshallplan

• Geld van de VS voor Wederopbouw
  
• Kapitalistisch
  
• Democratisch

Truman doctrine

President Truman beloofde hulp aan landen die zich door de communistische uitbreiding bedreigd voelden.

VS kan dus militair ingrijpen (Truman) of financieel steun geven (op weg naar het Marchallplan).

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa: Marshallplan

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

Het Marshallplan

• Europa begon aan de wederopbouw.

• De Amerikanen helpen met het Marshallplan!

• Met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

''Wat het weer ook mag zijn, we moeten samen bewegen (samenwerken)''.

Spotprent Marshallhulp 1947

1. Wie staat er op de kar?

2. Wat heeft die persoon in zijn hand?

3. Wie zijn de mensen die de kar trekken?

4. waar lopen ze achteraan?

5. Wat wil de spotprent duidelijk maken?

 Ontstaan van de EU

1951 EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal)

1957 EEG (Europese Economische Gemeenschap) 

1992 EU (Europese Unie)

 Maken 

Opdrachten 7.3