Deelcontext 3: afnemende spanningen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

belangrijke vaardigheden voor de SE's en het CE:

1. betrouwbaarheid van een bron
2. representativiteit van een bron
3. oorzaak en gevolg
4. continuïteit en verandering

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:

• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
• De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
• De eenwording van Europa.
• De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
• De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

1.3: Naar een nieuwe wereldorde:

de ondergang van het communisme door problemen in SU:

• 1.  Geen economische groei
• 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)
• 3. Geen inspraak van de bevolking >
• 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 
• - Peresjtrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
• - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:

• Verzet tegen de communistische dictatuur >
• - roep om democratische vrijheden en
• - recht om in vrijheid te reizen
• Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56,  Tsjechoslowakije, '68)
• Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR >
• Val van de Muur (1989) >
• Hereniging Duitsland (1990) >
• Val andere communistische regimes in Oostblok >
• Einde eenpartijstaat in SU > Sovjet-Unie opgeheven (1991)

2 documentaires 

Val van de Muur

1e: 7 minuten (NOS)

2e: 10 minuten (NOS)

0

0

USSR na 1991:

• Jeltsin leider van Rusland
• Voormalige republieken onafhankelijk
• markteconomie > enkele superrijken
• Baltische staten en Polen bij EU.
• Elders autoritaire staten (o.a. Hongarije)
• Nationalistische en ethnische gevoelens >
• revolutie en burgeroorlog (o.a.Oekraïne)

Gevolgen van de Koude Oorlog: samenvattend

• Containmentpolitiek > Truman doctrine, Marshallplan, Navo
• Berlijnse Blokkade 1948/1949


• 'IJzeren Gordijn' > Berlijnse Muur (1961 -1989)
• Cuba-crisis (1962)
• Conflicten in Azië, belangrijk:
• Vietnamoorlog (1945-1975) - niet voor havo
• China communistisch (Mao, 1949)
• Aanval Noord-Korea (communistisch) op Zuid-Korea (kapitalistisch) >
• Verenigde Naties grijpt militair in (!!!) > Korea-oorlog (1950-1953) >
• wapenstilstand (tot nu toe)

Gevolgen val communisme voor het Westen:

• - VS 'politiagent van de wereld'
• - Navo: beheersing militaire conflicten ipv 
•                 bestrijden communisme
• - Duitsland economische motor Europa
• - Poetin (2008): herstel positie > 
• - nieuwe spanningen met het Westen o.a,
• - Oekraïne (Krim)