De verleiding van het beeldscherm
1 / 22
Lesson duration is: 50 minIntroduction
Let op: Deze les wordt in mei en juni 2025 uitgetest op een aantal basisscholen in Den Haag. Vragen en/of opmerkingen kunnen gemaild worden naar gezondgewicht@ggdhaaglanden.nl
Dit is een interactieve les rondom de verleiding van het beeldscherm.
Deze les maakt de leerlingen bewust hoeveel verleidingstrucs devices inzetten om hen aan het scherm gekluisterd te houden.
Daarnaast gaan ze actief aan de slag om een week lang deze verleiding te weerstaan.
Instructions
Voorbereiding:
Deze les is zowel met als zonder devices in de klas te verzorgen.
- Werk je zonder devices? Lees dan bij iedere slide de notities voor de docent.
- Werk je met devices? Gezien de leesbaarheid van de opdrachten is het raadzaam de leerlingen op een tablet of laptop mee te laten doen. Een telefoonschermpje maakt de opdrachten moeilijk leesbaar.
Wanneer je de les presenteert vink dan de volgende twee functies aan:
- Devices in de klas
- Toon bij student: Daardoor zien de leerlingen de opdrachten op dezelfde manier als op het digibord.
Worksheets
Items in this lesson
Slide 1 - Slide
This item has no instructions
Slide 2 - Slide
Bespreek
- Is er iets wat jou 'verleidt' op deze slide? Zo ja, wat is dat dan?
- Waarom word jij erdoor aangetrokken/verleid?
Voor de docent:
- Doen de leerlingen met een eigen device mee? Vink in de presenteer-modus zowel 'Devices in de klas' als 'Toon bij student' aan.
- Heb je een afbeelding vergroot en kan je deze niet sluiten? Druk op Esc om terug te keren naar de slide.
Slide 3 - Slide
Bespreek met de leerlingen
- Is dit een aantrekkelijke slide?
- Is er iets op deze slide dat jou wil verleiden?
- Wat probeert jouw aandacht te trekken? En hoe dan?
- Werkt het?
Slide 4 - Slide
Bespreek met de leerlingen
- Is dit een aantrekkelijke slide?
Kan je uitleggen waarom wel of niet? - Wat trekt op deze slide als eerste jouw aandacht? En waarom is dat?
- Werkt deze zwart-wit slide net zo goed als de vorige, gekleurde slide?
Welke slide heeft je voorkeur en waarom?
Welke slide heeft je voorkeur en waarom?
Slide 5 - Poll
Voor de docent
Bespreek de antwoorden met de groep.
- Wat voegen kleuren toe?
- Lees je beter met of zonder kleuren?
- Leiden er ook elementen af van de boodschap van de slide?
De leerlingen kunnen op het scherm hun antwoord aanklikken. Wanneer alle leerlingen antwoord hebben gegeven, zie je de resultaten weergegeven in een staafdiagram.
Zonder devices:
- Laat de leerlingen hun vinger opsteken en noteer de aantallen per antwoordoptie.
- Gebruik wisbordjes die de leerlingen omhoog kunnen houden.
- Laat de leerlingen het antwoord op post-its schrijven en plak dezelfde antwoorden bij elkaar op een wand van het lokaal.
Hoeveel uur zit jij op een dag op een device?
Hoeveel uur zit jij op een dag op een device*?
Slide 6 - Poll
Voor de docent
Bespreek het resultaat met de groep.
- Wat vinden de leerlingen van de uitkomst van deze vraag?
- Valt het aantal uren mee of tegen?
- Waar zitten de grootste verschillen? Hoe komt dat?
Met devices:
De leerlingen kunnen op het scherm hun antwoord aanklikken. Wanneer alle leerlingen antwoord hebben gegeven, zie je de resultaten weergegeven in een staafdiagram.
Zonder devices:
- Laat de leerlingen hun vinger opsteken en noteer de aantallen per antwoordoptie.
- Gebruik wisbordjes die de leerlingen omhoog kunnen houden.
- Laat de leerlingen het antwoord op post-its schrijven en plak dezelfde antwoorden bij elkaar op een wand van het lokaal.
…kinderen gemiddeld 6,5 uur op een scherm zitten per dag?
…jonge kinderen vaak schadelijke filmpjes tegenkomen op TikTok?
Wist je dat...
…teveel schermtijd vlak voor het naar bed gaan slecht is voor je slaap?
Sleep de rode tekstballonnetjes naar de juiste plek.
Slide 7 - Drag question
Voor de docent
Wist je dat...
(slide 7 en 8)
Per situatie kan je met de leerlingen bespreken in hoeverre dit voor hen ook geldt. Denk aan vragen als:
- Wie herkent zichzelf in een van deze drie situaties?
- Wie heeft een voorbeeld?
- Doen jullie al iets om deze situaties te voorkomen?
- Hebben jullie thuis afspraken over je schermtijd?
Met devices:
De leerlingen kunnen individueel of in groepjes de opdracht zelfstandig maken.
Zonder devices:
- Doe de opdracht klassikaal op het digibord.
- Of maak gebruik van de Wist_je-dat.pdf in de bijlage.
…kinderen doen wat hun ouders DOEN en niet wat hun ouders ZEGGEN?
... kinderen op steeds jongere leeftijd een bril nodig hebben?
Wist je dat...
...apps ervoor zorgen dat kinderen blijven scrollen?
Sleep de rode tekstballonnetjes naar de juiste plek.
Slide 8 - Drag question
Voor de docent
Bespreek de feiten met de klas.
- Wie herkent deze feitjes?
- Wie is zich bewust van de gevolgen van veel naar het scherm kijken?
- Doe je er zelf al iets aan om je schermtijd te verkorten?
- Wil je extra aandacht geven aan hoe het komt dat scrollen zo verslavend is? Bekijk dan samen met de leerlingen een van de twee links hieronder en keer weer terug naar de les.
- Wat is een algoritme? | SchoolTV
- Wat is een algoritme? | Huh!?
Wie bepaalt jouw schermtijd?
Wie bepaalt jouw schermtijd?
Slide 9 - Poll
Voor de docent
Met devices:
De leerlingen kunnen op het scherm hun antwoord aanklikken. Wanneer alle leerlingen antwoord hebben gegeven, zie je de resultaten weergegeven in een staafdiagram.
Zonder devices:
- Laat de leerlingen hun vinger opsteken en noteer de aantallen per antwoordoptie.
- Gebruik wisbordjes die de leerlingen omhoog kunnen houden.
- Draai voor alle leerlingen het werkblad 'Wie_bepaalt_jouw_schermtijd.pdf' uit de bijlagen uit.
Bespreek met de groep:
- Heb jij hulp nodig om jouw schermtijd niet uit de hand te laten lopen, denk je?
- Wat zijn de afspraken die bij jou thuis gelden?
- Vind je die afspraken goed?
- Helpen die afspraken jou om je schermtijd te beperken?
- Houd jij je aan de afspraken of moet je er aan herinnerd worden?
- Vind je het lastig om je aan de schermtijd te houden?
Word jij soms verleid langer dan afgesproken op je scherm te zitten?
Zo ja, door wie of wat laat jij je verleiden
Word jij soms verleid langer dan afgesproken op
je scherm te zitten? Zo ja, door wie of wat laat
jij je verleiden?
je scherm te zitten? Zo ja, door wie of wat laat
jij je verleiden?
Slide 10 - Mind map
Voor de docent
Dit is een woordweb.
Met device:
- Vink 'Devices in de klas' en 'Toon bij student' aan.
- Laat de leerlingen zoveel mogelijk antwoorden geven.
- Bespreek de antwoorden met de leerlingen.
- Sleep, in overleg, de overeenkomen- de antwoorden naar elkaar.
Zonder device:
- Laat de vraag op het digibord staan en deel de leerlingen briefjes of post-its uit.
- Laat hen zoveel mogelijk antwoorden opschrijven en laat deze op een centrale plek in de klas neerleggen/opplakken.
- Bespreek de antwoorden met de leerlingen.
- Sleep, in overleg, de overeenkomen- de antwoorden naar elkaar.
Tips:
1. Laat de leerlingen ook tijdens het gesprek nog ideeën invoeren in het woordweb.
2. Stel vragen als:
2. Stel vragen als:
- Wat als deze verleidingen zouden verdwijnen? Wat houd je dan over?Denk aan: TikTok zonder likes, games zonder surprises, Snapchat zonder notifiticaties?
- Kunnen jullie de antwoorden verdelen in positieve en negatieve verleiding?
- Wie heeft een positieve/negatieve ervaring doordat je langer online bleef door een verleiding?
- Moeten deze verleidingen verboden worden? Zo ja, vanaf welke leeftijd?
- Is het je eigen schuld dat je je laat verleiden? (Bruggetje naar het volgende filmpje.)
Slide 11 - Video
This item has no instructions
Herken jij jezelf in deze situatie?
Herken jij jezelf in deze situatie?
Slide 12 - Poll
Voor de docent
Bespreek:
- Wie herkent zichzelf in deze situatie?
- Hoe voelt het als iemand zijn telefoon 'voor' laat gaan?
- Herken je jezelf er ook in?
- Hoe reageren anderen daar dan op?
- Wat maakt het zo lastig om je telefoon per direct neer te leggen?
- Zijn er situaties waarin het begrijpelijk is dat je even af wilt maken waar je mee bezig bent?
- Zijn er situaties waarin je dit niet snapt?
- Zou het anders voelen als iemand iets anders aan het doen is? Bijvoorbeeld koken, lezen, tekenen of spelen.
Slide 13 - Slide
Voor de docent
Deze slide is er vooral voor om de leerlingen te laten beseffen op welke momenten ze naar hun telefoon grijpen.
Met devices:
De leerlingen kunnen de kruisjes en vinkjes verdelen over de situaties.
De resultaten kunnen klassikaal besproken worden.
Zonder devices:
Bespreek de situaties klassikaal en versleep de vinkjes of kruisjes dmv:
- Meeste stemmen gelden
- Leerlingen één voor één naar voren laten komen. Om vervolgens te vragen wie hetzelfde doet.
- Of print voor alle leerlingen het werkblad 'Werkblad_Wanneerzitjijopeendevice.pdf' uit de bijlagen uit.
Bespreek
Laat de kruisjes en vinkjes in beeld staan en vraag aan de leerlingen wat ze vinden van de situatie.
- Zouden ze op sommige momenten beter niet op hun telefoon kunnen zitten? Zo ja, waarom dan?
- Wat zou een goed alternatief zijn om te doen?
- Waar is dat schermpje dan tóch zo verleidelijk?
Welke beroemdheid heeft geen
mobiele telefoon, denk je?
mobiele telefoon, denk je?
Welke beroemdheid heeft geen mobiele telefoon, denk je?
Slide 14 - Poll
This item has no instructions
Hoe zit dat in deze klas?
Gebruik jij een telefoon?
Gebruik jij een telefoon?
Hoe zit dat in deze klas?
Gebruik jij een telefoon?
Slide 15 - Poll
Voor de docent
Met de poll bekijk je met de klas of jullie percentage overeenkomt met het landelijke percentage.
Met devices:
De leerlingen kunnen op het scherm hun antwoord aanklikken. Wanneer alle leerlingen antwoord hebben gegeven, zie je de resultaten weergegeven in een cirkeldiagram.
Zonder devices:
- Laat de leerlingen hun vinger opsteken en noteer de aantallen per verleiding.
- Gebruik wisbordjes die de leerlingen omhoog kunnen houden.
Bespreek:
- Ligt ons percentage hoger of lager dan het landelijke?
- Wat vinden jullie hiervan?
- Hoe komt het percentage (landelijk) zo hoog is?
- Wat was een reden om jou een telefoon te geven?
- Gebruik jij je telefoon daar ook voor?
Wat vind jij van deze stelling?
"Ik zit te veel op mijn telefoon/beeldscherm."
"Ik zit te veel op mijn telefoon/beeldscherm."
Wat vind jij van deze stelling?
"Ik zit te veel op mijn telefoon/beeldscherm."
Slide 16 - Poll
Voor de docent
Met devices:
De leerlingen kunnen op het scherm hun antwoord aanklikken. Wanneer alle leerlingen antwoord hebben gegeven, zie je de resultaten weergegeven in een cirkeldiagram.
Zonder devices:
- Laat de leerlingen hun vinger opsteken en noteer de aantallen per verleiding.
- Gebruik wisbordjes die de leerlingen omhoog kunnen houden.
- Print uit de bijlage de Ja/Nee-afbeeldingen uit. De leerlingen kunnen hun naam schrijven, een sticker plakken of gaan staan bij het passende antwoord.
Bespreek:
- Wat vinden jullie van het resultaat van jullie klas?
- Hadden jullie dit verwacht?
- Hoe staan jullie ten opzichte van de rest van de Nederlandse jeugd?
- Vinden jullie deze uitkomst positief of negatief? En waarom?
Tip:
Doe zelf mee met deze vraag. Laat of aan de leerlingen zien dat de verleidingen voor volwassenen ook zeker aanwezig zijn! Of vertel hoe het jou lukt van de telefoon af te blijven.
Slide 17 - Slide
Voor de docent
Voer deze opdracht klassikaal uit en houd het tempo erin! De leerlingen moeten niet te veel de tijd krijgen om na te denken (dat geeft een mobiel/scherm hen ook niet!).
Werkwijze:
- Klik, al dan niet willekeurig, op een hotspot.
- Laat de groep zo snel mogelijk hard op zeggen in welke kleur de letters geschreven staan.
Bespreek:
- Vond je het een moeilijke opdracht?
- Wat was er zo moeilijk aan?
- Liet jij je door je hoofd verleiden?
- Had je dat verwacht?
- Als je meer tijd had gehad om te antwoorden, had je de opdracht dan wel goed uit kunnen voeren.
- Hoe vaak geef jij jezelf die tijd even goed na te denken voor je weer een schermpje erbij pakt als je jezelf verveelt?
- Zou je, als je dat wél deed, andere keuzes maken?
Kijk eens naar de apps van deze les.
Welke app weet jou te verleiden en zou je downloaden?
Slide 18 - Poll
Voor de docent
Bespreek het resultaat met de klas.
- Door welke app werden de meesten van jullie aangetrokken?
- Waarom is dat? Kan je dat uitleggen?
- Speelde kleur mee?
- Speelde het plaatje mee?
- Welke app ziet eruit als een app voor leerlingen van jullie leeftijd? Waarom?
- Welke app denk je dat volwassenen als eerste zouden downloaden? Waarom?
Tip 1:
Geef zelf ook aan welke app je zou downloaden en waarom. Bespreek met de leerlingen of jouw keus op andere redenen gebaseerd is.
Tip 2:
Bekijk de apps eens die veel door de leerlingen gedownload zijn. Voldoen deze aan de kenmerken die er in het filmpje benoemd worden?
Slide 19 - Slide
Voor de docent
Bespreek vooraf met de leerlingen dat jullie als klas een onderzoek gaan doen! Een onderzoek naar welke actie het best helpt om je bewust te worden van je schermtijd én deze misschien wel te verminderen!
Werkwijze:
- Verdeel de klas in vier groepen.
- Draai Spinner 1 en bepaal het eerste onderzoeksnummer.
- Bekijk onder de betreffende hotspot wat dit onderzoek inhoudt.
- Draai vervolgens Spinner 2 om te zien welke groep dit onderzoek gaat uitvoeren.
- Herhaal dit vier keer, zodat iedere groep een eigen onderzoek heeft.
- Draai je voor de tweede keer hetzelfde onderzoeksnummer? Kies dan voor de optie 'Nog een keer draaien zonder 'Onderzoek ...'.
Hetzelfde geldt voor Spinner 2.
Tip 1
Plaats jezelf ook in de spinner en doe mee met één (of alle) onderzoek(en). Het is voor de leerlingen fijn om te ervaren dat volwassenen met vergelijkbare uitdagingen kampen.
Tip 2
In de bijlage staat een dagboek voor de 7 dagen van het onderzoek. Laat de leerlingen deze dagelijks invullen.
Tip 3
Bij deze les hoort een evaluerende les. Hierin wordt het resultaat van de onderzoeken besproken en gaan de leerlingen aangeven wat ze geleerd hebben van deze ervaring.
Slide 20 - Slide
Voor de docent
Maak samen met je klas een officieel moment van de start van het onderzoek.
Sta met elkaar stil bij de start door het stoplicht officieel op groen te zetten.
Aan het eind van de week kan je klassikaal het onderzoek stopzetten door het stoplicht op rood te zetten.
Tip:
Zet een online timer in die zeven dagen terug kan tellen.
Slide 21 - Slide
Voor de docent
Houd de leerlingen bij hun onderzoek betrokken door hen dagelijks te vragen naar hun bevindingen.
Offline:
- Print voor iedere leerling een onderzoeksdagboek uit de bijlage uit.
- Neem iedere dag even kort de tijd om de leerlingen dit in te laten vullen.
- Zet dagelijks deze spinner in en vraag leerlingen uit verschillende groepen de vraag te beantwoorden.
- Bepaal zelf hoeveel vragen je op een dag laat beantwoorden.
Slide 22 - Slide
This item has no instructions
