Terpen en Wierden

• Aardrijkskunde
• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Wierden en terpen

Lesdoelen

 Aan het eind van de les:

 * Kun je vertellen wat een wierde of terp is.

*  Weet je wat er bijzonder is aan een wierde of terp.  

*  Weet je hoe ze zijn ontstaan.

* Weet je wat afgraven is en waarom men dat deed.

*  Kun je plaatsen noemen die op een wierde of terp staan.

De eerste bewoners van Groningen

Waar woonden de boeren?

Hoe is een wierde opgebouwd?

Een wierde van bovenaf gezien

De linker foto is een tekening van een terpdorp van vroeger, ze hadden toen hele dorpen op een berg gezet zodat iedereen veilig zou zijn van het water. Bijna het hele dorp stond dus op een terp, vandaar een terpdorp. De rechter foto is een resultaat van zo'n terp dorp maar dan van nu. De huizen zijn natuurlijk veel veranderd maar het dorp staat er nog ongeveer op dezelfde manier als dat hij vroeg ooit op een terp is gebouwd. Leg ook uit dat terpen niet altijd rond waren maar soms ook een rechthoekige vorm konden hebben.

Vaak staat er een kerk midden op een wierde

Hier is het nog duidelijker te zien dat de heuvel best erg hoog is. Vertel duidelijk dat dit een terp is, een terp is een heuvel waar gebouwen op staan en leg uit dat ze daar staan voor een bepaalde reden.

Na het introduceren van de terp gaan we over op het onderwerp water in Nederland.

Een animatie van hoe de  wierde van Godlinze er heel vroeger uit zag.

Hoeveel wierden en terpen waren er?

Op het linker plaatje zijn het aantal nog bestaande terpen te zien in Friesland, vertel dat er in Groningen ook ongeveer net zoveel te vinden zijn.  Leg terug op het feit dat terpen ook wel wierden heten. Verklaar dat de rechter foto een dorpje is waarvan je kan geloven dat het op een terp oftewel een wierde is gebouwd. Dit is namelijk te zien aan de naam van het dorpje: Uitwierde.

En dan nu de bijzondere ontdekkingen vlakbij, in Ezinge!

Zelf op onderzoek!

- Vorm groepjes van 2 leerlingen of alleen.

Maak een powerpoint met de volgende antwoorden;

- Je eigen woonplaats of van je klasgenoot en onderzoek het ontstaan.

 Voeg afbeeldingen/kaarten en informatie toe.

- Is er sprake van een wierde of is die in de buurt?

- Wat zijn de oudste overblijfselen van deze plaats in het landschap?

Succes!

Volgende week gaan we naar het Wierdenlandmuseum!

Vragen voor in het museum!

* Wat zie je over het ontstaan van wierden?

* Welke opgravingen zie je?

* Wat sprak je het meest aan?

Planning voor de komende weken

14 december - Bezoek aan Wierdenlandmuseum

21/12, 28/12 en 4/1 Kerstvakantie

11 januari - Verder werken aan je presentatie

18 januari - Rondleiding door Winsum

25 januari - Verder werken aan je presentatie

1 februari - Verder werken aan je presentatie

8 februari - Rondleiding in dorp uit de groep

Presentatie van jouw dorp

* Je hebt een dorp gekozen om je beter in te verdiepen.

* Je kunt vertellen of laten zien hoe dat dorp ooit is ontstaan.

* Je kunt over 5 belangrijke plekken in je dorp iets vertellen en laten zien.

Denk hierbij aan water, kerk, borg, klooster, boerderijen, huizen etc.

Vertel ook in welke tijd dit een belangrijke plek werd en was.

* Verzamel zoveel mogelijk plaatmateriaal en/of filmpjes.

* Je kent een oud verhaal over je dorp.

* Bedenk een route door je dorp langs de 5 belangrijke plekken

Nederland

Provincies en hoofdsteden

Nederland

Overstromingsgevaar

Hier zijn twee kaarten van Nederland te zien. Verklaar de twee kaarten. Maak duidelijk dat de kaart van overstromingsgevaar van nu is en dat die ook is veranderd door de jaren heen. bespreek de overduidelijke overstromingsgevaar gebieden en leg focus op de al bekende grote wateren die er iets mee te maken zouden kunnen hebben.

De leerlingen zullen het al lezen bovenin de kaart maar dat is niet erg, vraag de leerlingen wat er hier opvalt, wat zien ze? waarom zou dat zo zijn laat ze dit allemaal neerzetten. Bespreek de antwoorden laat de leerlingen hun antwoorden verklaren. Ga na het bespreken door naar de volgende slide hier kan je meer info geven en dieper op laag en hoog Nederland in gaan.

Maak het nogmaals duidelijk hoe het te zien is waar het land lager ligt (en dus dichter bij het niveau van het water). Vertel dat Nederland al jaren lang bezig is met het vechten tegen het water, door ons laag liggende land moeten wij al sinds de prehistorie slimme oplossingen bedenken zodat niet alle bouwwerken verwoest worden door water wat zomaar hoger zou kunnen gaan staan dan het land.

Waarom?

Leg bij deze slide terug naar de allereerste plaatjes die de leerlingen hadden gezien in deze les (van de terpen). Laat ze nu verklaren waarom die gebouwen daar zo op een berg stonden nadat ze de informatie hebben gekregen over het hoogstaande water in de afgelopen slides.

00:53

          Wie zien we hier?

      In welke tijd zitten we?

Leg bij deze slide uit na alle antwoorden te hebben gezien dat de eerste terpen rond 500 voor Chr. zijn gebouwd. De boeren begonnen oorspronkelijk met het bouwen van terpen om hun land, kudde en zichzelf te beschermen tegen water

Google maps opdracht

Zoek in de provincies Groningen en Friesland naar dorpjes die vroeger waarschijnlijk terpen zijn geweest.

Wat schrijf je op?

De naam van het dorp, de coordinaten van het dorp en waarom jij denkt dat dit dorp vroeger een terp is geweest.

Klik hier om google Maps te openen.

Google Maps moet geopend worden in Chrome (safari werkt niet).

Afsluiting

•  Zijn de doelen behaald?
• Hoe ging het werken met google Maps?
• We bekijken een aantal gevonden dorpjes

Bespreek klassikaal met de leerlingen.