V4-CultKerk-en-Romantiek-25

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Digitale toets Kunst Algemeen

• antwoorden wel op papier!

Vierde klas: "Cultuur van de kerk" & "Romantiek"

• Deze toets duurt 100 minuten

• De toets heeft 22 vragen en er zijn 44 punten te verdienen

Antwoorden gewoon met pen op papier!

Blijf bij het maken van deze toets in de toetsomgeving van deze LessonUp! Als ik een melding krijg dat je deze omgeving verlaat, dan krijg je een 1 als cijfer!

Op de afbeeldingen hiernaast zie je de Sainte-Chapelle, de kapel die koning Lodewijk de Heilige in de dertiende eeuw in Parijs heeft laten bouwen. De slanke, hoge kapel met het opvallende torentje op het dak is een goed voorbeeld van de late gotiek. Het torentje, een 'dakruiter', zie je hiernaast. De kapel is aan de buitenkant rijk versierd, onder meer met grote en kleine torentjes.

(2p) Vraag 1:  Noem aan de hand van de afbeeldingen nog twee verschillende soorten versieringen. 

<< relieken >>

De koning heeft de kapel laten bouwen voor relieken die hij gekregen heeft. Een reliek is een stukje van een heilige of van een voorwerp dat bij die heilige hoort. De relieken, een stukje van de doornenkroon van Christus en een splinter van zijn houten kruis, worden bewaard in een kist gemaakt van kostbaar materiaal. Vroeger stond die op een goed zichtbare plaats in de kapel, zoals je hiernaast ziet. Tegenwoordig staat de kist met relieken op een andere locatie.

close-up

Vraag op Volgende dia >>

<< Relieken >>

Bekijk de afbeelding en de close-up hiernaast. De plek waar de kist met relieken heeft gestaan is aangegeven op de afbeeldingen. Dit is een belangrijke plek in de kerk. 

(2p) Vraag 2:  Leg aan de hand van twee aspecten uit waaruit blijkt dat dit een belangrijke plek in de kerk is. 

De koning besteedde veel aandacht aan de relieken. Hij geloofde dat door verering van, en goede zorg voor, relieken zijn ziel gered zou worden. Voor de koning en de kerk waren de relieken ook nog om een andere, wereldlijke reden van belang...

(1p) Vraag 3: Leg uit om welke wereldlijke reden relieken van belang waren voor de koning en de kerk. (Tip: Koning en kerk hadden dezelfde reden. Geen religieuze, maar wereldlijke reden!)

close-up

1

3

(3p) Vraag 4: 

Welke onderdelen van een kathedraal zie je hiernaast bij nummers 1, 2 en 3 ? 

2

2

(4p) Vraag 5: 

Neem alleen de nummers 4, 5, 6 en 7 over op je proefwerkblad. Schrijf erachter welk onderdeel wat is. 

(2p) Vraag 6:

In een Gotische kathedraal als deze wordt skeletbouw toegepast. Leg dit bouwprincipe uit. 

Dit onderdeel gaat over kloosters in de Middeleeuwen

In de loop van de middeleeuwen nam het aantal kloosters in West-Europa sterk

toe. Hoewel de kloosterorden wel enigszins verschilden in uitgangspunten en

huisregels, legden alle kloosterlingen bij hun intrede in het klooster dezelfde drie

geloftes af.

(3p) Vraag 7: Welke drie geloftes zijn dat?

Veel kloosters waren rijk en straalden macht en aanzien uit. De kloosters

verkregen hun inkomsten uit diverse bronnen.

(3p) Vraag 8: Noem drie van deze bronnen van inkomsten.

audio 1 (alleen eerste minuut luisteren!)

Gregoriaanse gezangen maakten deel uit van de gebedsdiensten in de

kloosters. Audiofragment 1 is een gedeelte uit de gregoriaanse lofzang

‘Benedictus Dominus Deus Israël’ (Geprezen zij de Heer, de God van Israël), uitgevoerd door benedictijner monniken. LUISTER HIERVAN ALLEEN DE EERSTE MINUUT!!!!

(2p) Vraag 9:  Noem aan de hand van dit fragment twee kenmerken van het gregoriaans. Laat buiten beschouwing dat het door mannen wordt gezongen.

audio 2 (alleen eerste minuut luisteren!)

Audiofragment 2 is een gedeelte uit de compositie: ‘O Felix Anima’ (O, gelukkige ziel) van Hildegard von Bingen. LUISTER HIERVAN ALLEEN DE EERSTE MINUUT!!!! Dit lied vertoont kenmerken van het

gregoriaans, zoals in audiofragment 1, maar er zijn ook verschillen.

(1p) Vraag 10:  Vergelijk beide melodieën en noem één verschil. Laat het aantal stemmen en dat het door mannen, respectievelijk vrouwen wordt gezongen buiten beschouwing.

audio 1

audio 2

De gotische bouwstijl was jarenlang toonaangevend voor de kerkenbouw in een groot deel van Europa. Ook de bisschop van Utrecht besloot in 1254 een kathedraal in gotische stijl te laten bouwen.

Over de Domtoren die bij deze kathedraal hoort gaat tekst 1 op de volgende slide/dia en de volgende vragen.

Tekst 1 hoort bij de volgende dia/slide en vragen !!!

In de middeleeuwen bestonden verschillende opvattingen over wat gepast was

bij de uiterlijke vormgeving van het geloof. Dit kwam het duidelijkst tot uiting in

het meningsverschil tussen abt Suger en Bernard van Clairvaux.

Ook in Utrecht bestonden deze verschillende geloofsbelevingen naast elkaar.

Uit tekst 1 (vorige dia) blijkt dat de kanunnik Geert Grote de domtoren (zie afbeelding 2)

‘monsterachtig’ vond.

(2p) Vraag 11:  Noem, met behulp van Tekst 1 in de vorige dia/slide, twee bezwaren die Geert Grote had tegen de bouw van de Utrechtse domtoren.

Afbeelding 2

Toen Utrecht in 1674 getroffen werd door een zware storm, stortte het middenschip van de domkerk in elkaar. Dit gedeelte van de kerk is niet meer herbouwd. Tussen de domtoren en het koor van de domkerk is nu een leeg plein. Op afbeelding 3 zie je een tekening van het ingestorte middenschip. Op afbeelding 4 zie je de plattegrond van het huidige domplein met links de domtoren en rechts het koor van de domkerk. Er zijn mensen die pleiten voor de herbouw van het middenschip. Zij noemen als belangrijk argument dat door het ontbreken van het middenschip de symbolische betekenis van de plattegrond van de kathedraal is weggevallen. 

(2p) Vraag 12: Noem de oorspronkelijke symbolische betekenis van de plattegrond van de kathedraal die hier wordt bedoeld en leg deze betekenis uit.

Afbeelding 3

Afbeelding 4

dom-plein

Afbeelding 8:     19 x 14 cm  

Op de miniatuur op afbeelding 8 hiernaast zie je de derde uitdaging: de duivel wil dat Christus voor hem knielt en hem aanbidt, in ruil voor alle rijkdommen van de wereld.

Christus vertegenwoordigt het Goede, de duivel is het Kwaad.

(2p) Vraag 13: Leg uit hoe dit blijkt uit de manier waarop elk van beiden is voorgesteld.

Afbeelding 8:     19 x 14 cm  

De rijkdommen die de duivel belooft, zijn hiernaast weergegeven als drie

goudkleurige voorwerpen op de grond. Uit schetsen onder de verflaag bleek dat de maker van de miniatuur aanvankelijk veel meer gouden schatten had willen schilderen.

Bekijk afbeelding 8 hiernaast.

(2p) Vraag 14: 

• Geef een reden waarom de maker kennelijk van plan was om méér schatten te schilderen.
• Geef ook een argument voor zijn beslissing om het uiteindelijk niet te doen.

Mariken van Nieumeghen

Dit onderdeel gaat over geloof en bijgeloof in de middeleeuwen, het mirakelspel Mariken van Nieumeghen en de verfilming daarvan door Jos Stelling.

In de middeleeuwen bestond naast het officiële katholieke geloof ook veel bijgeloof. In het volksgeloof speelden allerlei verhalen, zoals legendes, een belangrijke rol. De bevolking nam allerlei verhalen voor waar aan en vertelde

deze onderling door.

(1p) Vraag 15)  Geef een verklaring voor de goedgelovigheid van een groot deel van de

bevolking in de middeleeuwen.

Mariken gaat met de duivel mee omdat zij heel leergierig is en hij haar belooft alle talen en de zeven vrije kunsten te leren. In de middeleeuwen was onderwijs voor jongens niet vanzelfsprekend en voor

meisjes nog minder.

(1p) Vraag 16) Noem voor een meisje in de middeleeuwen één mogelijkheid om te studeren.

De naam ‘Mariken’ komt van de naam ‘Maria’. De duivel Moenen wil dat Mariken haar naam verandert.

(1p) Vraag 17) Waarom is het voor Moenen zo belangrijk dat Mariken haar naam verandert? 

Bekijk nu het korte videofragment op de volgende slide/dia en beantwoordt daarna de vragen die dan komen.

Vraag bij videofragment 'Mariken'

In het wagenspel op videofragment speelt Moenen de rol van de duivel. Zowel de duivel als God draagt daarin een masker. De duivel met het hoofd van een bok en God (rechts in beeld) een blauw gewaad en een wit masker.

(2p) Vraag 18) Hoe kun je aan de maskers en kleding zien dat de één de duivel is en de ander God? 

<< God met blauw 

gewaad en 

wit masker.

Dan nu een blok met vragen uit de Romantiek:

(1p) Vraag 19)

Bekijk de afbeelding en lees de tekst op de volgende slide goed!!!

\

Betekenis het Sublieme in de Romantiek:

Het sublieme verwijst naar een overweldigende ervaring die je verstand en emoties te boven gaat. Het is iets dat je bijna niet kunt bevatten, zo groots of intens is het.

(2p) Vraag 20)

(3p) Vraag 21)

(2p) Vraag 22)

Einde toets !

Bronnen:

onder andere...

• Examen HAVO 2013-1 TEHATEX 
• Examen HAVO 2021
• Examen HAVO TEHATEX 2016 -Christus en de duivel- oefenblok middeleeuwen