2.1 Cellen leven samen 4V 2122

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.1 Cellen leven samen

Doel 2.1

Je leert welke organisatieniveaus er in de Biologie zijn

Je leert de levenskenmerken

Je leert van een emergente eigenschap is

Je leert wat stamcellen zijn

Je leert wat de rol van eiwitten is voor de celdifferentiatie

Uitzoomen/ kleinste-grootste

Organisatieniveaus

Bij biologie kun je dingen op verschillende organisatieniveaus bestuderen.

Van molecuul tot systeem Aarde.

Molecuul

Een structuur die bestaat uit meerdere atomen en met alle eigenschappen van die bepaalde stof

Organel

Een onderdeel van een cel met een bepaalde taak

Cel

Functionele basiseenheid van elk organisme

Weefsel

Een groep cellen met dezelfde bouw en dezelfde functie

Orgaan

Verschillende weefsels die samenwerken aan een bepaalde taak

Orgaanstelsel

Diverse organen die samen een bepaalde taak hebben

Organisme

Een levend wezen

Populatie

Groep organismen van een bepaalde soort in een bepaald gebied

Levensgemeenschap

Alle organismen (en hun onderlinge relaties) in een bepaald gebied

Ecosysteem

Een begrensd gebied waarbij de levende en levenloze natuur relaties hebben

Systeem Aarde

Een dynamisch systeem gevormd door alle fysische, chemische en biologische processen op aarde en hun onderlinge interacties

Emergente eigenschap

Pas zichtbaar op een hoger organisatie-niveau.

Ontstaat door interactie.

Levenskenmerken

Onderbouw BvJ

Groeien

Voortplanten

Ademhalen

Uitscheiden

Voeden

Waarnemen

Bewegen

Bovenbouw Nectar

Groeien

Voortplanten

Stofwisseling

Waarnemen/ reageren

Opgebouwd uit cellen

Organisatie van erfelijk materiaal

Oppervalkte/ inhoud

Een cel kan niet zo groot zijn omdat anders de oppervlakte (mogelijkheid tot uitwisseling van stoffen) te klein wordt tov de inhoud.

Zoogdieren verliezen veel warmte via de huid. Ten opzichte van ijsberen zijn bruine beren daarom

1. Groter
2. Kleiner

Vroeger (560 miljoen jaar geleden) zat er 31% zuurstof in de lucht. Insecten waren toen

1. Groter
2. Kleiner

Eicel tot organisme

Stamcel -> gespecialiseerde cellen.

Stamcellen

Unipotente stamcellen

Pluripotente stamcellen

Omnipotente stamcellen

(vroege embryonale ontwikkeling)

Celdifferentiatie

Gespecialiseerde cellen ontstaan door celdifferentiatie.

Celdifferentiatie ontstaat doordat in verschillende cellen verschillende eiwitten worden gemaakt.

Pigment (melanine)

Samentrekken (actine/ myosine)

Antistoffen aan een witte bloedcel

Enzymen in je maag

      Hormonen (adrenaline)

Transportmiddel (hemoglobine)

Eigenschappen

EIwitten bepalen niet alleen de differentiatie van de cel maar ook de eigenschappen van een individu.

Dat komt ook door een verschil in EIWITTEN.

                     Oogkleur (pigment)

                                 Suikerziekte (insuline)

Cellen/ suikerziekte

Eilandjes van langerhans: gespecialiseerde

cellen in de alvleesklier die insuline maken

(nodig voor de regeling van de glucose-

concentratie in het bloed).

Bij mensen met Diabetes type 1 zijn deze cellen

beschadigd en maken dus geen insuline

meer aan.

Cellen/ suikerziekte

Oplossingen:

• Insuline spuiten
  
• Weefseltransplantatie (e v langerhans)
• Orgaantransplantatie (alvleesklier)
  
• Stamceltransplantatie

Welke organisatieniveaus horen daar bij?

Orgaan

Weefsel

Cel

Organel

Molecuul

Insuline spuiten

Alvleesklier transplantatie

EvL transplantatie

Stamcel transplantatie

Doel 2.1

Je hebt geleerd welke organisatieniveaus er in de Biologie zijn

Je hebt de levenskenmerken geleerd

Je hebt geleerd van een emergente eigenschap is

Je hebt geleerd wat stamcellen zijn

Je hebt geleerd wat de rol van eiwitten is voor de celdifferentiatie

Begrippen 2.1

organisatieniveaus, organellen, stamcellen, celdifferentiatie

Huiswerk

In de online methode.

Kies een leerweg (default B).

Maak 2.1 opdracht 4 t/m 10.

Maak een samenvatting van de paragraaf.

Aandacht voor de begrippen.