2. Barok en Kunst en leven

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Barok

Kunst en leven

Je kan de werkwijze, positie en 

zelfpresentatie van barokkunstenaars 

plaatsen in de maatschappelijke context.

1600 - 1750

Vandaag

Uitleg thema 'Kunst en leven'.

Uitleg Barok en 'Kunst en leven'.

Barok en 'Kunst en leven' onderzoeken.

Algemene examenvragen oefenen

Vragen stellen

Waar zou het thema 'Kunst en leven' over kunnen gaan? Welke onderwerpen?

Kunst en leven

1. Hoe werken kunstenaars vroeger en nu anders?

2. Hoe is de status van kunstenaars veranderd?

3. Waarom maken kunstenaars zelfportretten?

4. Hoe zie je iemands leven of ideeën in kunst?

5. Hoe zien anderen kunstenaars?

6. Wat zegt een atelier over een kunstenaar?

7. Waarom verwerken kunstenaars hun eigen leven in kunst?  

Barok

De barok is een kunststijl uit de 17e eeuw met veel drama, beweging en sterke licht-donkercontrasten. Kunstenaars maakten indrukwekkende schilderijen, beelden en gebouwen om macht, geloof en emoties te laten zien.

Wie zijn de opdrachtgevers in de barok?

Barok

Tijdens de barok werd kunst gemaakt in opdracht van:

1. Het hof (in Frankrijk en Spanje)
2. De katholieke kerk (in Italië)
3. Het volk (Nederland – Gouden Eeuw)

De drie belangrijkste richtingen in de barok:

Religieuze barok – Kunst in dienst van de kerk, 

met dramatische scènes en sterke emoties 

(bijv. Caravaggio, Rubens).

Hofbarok – Luxe en macht uitstralende kunst voor 

koningen en adel (bijv. Versailles, Velázquez).

Burgerlijke barok – Kunst gericht op het dagelijks 

leven en portretten, vooral in protestantse landen 

(bijv. Rembrandt, Vermeer).

Beroepspraktijk barok

1. Hoe werken kunstenaars vroeger en nu anders?

In opdracht van de katholieke kerk, monarchen of aristocratie, vaak met als doel macht en religieuze overtuigingen te versterken.  Moderne kunstenaars werken vaak individueel, zonder vaste opdrachtgevers, en kunnen zelf hun thema’s en werkwijze bepalen.

Status van de barokkunstenaar

2. Hoe is de status van kunstenaars veranderd?

Hofschilders genoten aanzien aan koninklijke hoven. Toch waren veel barokkunstenaars nog afhankelijk, ze kregen opdrachten van rijke mensen en de kerk. In tegenstelling tot moderne kunstenaars hadden ze weinig vrijheid om zelfstandig kunst te maken zonder opdrachtgever.

Zelfpresentatie in de barok

3. Waarom maken kunstenaars zelfportretten?

Barokkunstenaars presenteerden zich 

vaak als intellectuelen en meesters 

van hun vak. 

Maatschappij in de barok

4. Hoe zie je iemands leven of ideeën in kunst?

Sommigen schilderden machtige 

mensen of religieuze verhalen om hun 

opdrachtgevers tevreden te houden, 

terwijl anderen het dagelijks leven 

verbeeldden.

Kunstenaars in de barok

5. Hoe zien anderen kunstenaars?

Barokkunstenaars werden vaak 

afgebeeld als briljante vakmensen 

of intellectuelen.

Atelier in de barok

6. Wat zegt een atelier over een kunstenaar?

Grote barokkunstenaars, zoals Rubens, hadden luxueuze ateliers met veel medewerkers en verzamelden kunst en antiquiteiten, wat hun status als intellectueel en kunstenaar onderstreepte. 

Barokleven in de kunst

7. Hoe verwerken kunstenaars hun eigen leven in kunst?  

Sommige barokkunstenaars, zoals 

Rembrandt, verwerkten hun persoonlijke 

emoties en levenservaringen in hun werk, 

bijvoorbeeld in zijn late zelfportretten

Barok en Kunst en leven

Kan je de werkwijze, positie en zelfpresentatie van barokkunstenaars in de maatschappelijke context plaatsen?

samengevat

In de barok werkte de kunstenaar vaak in opdracht van de kerk, de adel of de monarchie, wat hun werk beïnvloedde. De maatschappelijke positie van de kunstenaar verbeterde, vooral in hofkringen, waar ze aanzien en invloed kregen. Kunstenaars presenteerden zich als intellectuelen of vakmensen, vaak door zichzelf te schilderen in machtige of verfijnde posities, wat hun status in de maatschappij benadrukte. Hun werk reflecteerde de dramatische en emotionele sfeer van hun tijd, waarin macht, religie en de politieke situatie een grote rol speelden.

 Kunst en leven 

En dan gaan we nu breder kijken

Oefenvragen examen

gekoppeld aan thema kunst en leven

Gekoppeld aan thema kunst en leven

Mannen spelen de hoofdrol in de kunstgeschiedenis zoals we die kennen. Mannelijke kunstenaars hadden van oudsher meer kansen en soms, zoals in de negentiende eeuw, was het voor vrouwen zelfs verboden kunst te maken. Daarbij hebben mannen de kunstgeschiedenis letterlijk geschreven. Toch waren er uiteraard altijd vrouwen actief in de kunsten. Zij maakten baanbrekend werk en plaveiden de weg voor anderen na hen. De laatste tijd is hier steeds meer aandacht voor.

Claude Cahun (geboren als Lucy Schwob, later veranderde zij haar naam) was een Franse surrealistische kunstenaar. In haar werk stelt zij vraagstukken rond gender en seksualiteit centraal. *

Bekijk het werk I am in training, don't kiss me (1927) van Claude Cahun. (Ik train, kus me niet)

Leg uit hoe Cahun gender zichtbaar maakt en geef twee voorbeelden. 

Yayoi Kusama is een kunstenaar uit Japan. In haar lange carrière, Kusama is 93 jaar oud, heeft ze op veel plekken gewerkt en in veel verschillende media, waaronder sculptuur, performance, schilderkunst, videokunst en mode. Stippen zijn al jarenlang een terugkerend thema in haar werk. Ze werd er wereldberoemd mee.

Het werk hiernaast heet "In Infinity "(In oneindigheid).

Benoem aan de hand van de voorstelling waarom dit werk oneindig lijkt.

Benoem aan de hand van twee kenmerken van de vormgeving dat het oneindig lijkt

 

Kusama verhuisde van Japan naar New York en deelde daar een atelier met Donald Judd. Hier leerde ze het abstract expressionisme en minimalisme kennen. Ondanks haar eigen stijl kun je kenmerken van het abstract expressionisme en het minimalisme terugzien in het werk van Kusama.

Bekijk het werk uit het atelier van Kusama in New York.

 

Leg uit hoe je het abstract expressionisme en het minimalisme terugziet in Kusama’s werk. 

Kusama is altijd open geweest over haar mentale gezondheid en worsteling met angsten en obsessieve-compulsieve stoornis. Over haar leven en het maken van kunst zei ze: “Als ik geen kunst zou maken, had ik mezelf al lang geleden van het leven beroofd.”

Kusama zet al decennialang dezelfde stippen. Het is haar artistieke expressie. Uit haar uitspraken blijkt dat het maken van kunst nog een andere belangrijke functie heeft in haar leven. 

Beredeneer welke functie kunst maken nog meer heeft voor Kusama

In 1935 had de schilder Pyke Koch al een zelfportret gemaakt. Over het resultaat was hij niet tevreden en hij vernietigde het. Een jaar later maakte hij een nieuwe versie die qua compositie sterk lijkt op het werk uit 1935, maar een krachtiger uitstraling heeft. Beide schilderijen waren zonder zwarte band om het hoofd. In 1937 maakte hij zijn derde zelfportret, nu wel met zwarte band. Hij vond dat zijn voorhoofd anders teveel opviel

Pyke Koch wilde kracht uitstralen met dit portret. 

Noem 1 aspect van de vormgeving van dit schilderij wat ervoor zorgt dat het een krachtige uitstraling heeft. 

Vind jij dat hij door dit portret sterk overkomt?  Geef een duidelijk argument voor je mening (en herhaal niet vraag 1)

Dit is een zelfportret van "van Gogh". Als het goed is, kun jij zien dat dit een schilderij is uit de tijd van het impressionisme. 

Noem 2 aspecten van de vormgeving waaraan jij kunt zien dat van Gogh experimenteerde met het weergeven van de werkelijkheid.

Van Gogh experimenteerde met kleur en vorm: hij plaatste gekleurde streepjes naast elkaar om zo een geheel te vormen. Dit vormde samen een portret, maar was minder realistisch dan het mengen van een echte huidskleur. De kleur werd pas in je oog gemengd. 

Ook experimenteerde Van Gogh met licht en donker door weer donkere kleuren tegen lichte kleuren te laten afsteken en te werken met een kleur-en lichtcontrast. 

Waarom maakte van Gogh een zelfportret, denk je? Geef een argument voor je mening. 

Algemene tips examen