3.7 grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Lezen

3.7 Grammatica

Doel

In deze paragraaf leer je:

hoe je het werkwoordelijk gezegde vindt;

wat een splitsbaar werkwoord is;

hoe je het onderwerp vindt;

hoe je het lijdend voorwerp vindt.

Hoe zat het ook alweer?

Hoe vind je de
persoonsvorm in de zin?

Persoonsvorm

- als je de zin vragend maakt, komt de persoonsvorm vooraan

- de persoonsvorm is altijd maar 1 werkwoord

- als je de zin in een andere tijd zet, verandert de persoonsvorm van klank

(- je kunt de aantallen in de zin veranderen)

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin?
Morgen ga ik naar een nieuwe school.

1. morgen
2. ga
3. ik
4. school

Wat is de persoonsvorm in deze zin?
Wanneer ga je die toets inhalen?

1. wanneer
2. ga
3. je
4. inhalen

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde = alle ww in de zin.

Jantje heeft een fiets gestolen. 

wg: heeft gestolen

Een splitsbaar werkwoord

Een splitsbaar werkwoord is een werkword dat je kunt delen

Jantje slaapt tot twaalf uur uit 

werkwoord: uitslapen

pv: slaapt uit

Infinitief

Het hele werkwoord noem je ook wel 'infinitief'.

Je vindt de infinitief door 'wij' voor het werkwoord te zetten. 

wij lopen 

wij fietsen 

ingrijpen                                 De politiemannen grijpen in.

                                                    De politiemannen hebben ingegrepen.

opnemen                               Mijn ouders nemen de film op.

                                                    Mijn ouders hebben de film opgenomen.

instappen                              De kinderen stappen de bus in.                                                                                                 De kinderen zijn de bus ingestapt.

voorlezen                               Mijn zus leest een boek voor.

                                                    Mijn zus heeft een boek voorgelezen.

Samengevat: 

Een werkwoord kan splitsbaar zijn (bijvoorbeeld opstaan, uitslapen)

Een heel werkwoord heet ook infinitief. 

Deze vind je door 'wij' ervoor te zetten. 

Jantje loopt.

wij lopen 

Als je de PV gevonden hebt,
hoe vind je dan
het onderwerp?

Het onderwerp

Het onderwerp van de zin vind je door de volgende vraag te stellen: 

wie-wat + pv

Bij: 'Jantje loopt op straat' vraag je dus:  

Wie loopt? Jantje

Wat is in deze zin het onderwerp?
De lange jongen kuste het kleine meisje.

1. kuste
2. de lange jongen
3. het kleine meisje
4. weet ik niet

Wat is in deze zin het onderwerp?
Gisteren heeft mijn hond mijn huiswerk opgegeten.

1. gisteren
2. heeft
3. mijn hond
4. mijn huiswerk

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Lijdend voorwerp

Wie/wat + pv + O

Jantje heeft Pietje geslagen.

pv: 

wg: 

O: wie/wat heeft geslagen? 

LV: wie heeft Jantje geslagen? 

Nog eentje...

De conducteur knipt de keertjes. 

PV: knipt

O: wie knipt? 

LV: Wat knipt de conducteur? 

Nog eentje dan...

Jantje geeft bloemen aan zijn moeder. 

pv: 

O: wie geeft? 

LV: Wat geeft Jantje? 

Nog eentje dan...

Ontleed de volgende zin: 

De jongen aaide het hondje

zoek pv

zoek O 

zoek LV

Maken: 

3.7 

opdracht : 

1,2,3,4,8,10,11,12